Giyom Tell (opera)

Giyom Tell (Fransızca :Guillaume Tell) İtalyan asıllı besteci Gioacchino Rossini tarafından hazırlanmış 4 perdelik bir lirik operadır. Eserin librettosu Fransızca olarak, Frederich Schiller'in ayni Giyom Tell adını taşıyan oyunundan uyarlanarak, Etienne de Jouy ve Hippolyte Bis tarafından yazılmıştır. Opera eserinin prömiyeri 3 Ağustos 1829'da Parisde Théâtre de l'Académie Royale de Musique sahnelenmiştir.

Giyom Tell

Rossini "Giyom Tell" operasının librettosunun 1829'da Paris'te ilk basımının on kapağı
Özgün isim	Guillaume Tell
Müzik	Gioacchino Rosssini
Libretto	Etienne de Jouys ve Hippolyte Bis
Gala	3 Ağustos 1829
İlk gösterim yeri	Théâtre de l'Académie Royale de Musique, Paris
Oyuncular	Giyom Tell: bariton Hedwige: Karısı, mezzo-soprano Jemmy: Oğlu, soprano Mathilde: Habsburg'lu bir prenses, soprano Arnold Melcthal: tenör Melcthal, Babası bas Gesler: Uri ve Schwiz kantonlarının Avusturyalı Valisi, bas Walter Furst: bas Ruodi: Balıkçı, tenor Leuthold: Çoban, bas Rodolphe: Gesler'in muhafızları komutanı, tenor Bir avcı: bariton Köylüler, çobanlar, şövalyeler, genç yardımcıları, hanımlar, askerler

Hazırlanma ve temsilleri

Bu opera eseri Rosinni'nin son opera eseridir. Rossini bu sırada hala Fransa'da yaşamakta idi ve eserinin prömiyer temsili 1829'da Fransa'da yapılmıştır. Fakat bu eser hazırlandıktan ve temsil edildikten sonra Rossini neredeyse kırk yıl daha yaşamıştır. Ama bu kırk yıllık hayatının bölümünde hiçbir yeni eser hazırlamamıştır ve sanki bir emekli gibi iş hayatından evine çekilmiştir.

Eser Fransız opera geleneklerine göre Grand Opera olarak hazırlanmış olup, 4 perdeden oluşmakta ve eğer tümü ile oynanırsa 4 saatlik müzik gerektirmektedir. Bu kadar uzun sürmesi ve bazı rollerin özellikle zor olması şarkıcılar/oyuncular için bu eserin zorluğu üzerinde ün almasına yol açmıştır. Örneğin bu eser gerçekten tenor şarkıcılardan geniş bir ses yayılımı istemektedir.

Bu özel nitelikleri bu operanın yapımını zorlaştırmakta ve eğer eser yapımı kararı alınmışsa eserin tümüyle sahnelenmesi problem çıkartmaktadır. Bu nedenle eğer yapımına karar verilmişse çok kere ağır kesintilerle yapılmaktadır.

Eserde asıl orijinal libretto dili Fransızcadır. Fakat birçok operaevi ve ses ve video kayıtları için librettonun İtalyanca çevirisi de çok popüler olarak kullanılmaktadır. Diğer taraftan b. Eser 14. yüzyılda İsviçreli milli kahraman ve iktidar gücüne karşı baş kaldıran devrimci Giyom Tell'in kısmen mitolojik hayatını ele alır. Bu nedenle politik gruplar tarafından benimsenmiş veya yerilmiştir. Özellikle İtalya birleştirilmeden önce, birçok değişik politik rejim altında İtalyan devletleri bulunmakta iken bunların sansür idareleri bu eserin İtalya'da yapımı ve sahnelenmesine büyüuk engeller çıkartmıştır. Örneğin Napoli'deki "Teatro San Carlo"da eser ilk defa 1833'te sahnelenmiş ve sonra yaklaşık 50 yıl hiç oynanmamıştır. Venedik'te Teatro La Fenice bu eseri ancak 1856 da ilk defa sahnelemiştir. Diğer taraftan devrimci tutum Viyana'da taraftar bulmuş ve 1830-1907 döneminde Viyana Saray Operasında 422 defa oynanmıştır.

Roller

Adamo Didur: Giyom Tell rolünde

Gesler ve Giyrightom Tell

Rol	Ses tipi	Prömiyede roller, 2 Ağustos 1829 (Orkestra şefi: François Antoine Habeneck)
Giyom Tell	bariton	Henri-Bernard Dabadie
Hedwige, Karısı	mezzo-soprano	Mlle Mori
Jemmy, Oğlu	soprano	Louise-Zulme Dabadie
Mathilde, Habsburg'lu bir prenses	soprano	Laure Cinti-Damoreau
Arnold Melcthal	tenor	Adolphe Nourrit
Melcthal, Babası	bas	Bonel
Gesler, Uri ve Schwiz kantonlarının Avusturyalı Valisi	bas	Alexandre Prévost
Walter Furst	bas	Nicolas Levasseur
Ruodi, Balıkçı	tenor	Alexis Dupont
Leuthold, Çoban	bas	Ferdinand Prévôt
Rodolphe, Gesler'in muhafızları komutanı	tenor	Jean-Étienne Massol
Bir avcı	bariton	Beltrame Pouilley
Köylüler, çobanlar, şövalyeler, genç yardımcıları, hanımlar, askerler

Konu özeti

Mekân: İsviçre

Zaman: XIV. yüzyıl

Opera eseri başlamadan önce İsviçrelilerin lideri olan Melcthal'in oğlu olan Arnold, bir Avusturya prensesi olan, Mathilde'yi suda boğulmaktan kurtarmıştır. Birbirine aksi politik taraflarda olmalarına rağmen Arnold ve Mathilde birbirlerine âşık olmuşlardır.

I. Perde

Lucerne Gölü civarında aylardan Mayıs'tır ve bugün Çoban Festivali yapılmaktadır. Geleneklere göre Melchtal bu festivale katılan bütün çiftleri kutsulamaktadır. Fakat Arnold kendi için bu geleneğin uygulanmasını kabul edememektedir; çünkü Mathilde'ye karşı aşkı ile İsviçre'ye vatan sevgisini birbiriyle bağdaştıramamaktadır.

Duyulan boru sesleri İsviçrelileri nefret ettikleri Avusturyalı vali Gesler'in gelişini ilan etmektedir. Sonra Leuthold gelir ve onu takip eden Gesler'in Avusturyalı askerî birliklerden kaçmaktadır.

Gesler'in askerlerinden biri Lethold'un kızına tecavüz etmeye yeltenir ve Leuthold bu tecavüzkar askeri öldürür. Yakalanmamak için oradan kaçması gerekmektedir ve göl üstünden bir kayıkla kaçmak en uygun yoldur. William Tell ona yardım etmeye hazır olduğunu bildirir. Rodolphe komutasındaki Gesler'in muhafız birliği askerleri gelir. Leuthold, Tell'in yardımı ile göl üzerinden kaçarak onların eline geçmekten kurtulur. Ancak bu kaçışa bir misilleme olarak Gesler'in muhafızları Melchtal'ı tutuklayıp götürürler.

II. Perde

Bir göle yakın bir vadide Arnold ve Mathilde buluşurlar ve birbirlerine olan aşklarını tekrarlarlar. Tell ve Walter gelirler ve Arnold'a Gesler'in Melchtal'ın idam edilmesi emrini verdiği haberini verirler. Arnold bunun öcünü almaya and içer. Arnold, Tell ve Walter İsviçre'nin ulusal egemenliğini kazanması için uğraşacaklarına birlikte yemin ederler. Bu hedefe varmak için bütün Kantonlarin birleşip birlikte hareket etmesini sağlarlar.

III. Perde

Altdorf'ta merkezinde pazar yeri. O gün İsviçre'nin Avusturya idaresi altına girişinin yüzüncü yıldönümüdür. Bunu kutlamak için Gesler şapkasını bu alanda yüksek bir direğe koydurmuştur ve İsviçrelilerin bu direğin üzerindeki şapkasını selamlayıp öne böylece hürmet göstermeleri emrini verilmiştir. Tell oğlu Jemmy ile pazar meydanına gelir. Şapkaya selam verip hürmet göstermeyi kabul etmez. Gesler Tell'in Lethold'u kurtaran kişi olduğunu tanımıştır ve onu her nasıl şekilde olursa olsun cezalandırmak istemektedir. Tell'e oğlu Jemmy'nin başı üstüne konulan bir elmayı okuyla vurmasını emreder. Bu şekilde Tell'in en ufak hatasının oğlunun hayatına mal olacağını veya hiç olmazsa onu yaralayacağını sanmaktadır. Tell bu emre itaat eder ve oğlunun başındaki elmayı ona hiç zarar vermeden vurur. Sonra da Gesler'e dönerek eğer oğluna bir zarar gelseydi Gesler'i şahsen vurmak için bir ikinci oku hazır etmiş olduğunu da ifşa eder. Gesler, Tell'in hemen tutuklanmasını emreder.

IV. Perde

İsyan eden İsviçrelilerin topladığı ordu gelir ve Avusturyalılar ile muharebeye girişirler. İsviçreliler galip gelirler. Mathilde ve Arnold birbirlerine olan aşkları içinde kendilerini güvenli görerek tekrar birleşirler.

Eserdeki müziksel parçalar

Perde I

• No. 1. Giriş: Quel jour serein le ciel présage (Sahne 1)
• Dortlu (Guillaume, Hedwige, Jemmy, Fischer): Accours dans ma nacelle (Sahne 1)
• Resitatif: Contre les feux du jour (Sahne 3)
• No. 2. İkili (Guillaume, Arnold): Où vas-tu? quel transport t’agite? (Sahne 5)
• Resitatif: Sur nos têtes le soleil brille (Sahne 6)
• No. 3. Koro: Ciel, qui du monde es la parure (Sahne 6)
• Resitatif: Des antiques vertus (Sahne 6bis)
• No. 4. Koro: Hyménée, ta journée fortunée luit pour nous (Sahne 8)
• No. 5. Altılı dansı
• No. 6. Okcular dansı ve koro: Gloire, honneur au fils de Tell (Seht, der Tell lebt uns im Sohn)
• Resitatif: Pâle et tremblant se soutenant à pein (Sahne 9)
• No. 7. Finale: Dieu de bonté, Dieu tout-puissant (Sahne 11)
• Ansambl: Que du ravage (Sahne 11)

Perde II

• No. 8. Avcılar korosu: Quelle sauvage harmonie (Sahne 1)
• No. 9. Rezitativ (Mathilde): Ils s’éloignent enfin (Sahne 2)
• Romans (Mathilde): Sombre forêt (Sahne 2)
• Resitatif: Ma présence pour vous (Sahne 3)
• No. 10. İkili (Arnold, Mathilde): Oui, vous l’arrachez à mon âme (Sahne 3)
• Resitatif: On vient, séparons-nous (Sahne 3)
• No. 11. Üçlü (Arnold, Guillaume, Walter Furst): Quand l’Helvétie est un champ de supplices – Qu’entends-je? ô crime! hélas! j’expire! (Sahne 4)
• No. 12. Finale: Des profondeurs du bois immense (Sahne 4–7)
• Eid: Jurons, jurons par nos dangers (Sahne 7)

Perde III

• No. 13. Resitatif ve İkili (Arnold, Mathilde): Arnold, d’où naît ce désespoir (Sahne 1)
• Arya (Mathilde): Pour notre amour (Sahne 1)
• Kabaletta (Mathilde): Sur la rive étrangère (Sahne 1)
• No. 14. Marş ve Koro: Gloire au pouvoir suprême (Sahne 2)
• Resitatif: Que l’empire Germain de votre obéissance“ (Sahne 2)
• No. 15. Üçlü dans ve Tiroliyen Koro: Toi que l'oiseau ne suivrait pas (Sahne 2)
• No. 16. Askerler dansı
• Resitatif: Audacieux, incline-toi! (Sahne 3)
• No. 17. Dörtlü (Gesler, Rodolphe, Guillaume, Jemmy): Tant d'orgueil me lasse (Sahne 3)
• Koro: C'est là cet archer redoutable (Sahne 3)
• Resitatif: Rejoins ta mère, je l'ordonne (Sahne 3)
• Arya (Jemmy): Ah, que ton âme se rassure (Sahne 3, Promiyer temsilden önce elemine edilmiştir)
• Arya (Guillaume): Sois immobile (Sahne 3)
• No. 18. Sahne: Je te bénis en répandant des larmes (Sahne 3)
• Finale: Qu'ai-je appris? sacrifice affreux! (Sahne 4)

Perde IV

• No. 19. Resitatif: ;;Ne m’abondonne point espoir de la vengeance (Sahne 1)
• Arya (Arnold): Asile héréditaire (Sahne 1)
• Koro : Guillaume est prisonnier et nous sommes sans armes (Sahne 2)
• Kabaletta (Arnold):Amis, amis, secondez ma vengeance (Sahne 2)
• Sahne ve Resitatif: Où vas-tu? ta douleur t’égare (Sahne 3)
• No. 20. Üçlü (Mathilde, Hedwige, Jemmy): Je rends à votre amour un fils digne de vou (Sahne 4)
• No. 21. Sahne, Dua ve Finale Quoi! dans nos maux, acceptant un partage (Sahne 4–11)
• Dua (Hedwige): Toi, qui du faible est l’espérance (Sahne 5)

Ünlü aryalar

• "Asile héréditaire" (Arnold)
• "Sois immobile" (Tell)
• "Sombre forêt" (Mathilde)

Seçilmiş ses kayıtları

Yıl	Roller	Orkestra şefi Opera evi ve orkestra	Marka
1956	Dietrich Fischer-Dieskau, Gianni Jaia, Giuseppe Modesti, Ivan Jardi, Jolanda Mancini, Giannella Borelli, Antonio Pirino, Sergio Nicolai, Enrico Campi, Anita Cerquetti, Tommaso Soley, Sergio Liliani	Mario Rossi], RAI, Milano Orkestra ve korosu	Myto 3 MCD 001.216
1965	Giangiacomo Guelfi, Leyla Gencer, Gianni Raimondi, Leyla Bersiani, Annamaria Rota, Enrico Campi, Paolo Washington, Bruno Marangoni, Pietro Bottazzo, Silvano Pagliuca, Mario Guggia	Fernando Previtali, San Carlo Tiyatrosu Orkestra ve korosu, Napoli	Great Opera Performances 715-CD 3
1990	Gabriel Bacquier, Montserrat Caballe, Nicolai Gedda, Mady Mesplé, Jocelyne Taillon, Louis Hendrikx, Kolos Kovacs, Gwynne Howell, Charles Burles, Nicholas Christou, Ricardo Cassinelli, Leslie Fyson	Lamberto Gardelli, Ambrosian Opera Korosu; Royal Filarmonik Orkestra]]	EMI Classics 7 69951 2
1986	Sherrill Milnes, Mirella Freni, Luciano Pavarotti, Della Jones, Elizabeth Connell, Ferruccio Mazzoli, Nicolai Ghiaurov, John Tomlinson, Cesar Antonio Suarez, Richard van Allan, Piero de Palma, John Noble	Riccardo Chailly, Ambrosian Korosu, National Filarmonik Orkestra	Decca Classics 437
1990	Giorgio Zancanaro, Cheryl Studer, Chris Merritt, Giorgio Surjan, Franco de Grandis, Amelia Felle, Luciana d'Intino, Vittorio Terranova, Alberto Noli, Luigi Roni, Ernesto Gavazzi, Ernesto Panariello	Riccardo Muti, Teatro alla Scala Orkestra ve Korosu, Milano	Philips 422 391-2

Uvertür

Ana madde: Giyom Tell uvertürü

Bu opera eseri genellikle bir müziksel konser parçası olarak değişik popüler şekillerde bilinen uvertürü ile çok tanınmıştır. Uvertür 4 kısımdan oluşmakla beraber, bu kısımlar ayrı olmadan iç içe olup birbirinden hiç aralık verilmeden çalınır. Bunlar:

• "Prelüd": Bu yavaş bir parçadır ve 5 viyolensel ile çalınmaktadır.
• "Fırtana": Bu tum orkestranın katkısını gerektiren bir dinamik müzik ihtiva eder.
• "Süt ineklerinin çağrılışı (Ranz des Vaches): Bu kısım yavaş olarak korangle ile çalınır.
• "Final" - Bu bir (ultra-dinamik) dörtnala atlı süvari akınını hatırlatır. Kornolar ile trumpetlerin yaptıkları girişten sonra bütün orkestranın katkısıyla tamamlanır.

Medya

• William Tell Uvertürü Kısım 3 ("Ranz des vaches") ve Kısım 4. Cesare Sodero bandosu (1914):

Ayrıca bakınız

• Opera
• Gioacchino Rossini
• Gioacchino Rossini operaları listesi

Kaynakça

• Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "William Tell (opera)" maddesi kaynaklıdır: Online: [1] 7 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişme:3.4.2009

Dış bağlantılar

• Opera Türkiye websitesi "G.Rossini (1792–1868) Guillaume Tell" sayfası:[2] Kapanmış arşiv
• GuillaumeTell librettosu GuillaumeTell/ livret.html 7 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca) (Erişme:3.4.2009)
• YouTube websitesinde "G. Rossini - Guglielmo Tell HQ" maddesinde, modern kostümlerle İtalyanca olarak Rossini, Giyom Tell operasının tümümün video kaydı [3] 26 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişme: 16.4.2017)
• YouTube websitesinde "Rossini - Guillaume Tell - Garignani " maddesinde, müzik direktörü Paolo Garignani ve Nederlandske Operası yapımı Rossini, Giyom Tell operasının tümümün video kaydı. Online:[4] 10 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişme: 16.4.2017)