Hisarlı, Ardanuç
Hisarlı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
| Hisarlı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Hisarlı Hisarlı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 8,9 km² |
| Rakım | 1532 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 46 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Tarihçe değiştir
Hisarlı köyünün eski adı, Petobani'dir. Gürcüce bir yer adı olan Petobani'nin (პეტობანი), Petretubani'den (პეტრეთუბანი) değişime uğradığı tahmin edilmektedir.[4] Bu haliyle Petobani "Petre'nin köyü" anlamına gelir. Posof ilçesinde Kalkankaya köyünün de eski adı olan Petobani, erken dönem Türkçe kayıtlarda Bedoban (بروبان), yakın dönem kaynaklarda ise Petoban (پتوبان) olarak geçer.[5][6]
Petobani, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bölgeyi ve Petobani köyünü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirdi. Çalispri (ჭალისპირი), Mindrobi (მინდრობი), Mağlisukani (მაღლისუკანი), Papakana (ფაფაყანა), Tzitelkana (წითელყანა) ve Napudzari (ნაფუძარი) gibi günümde ulaşmış yer adları da buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.[7]
Petobani, Osmanlı idaresinin başlarında Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlı bir köydü. 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre köyün nüfusu 20 haneden oluşuyordu. Nüfusun tamamı Hristiyan olarak kaydedilmiştir. Sonraki yirmi yıl içinde köyün nüfusu azalmış ve 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterindeki kayda göre 13 haneye düşmüştür. Bu tarihte 7 hane Hristiyan, 6 hane ise Müslüman olarak kaydedilmiştir.[8] Petobani köyü halkının 16. yüzyılın sonundan itibaren Müslüman olduğu bu kayıttan anlaşılmaktadır.
Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi tahsil etme amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit ettiği 1835 yılında Petobani Çıldır Eyaleti'ne bağlı Ardanuç sancağının köylerinden biriydi. Bu tarihte köyde 12 hanede 44 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince Petobani köyünün toplam nüfusunun 88 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. 1574 yılıyla kıyaslandığında, Petobani köyünün nüfusunun artmayıp azaldığı görülmektedir.[9]
Petobani, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Petoban (Петобанъ) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının Ardanuç kazasına bağlıydı. Bu kazada yer alan Samtzkaro nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) dört köyünden biriydi. 1886 tarihli nüfus tespitinde, 64'ü erkek ve 55'i kadın olmak üzere, Petobani köyünde 22 hanede 119 kişi yaşıyordu. Köyün nüfusu Gürcülerden oluşuyordu.[10]
Birinci Dünya Savaşı sonlarında Ruslar bölgeden çekilince, Petoban köyünün de yer aldığı Artvin sancağı bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihli Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya da Gürcistan'ı Artvin bölgesini de kapsayacak biçimde tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinin ardından Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Petoban köyü yeniden Türkiye'ye katıldı.[11]
Petoban, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında Ardanuç nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Köyün nüfusu 22 hanede yaşayan 126 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte nüfusun tamamının "Türk" olarak kaydedilmiştir.[12] Nüfusun Türk olarak kaydedilmesi, Rus idaresi sırasında köyün demografik yapısının değiştiğini veya Müslüman Gürcülerin bu ad altında kaydedildiğini göstermektedir. Petobani ve Petoban, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Hisarlı olarak değiştirildi.[13] Hisarlı köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 170 kişiden oluşuyordu.[14] Gürcü Kolu köylerinden biri olan Hisarlı köyünde 1965 genel nüfus sayımında 259 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 93 kişi okuma yazma biliyordu.[15]
Coğrafya değiştir
Hisarlı köyü, Artvin il merkezine 63 km, Ardanuç ilçe merkezine 37 km uzaklıktadır.[16]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 46[3] |
| 2020 | 49[3] |
| 2019 | 50[3] |
| 2018 | 55[3] |
| 2017 | 42[3] |
| 2016 | 47[3] |
| 2015 | 49[3] |
| 2014 | 50[3] |
| 2013 | 50[3] |
| 2012 | 53[3] |
| 2011 | 60[3] |
| 2010 | 52[3] |
| 2009 | 55[3] |
| 2008 | 55[3] |
| 2007 | 58[3] |
| 2000 | 87[16] |
| 1990 | 128[16] |
| 1985 | 130[16] |
| 1922 | 126[17] |
Kaynakça değiştir
- ^ Albayrak, Leman (2014). "Aşağıırmaklar Köyü'nün Coğrafi Etüdü (YL Tezi)". Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. tez.yok.gov.tr. s. 76.
- ^ "Hisarli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Hisarlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 630 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 438". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 115". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 190 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s. 183-184, ISBN 978-605-288-814-8
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1403". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 141, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ 1940 Gelen Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 166.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 87.
- ^ a b c d "Hisarlı Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
- ^ Gök, Nurşen (2008). "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler" (PDF). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 41. ankara.edu.tr. s. 89-104. 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.