Hipoksi (tıp)

Hipoksi, beden dokularında oksijen oranının azalması ile karakterizedir. Genel olarak, dokulara oksijen iletiminin yetersizliğini ifade eder. Hipoksi yetersiz doku perfüzyonu, metabolik bozukluklar veya oksijen kaynağı eksikliği gibi nedenlerle oluşur. Sadece kandaki yetersiz oksijen durumu için hipoksemi terimi kullanılır.

Hipoksi

Oksijenin azalması, özellikle pilotlar için bir kaygı kaynağı oluşturur; daha alçak yüksekliklerde oksijenin azalmasının yol açtığı etkilere, genel olarak "dağ tutması" ya da "dağ çarpması" adı verilir. 2.750 m yükseklikte, solunumun derinliği ve hızı ile kalp atışının artması gibi ve baş ağrısı, baş dönmesi, dikkat toplayamama gibi belirtilere yol açar. 4.570 m'nin üstünde yargılama yeteneği bozulur ve görme bozuklukları ciddileşir. 6.400-7.000 m arasında bilinç yitimi ortaya çıkar ve hızla aşağı yükseltilere inilmez ya da hemen oksijen verilmezse, ölümle sonuçlanır.

Nedenlerine göre hipoksi

Hipoksemik hipoksi

Kandaki oksijen basıncının ve hemoglobin içindeki oksijen doygunluğunun azalması sonucu kanın yetersiz oranda oksijen taşıdığı durumlarda meydana gelir. Kendi başına bir patoloji olmakla birlikte devam ettiği takdirde oksijeni kan ile kendisine taşınan diğer dokularda da az oksijen alınmasına bağlı ayrıca bir hipoksi oluşturması pek tabiidir.

Hipemik hipoksi

Bir diğer adı da anemik hipoksidir. Oluşan anemik durumlarda dolaşımdaki hemoglobin miktarının azalması ister eritrosit azalması ile meydana gelmiş olsun ister hemoglobin yetersizliği ile, sonuç olarak oksijen taşınımının sekteye uğraması sonucu meydana gelir.

Hastalarda arteriyal oksijen basıncı azalır ve bu nedenle dokulardaki oksijen basıncı da düşer. Karbonmonoksit zehirlenmelerinde olduğu gibi hemoglobinopati ve methemoglobinemi sonucu yeterli miktarda hemoglobine rağmen bile mevcut olan hemoglobin düzeyi işlevsiz kalabilir ve oksijen dokulara taşınamayabilir.

Durgun hipoksi

Diğer isimleri dolaşım hipoksisi ve stagnant hipoksidir. Oksijen basıncı ve hemoglobin yoğunluğu kabul edilebilir bir seviyedeyken belirli bir bölgeye yeterince kan gidememesinden veya kalp debisinin düşük olmasından dolayı kan akımının yetersiz kalması sonucu tüm vücuda yeteri kan gidememesi durumlarında oluşur.

Histotoksik hipoksi

Dokuya yeterli oksijen iletimi gerçekleştiği halde dokuların oksijeni kullanamaması sonucu meydana gelir. Bu durum, siyanür zehirlenmeleri, karbonmonoksit zehirlenmeleri, hidrojen sülfür zehirlenmeleri ve sepsise bağlı mitokondriyal fonksiyon bozukluğunda görülür.

Metabolik hipoksi

Hücresel oksijen tüketiminde bir artış olduğunda meydana gelir. Kandaki oksijen basıncı ve taşınımı yeterli olduğu ve de dokuların oksijen alımı ve oksijen kullanımı gerçekleşmesine rağmen sepsiste olduğu gibi dolaşım için gerekli olan oksijen ihtiyacı karşılanamaması durumudur. Genellikle metabolik hızın yükselmesi durumlarında gözlemlenir.

Ayrıca bakınız

• hipoksemi
• Anoksi
• İrtifâ hastalığı
• Hipoksifili