Herat
Herat (Farsça: هرات, Eski Türkçe: Heri[2]), Afganistan'ın batısında Herat Vilayeti'nin merkezi olan kent.[1] 2013 Tahminine göre 1.436.300 kişi nüfusu ile Herat Afganistan'ın nüfus itibarıyla ikinci büyük şehridir.[1] Münbit Hari Nehri vadisinde konumlanmıştır. Kandehar ve Mezar-ı Şerif kentlerine 1. No.lu devlet yolu ile veya dış çevre yolu bağlıdır.[1] Şehir İran içinde bulunan Meşhed şehrine İslam Kale sınır şehri dolayısıyla bağlıdır.[1]
| Herat (Farsça: هرات) | |
|---|---|
|
Şehir | |
    | |
  Herat Herat'ın Afganistan'daki konumu | |
| Ülke |
 Afganistan |
| Vilayet | Herat Vilayeti |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 143 km² (55 mil²) |
| Rakım | 920 m (3.010 ft) |
| Nüfus (2013)[1] | |
| • Toplam | 1.436.300 |
| • Yoğunluk | 10.000/km² (26.000/mil²) |
| Zaman dilimi | UTC+04.30 (ASZ) |
TarihçeDüzenle
Herat'ın tarihi antik çağlara dayanmaktadır. Yunan tarihçi Herodot, Herat'ın Orta Asya'nın buğday ambarı olduğunu yazmıştır. MÖ 330 yılı civarında kent Büyük İskender tarafından alındı. Daha sonra ise kent Selevkoslar'ın eline geçti. MÖ 167 yılında da kente Partlar egemen oldu. Sasaniler (226-652) döneminde Ak Hun İmparatorluğu ile Sasaniler arasında geçen savaşlarda Herat stratejik bir öneme sahipti. 786-809 yılları arasında kent Abbasiler tarafından yönetildi. Herat, 1000 yılında Gaznelilerin 1040 yılında ise Selçukluların eline geçti. Daha sonra Harzemşahların bir parçası oldu.
1221 yılında Herat Cengiz Han tarafından yerle bir edildi. 1381 yılında da Timur tarafından tekrar imha edildi. 15. yüzyılda kent bir süre Karakoyunlular tarafından yönetildi. 1507 yılında Özbekler'in eline geçen kent 1510 yılında Şah İsmail tarafından Safevi Devleti'ne katıldı. 1750 yılında Herat, Ahmet Şah Durani'nin eline geçti. Herat 1860 yılında Dost Muhammed Han tarafından Afgan Devleti'nin bir parçası haline getirildi. 19. yüzyıl boyunca kent İngilizler, İranlılar ve Afganlar arasında birçok savaşlara sahne oldu.
Sovyet-Afgan Savaşı sırasında Herat, Sovyetler Birliği tarafından işgal edildi. 10-20 Mart 1979 tarihleri arasında kentte Sovyetler'e karşı çıkan isyanı bastırmak üzere Sovyetler kenti bombalayarak 20.000 kişinin ölümüne neden oldular. Kent 1995 yılında Taliban'ın eline geçti. 2001 yılında ABD'nin Afganistan'a yaptığı müdahale sonucu Taliban kenti terk etmek zorunda kaldı. Taliban sonrası yeni kurulan Afgan hükümetinin kontrolüne geçen şehir, 12 Ağustos'ta yeniden Taliban'ın kontrolüne geçmiştir. Günümüzde Taliban'ın kontrolündeki Afganistan'ın yönetimi altındadır.
İklimDüzenle
 Herāt iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 24,4 | 27,6 | 31,0 | 37,8 | 39,7 | 44,6 | 50,0 | 42,7 | 39,3 | 37,0 | 30,0 | 26,5 | 50,0 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 9,1 | 11,9 | 17,9 | 24,0 | 29,6 | 35,0 | 36,7 | 35,1 | 31,4 | 25,0 | 17,8 | 12,0 | 23,8 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 2,9 | 5,5 | 10,2 | 16,3 | 22,1 | 27,2 | 29,8 | 28,0 | 22,9 | 16,1 | 8,8 | 4,7 | 16,2 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −2,9 | −0,6 | 3,8 | 9,1 | 13,3 | 18,2 | 21,2 | 19,2 | 13,2 | 7,4 | 1,0 | −1,4 | 8,5 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −26,7 | −20,5 | −13,3 | −2,3 | 0,8 | 9,7 | 13,3 | 8,4 | 1,3 | −5,6 | −12,8 | −22,7 | −26,7 |
| Ortalama yağış (mm) | 51,6 | 44,8 | 55,1 | 29,2 | 9,8 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 1,7 | 10,9 | 35,8 | 238,9 |
| Kaynak: Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi[3] | |||||||||||||
Önemli yerlerDüzenle
HavaalanlarıDüzenle
- Herat Havaalanı
Kentin semtleriDüzenle
- Şar Noe (Kent merkezi)
- Vilayet (Vilayet binası)
- Kolordu (Ordu karargahı)
- Farka (Ordu karargahı)
- Durvaza Kuş
- Çar-suk
- Pul-rangina
- Sufi-abad
- Noe-abad
- Pul-malaan
- Tak-ta Sefer
- Havza-Karbas
- Baraman
- Darvaza Kandahar
- Darvaza Irak
AnıtlarDüzenle
- Herat Kalesi (İskender Kalesi)
- Musalla Kompleksi
MüzelerDüzenle
- Herat Milli Müzesi
- Cihat Müzesi
TürbelerDüzenle
- Kraliçe Türbesi Gevher şad begüm
- Mirveys Sadık Türbesi
- Jami Türbesi
- Kaca Kaltan Türbesi
- Ali Şir Nevai Türbesi
CamilerDüzenle
- Cuma Camii
- Kazirgah Şerif
- Kalga Şerif
- Şah Zahdaha
- Cuma Camii
Cuma Camii
ParklarDüzenle
- Park-ı Terakki
- Park-ı Millet
- Kana-i Cihat Parkı
StadyumlarDüzenle
- Herat Stadyumu
OtellerDüzenle
- Serena Hotel
- Diamond Hotel
- Marcopolo Hotel
ÜniversitelerDüzenle
KaynakçaDüzenle
- ^ a b c d e Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.
- ^ Древнетюркский словарь, Ленинград, 1969 г. (s. 197)
- ^ "Herat İklim Verileri 1959-1983". Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012.
- İngilizce Wikipedia "Herat" maddesi [1] (İngilizce)
Dış bağlantılarDüzenle
| Wikimedia Commons'ta Herat ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
(İngilizce)Vikigezgin'de Herat ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. - Heratonline.com: Herat hakkinda enformasyon ve haberler 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Herat Şehri ayrıntılı haritası
- 1942'de yapılan bir haritaya göre Herat şehri ve civarı8 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,
- W. J. Vogelsang (2003 son ek:1012) "Herat ii. History, Pre-Islamic Period". Encyclopedia Iranica Cilt:XII/2 Sayfa: 205-206, On-line:[2] 1 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Editor, (Son rev.:2013)) "Herat, Afganistan" Encyclopedia Britannica 2016 On-line: [3] 10 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
