I. Hâkim

I. Hâkim (tam adı: Ebû'l-'Abbâs ʿAhmed "el-Hâkim biʿEmr i’l-Lâh" ; (Arapça : ʾabū al-ʿabbās ʾaḥmad al-ḥākim biʾamr allāh, Arapça: أبو العباس أحمد الحاكم بأمر الله)(ö. 1302), Ellidokuzuncu İslam Halifesi.

I. Hakim
Abbâsî Halifesi (39.) Kahire'de Memlukler koruması altında
Hüküm süresi	1262-1302
Önce gelen	Mustansır
Sonra gelen	I. Müstekfi
Ölüm	1302 Kahire
Tam adı Ebû’l-'Abbâs ʿAhmed "el-Hâkim biʿEmr i’l-Lâh
Hanedan	Kahire'de Abbâsî Hanedanı (39. Abbasi halifesi)
Babası	Muktadî
Dini	Sünni İslam

Abbasi hanedanına mensuptur. 1262-1302 yılları arasında Memlük Devleti'nin koruması altında Kahire'de halifelik yapmıştır.

Biyografi

Mısır'da halife olmadan önce

Ebu'l Abbas Ahmed, Abbasi sülalesinden olup 1118-1135 döneminde Bağdat'ta 29. Abbâsî halifesi olarak hüküm süren Mustarşid'den dört göbek ileride bir kuzen ve 1135-1136 döneminde 30. Abbasi halifesi olan Halife Raşid'in iki göbek ilerisinde kuzen idi. Bu kişi Bağdat Kuşatması (1258)'dan sonra şehri eline geçiren Moğolların Bağdat'ı tahrip edip, surları, binaları ve kütüphaneleri yıkıp, halkın büyük bir kısmını kılıçtan geçirip katliama tabi tuttukları felaket sıralarında daha genç yaşında iken Bağdat'tan kaçıp kurtulmuştu.

Bu 15 yaşındaki genç Fırat Nehri üzerinde bulunan Ana mevkiinde, Memlük Devleti hükümdarlığını eline geçirmiş olan Sultan Baybars'ın rakibi ve düşmanı olan, bir kölemen emiri olup kendi kendisine Halep Emiri görevini üzerine almış olan Emir Akkuş El-Barlı tarafından halife ilan edilmişti. 15 yaşında bir genç olan Ebu'l Abbas Ahmed, halifelik adı olarak "El-Hakim" adını almıştı.

Diğer taraftan 37. ve son Bağdat Abbasi halifesi olan Mutasım'ın amcası; 35. Bağdat Abbasi halifesi olan Zahir'in oğlu ve 36. Bağdat Abbâsî halifesi olan Mustansır'in erkek kardeşi olan Ebu ül-Kasım Ahmed Bağdat Kuşatması (1258) felaketinde Bağdat'tan kaçıp Mısır'a sığınmıştı. O zaman yeni olarak Memluk Devleti tahtını eline geçirmiş olan Sultan Baybars onun Kahire'ye gelişini kabul etmiş; onunla tanışmıştı. Ebu ül-Kasım Ahmed'in Memluklular devleti tarafından halife olarak kabul edildiğini bildirmişti. Ebu ül-Kasım Ahmed halifelik merkezinin hiçbir politik iktidar gücü olmadan Kahire'de bulunmasını da kabul ettiğini bildirdi. Ebu ül-Kasım Ahmed bunun üzerine Memlükler koruması altında Abbâsî Halifesi olarak halifelik ismi olarak Mûstansır (uzun adı El-Mûstensir Billâh) adını aldı. 17 Haziran'da tüm Memlüklü arazilerinde halife Mustansır adı da Cuma hutbelerinde okundu. Halife Mustansır'a Kahire adasında bir konak ve korumalar verildi. Halife Mustansır Memluk Devleti içinde hiç politik gücü olmadan yaşamaya başladı. Fakat Bağdat'ı Moğollardan geri alıp orada hüküm sürmeyi hedef edinmişti ve bunu için hiç durmadan Sulatan Baybars'tan asker ve finansman istemeye başladı. En sonunda 3 Eylül Sultan Baybars Memluk Devleti'e ait olan Suriye'de devlet işlerine bakmak için Şam'a giderken halife Mustansır'ı da yanında Şam'a götürdü. Burada halifenin emrine 3,000 Bedevi Arap askerden oluşan bir ordu verdi. Bu küçük orduya özellikle Moğollar tarafından Musul Atabeyliği'nden atılmış olan Bedreddin Lulu'nun oğulları da birlikleri ile katıldı. 19 Ekim 1261'de bu ordu başında Halife Mustansır Bağdad hedefi ile Şam'dan yola çıktı. Bu ordu Fırat Nehri üzerinde Ana mevkine yetişkinde Halife Mustansır burada halifelik ilan etmiş ama bunun için Abbasi halifelerine akrabalık derecesi Mustansır'den çok daha zayıf olan 15 yaşında bir genç olan "El-Hakim" ile karşılaştı. Bazı silsilenameler El-Hakim'i Memlüklu Abbasi halifesini Mustansır'ın yakın akrabası olarak göstermektedirler; ama bunun olasılığı azdır. Genç El-Hakim Mustansır'e biat edip kendine bağlı birliklerle ona katıldı.

Halife ordusu Fırat Nehri kıyısında bulunan Anbar bölgesinde bulunan Hit adlı bir şehre girdiğinde Bağdat'taki Moğol valisi Anbar bölgesinde olan bu gelişmeyi haber aldı. Bu iki Abbasi sülalesi mensubunu ihtiva eden halife ordusu üzerine bir Moğol birliği gönderdi. Abbâsî halifesi Mustansır ve maiyetinde El-Hakim'e bağlı Arap ordusu, üzerine gönderilen Moğol birliğini mağlup etti. Fakat kaçmakta görünen Moğol birliğini Bağdad yönünde kovalamakta iken Gitrta yakında bir pusuya düşürüldüler. 28 Kasım 1261'de yapılan çarpışmada halife Mustansır Moğollar tarafından öldürüldü. Genç El-Hakim kaçmayı başarıp bundan sonra Kahire'ye gitmeye karar verdi

Genç El-Hakim Kahire'ye vardığında Sultan Baybars'la görüştü ve I. Hakim'in Abbasi halifelik iddiasını Sultan Baybars kabul etti. El-Hakim'i yine ona hiçbir politik iktidar ve imtiyaz vermeden, Abbasi Halifesi olarak halifelik tahtına geçirdi. El-Hakim Abbasi halifesi I. Hakim halifelik ismini aldı.

Kaynakça

• Bu madde kısmen veya tümüyle Fransızca Wikipedia "Al-Hakim_Ier_(Abbasside_du_Caire)" maddesi kaynaklıdır: [1] 20 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)(Erişme: 8.12.2016)