Vikipedi

Georg Trakl

Avusturyalı şair (1887-1914)

Georg Trakl (3 Şubat 1887, Salzburg - 3 Kasım 1914, Kraków), Avusturyalı lirik şair. Avusturya dışavurumculuğunun önde gelen isimlerindendir.[1][2]

Georg Trakl
Doğum3 Şubat 1887(1887-02-03)
Salzburg, Salzburg Dükalığı, Avusturya-Macaristan
Ölüm3 Kasım 1914 (27 yaşında)
Kraków, Avusturya-Macaristan (şimdi Polonya)
MeslekŞair, eczacı, yazar
DilAlmanca
VatandaşlıkAvusturyalı
EğitimViyana Üniversitesi (eczacılık)
Edebî akımDışavurumculuk
Etkiledikleri
Etkilendikleri
İmza

Georg Trakl, karamsar ve içine kapanık biriydi. Henüz on yedi yaşında uyuşturucu bağımlısı oldu. Ayrıca, kız kardeşi Margarethe ile ensest ilişki içindeydi. Kişisel buhranları ve savaşın yarattığı yıkıntı, onu Avusturya'nın en bilindik ölüm ve çürüme ozanı hâline getirdi. Trakl, geç izlenimciliğin izlerini taşıyan bir başlangıç evresinin ardından Baudelaire, Rimbaud ve Verlaine'in sembolizmleriyle ilişki kurdu. Eserleri; hüzün, yas ve Tanrı arayışı konuları etrafında şekillendi. Ölüm, çürüme ve Batı'nın çöküşü gibi temaları semboller ve metaforlarla dolu derin lirizminin merkezinde topladı.

Şiirlerinde hüzün ve temel yalnızlık teması hâkimdi. Sonbahar ve gece, şiirinin ana temalarını oluşturdu. Olgunluk dönemi şiirlerinde, dışavurumculuğun ilk döneminin şiirdeki önderleri arasında yer aldı. I. Dünya Savaşı'na sağlık görevlisi olarak katıldı. Kısa bir süre sonraysa savaş sahnelerine daha fazla dayanamayarak bunalımlar geçirdi. 27 yaşında, 1914'ün başlarında, Kraków'da bir askerî hastanede, büyük bir olasılıkla intihar etmek amacıyla aşırı dozda aldığı kokainden dolayı öldü.

Yaşamı

değiştir
 
Georg Trakl ve kardeşleri

1887-1904: Çocukluk ve gençlik yılları

değiştir

Georg Trakl, 3 Şubat 1887'de Salzburg'da dünyaya geldi.[3][4] Yedi kardeşten beşincisiydi. Kardeşleri sırasıyla; Wilhelm,[5] Gustav, Maria, Hermine, Friedrich ve Margarethe[a] idi.[6] Babası Tobias Trakl hırdavatçı, annesi Maria Catharina Trakl ise ev hanımıydı.[6] Maria Catharina, uyuşturucu bağımlısıydı ve ilgisiz bir anneydi bu yüzden çocukların yetiştirilmesiyle Fransız mürebbiye Marie Boring ilgileniyordu;[6][7] bu vesileyle Trakl, henüz küçük yaşta Fransız dili ve edebiyatıyla tanışmış oldu. Kız kardeşi Margarethe bir müzik dehasıydı. Georg, sanatsal konularda kardeşiyle fikir teatisinde bulunuyordu.[8][9][10] Kendinden dört buçuk yaş küçük kız kardeşi Margarethe ile aralarında derin bir bağ gelişmişti. Trakl, onu kendi yansıması olarak görüyordu. Şiirlerinde kız kardeşine göndermelerde bulundu.[b] Birçok biyografide, aralarında ensest ilişki olabileceği yazılmıştır.[11][12][13]

1892'de Trakl, ailesinin Protestan olmasına karşın, Katolik öğretmen okuluna bağlı olarak çalışan ilkokula başladı.[3] 1897'de ortaöğretime başladı. Latince, Yunanca ve matematikte sorunlar yaşadığı için 1901'de dördüncü sınıfa geçemedi ve sınıfı yinelemek zorunda kaldı. İlk edebî girişimleri, 1904'te Salzburg'daki "Apollo" (daha sonra "Minerva" adını alacak) şiir topluluğuna katılmasıyla başladı.[3][11][14]

1905-1914: Eğitimi ve edebî faaliyetleri

değiştir
 
Georg Trakl

Trakl, 1905'te yedinci sınıfı geçemedi ve liseden ayrıldı. Salzburg'da bir eczaneye stajyer olarak girdi, üç yıl boyunca burada çalıştı. Bir kariyer olarak eczacılığı benimsemeye karar vermişti, bu da morfin ve kokain gibi uyuşturuculara erişimini kolaylaştırıyordu.[10][15]

1906'da Totentag. Dramatisches Stimmungs bild in 1 Akt adlı oyunu ve Fata Morgana. Tragische Szene adlı oyunu Salzburg Şehir Tiyatrosu'nda sahnelendi.[2] Ancak bu iki kısa oyun başarılı olamadı. Bunu üzerine Trakl, dramalarına ait tüm el yazmalarını yok etti[3][16] ve şiirsel olarak 1-2 yıl sürecek bir inziva dönemine girdi.[10] Mayıs 1906'da ilk kez Traumland. Eine Episode başlıklı nesir çalışması Salzburger Volksblatt gazetesinde yayımlandı.[14] Bu nesir, olgunluk eserlerinde görülecek temaları ve mekânları ihtiva ediyordu. 26 Nisan 1908'de Trakl'ın ilk şiiri "Das Morgenlied" ("Sabah Şarkısı"), Salzburger Volksblatt­'da yayımlandı.[14] Eylül 1908'de eczanede staj dönemini tamamlayarak staj belgesi aldı.[14] Ekim 1908'de eczacılık öğrenimi için Viyana Üniversitesine kaydoldu. Burada bazı şiirlerini yayınlamasına yardımcı olan bazı yerel sanatçılarla tanıştı. 1909'da Şiirlerini Sammlung 1909 (1909 Seçkisi) başlığıyla ilk kez bir araya getirdi. Avusturyalı yazar Hermann Bahr, Trakl'ın üç şiirinin Neue Wiener Journal adlı dergide basılmasını sağladı. Salzburg'a döndü. Bir yıllık sağlık gönüllüsü olarak Viyana'da askerlik görevine başladı. Babası Tobias Trakl 1910'da, Trakl eczacılık sertifikasını almadan kısa süre önce, öldü.[5] Tobias Trakl'ın ölümüyle aile, ekonomik sıkıntılar çekti.[5] Georg Trakl, 1911'de askerliğini tamamladı. Ekim 1911'de Salzburg'a döndü. Pan adlı edebiyat ve sanat derneğiyle ilişki kurdu.[3] Devlet memuru olmak için Viyana'daki Kamu Hizmetleri Bakanlığına başvurdu. Salzburg'da bir eczanede çalışmaya başladı.[15][17]

Askerî eczacı olmak için başvuran Trakl, 1912'de Innsbruck'da, askerî hastanenin eczanesinde stajyer olarak çalışmaya başladı. Bir tanıdığı aracılığıyla, Der Brenner dergisinin yönetmeni Ludwig von Ficker'e tavsiye edildi. Mayıs'ta, Ficker, dergide Trakl'ın "Vorstadt im Föhn" adlı şiirini yayımladı. Trakl, Innsbruck'da, Brenner Çevresi'nde Karl Kraus'la tanıştı. Aynı sene, askerî eczacı görevlisi olarak ataması yapıldı. Trakl, Ekim ayından başlayarak, Brenner­'de sürekli şiir yayımladı. Dostu E. Buschbeck, Trakl'ın şiirlerini basılmak üzere Münih'teki Albert Langer Yayınevi'ne gönderdi.[7][15]

1913'te Salzburg üzerinden Innsbruck'a döndü. Albert Langen Yayınevi, Trakl'ın şiirlerini basmayı reddetti. Trakl, Savaş Bakanlığında bir görev için başvuruda bulundu. 1913'ün Ağustos ayında Karl Kraus ve Adolf Loos ile Venedik'e seyahat etti,[3] Venedik'te Ludwig von Ficker ile buluştu. Kasım'da Viyana'ya döndü.[14] Ludwig von Ficker, Trakl'ın çalışmalarını yayımladı ve onun şiir seçkisini basacak bir yayıncı arayışına koyuldu. Bu çabaların sonucu Leipzig'de 1913 yazında Gedichte (Şiirler), Kurt Wolff tarafından yayımlandı. 1914'te Sebastian im Traum (Sebastian Düşler İçinde) adlı kitabını yayıncı Kurt Wolff'a gönderdi. Kitabın basılması kabul edildi. Ludwig Wittgenstein, Trakl'a yaklaşık 20.000 kron yardımda bulundu.[3][15]

Savaşın başlangıcı ve ölümü

değiştir
 
Trakl'ın anıt plaketinin bulunduğu Krakow askerî hastanesi
 
Georg Trakl'ın öldüğü hastanedeki hatıra plaketi

Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla askere alınan Trakl, görevli olduğu sahra hastanesinde Galiçya'nın Gródek kentindeki Doğu Cephesinde sağlık görevlisi olarak hizmet etti. Ancak Trakl, sık sık bunalım geçiriyordu. Gródek Savaşı sırasında, 90 yaralı askerle ilgilenmesi için görevlendirildi.[3] Trakl, askerlerin kendinde yarattığı acıyı dindiremedi. 7 Ekim günü, ruhsal durumunun incelenmesi için Kraków'daki garnizon hastanesine gönderildi.[2][16][18] Hastaneye yatırılmasından birkaç gün sonra Ficker'e yazdığı mektupta şu ifadeleri kullandı:

"Beş gündür buradayım, Garnizon Hastanesi'nde ruhsal durumum gözlemleniyor. Sağlığım biraz etkilenmiş gibi ve mütemadiyen tarifsiz bir hüzne boğuluyorum. Umuyorum ki bu boğuntu günleri yakında geçer."[c][18]

25-26 Ekim'de Ludwig von Ficker, Trakl'ı hastanede ziyaret etti.[17] Ficker, Trakl'ı son görüşünü şu sözlerle anlatıyor:

"Trakl, bana önceki günlerden daha bir bunalımlı göründü. 'Savaş alanında yazdıklarımı dinlemek ister misin?' dedi. Ve kendisine özgü samimi sesiyle bana bu iki şiirini yavaşça okudu: 'Klage' ve 'Grodek'."[d][18]

Trakl, 27 Ekim'de, Ficker'e yazdığı bir mektupta tüm malını kız kardeşi Margarethe'ya bıraktığını açıkladı;[3] bu mallar arasında Wittgenstein'ın bağışladığı 20.000 kron da bulunmaktaydı.[6] Georg Trakl, 3 Kasım 1914 akşamı saat dokuzda aşırı doz kokain nedeniyle öldü. 6 Kasım 1914'te Kraków'da Rakowicki Mezarlığı'na gömüldü. 7 Ekim 1925'te Ludwig von Ficker'in isteği üzerine kalıntıları Innsbruck yakınlarındaki Mühlauer Mezarlığı'na nakledildi.[3][19] Savaşın başlamasından önce Salzburg'da bastırmayı planladığı ikinci ve son şiir kitabı Sebastian im Traum, 1915 yılında yayımlandı.[16]

Teması

değiştir

Georg Trakl'ın eserlerinde Fransız sembolist şairlerinden Verlaine, Rimbaud ve Baudelaire ile Avusturyalı yazar Hofmannsthal'in etkileri sezilir. İnce bir duyarlık ve özgün imgelerle ördüğü şiirlerinde hüzün ve temel insani durum olarak addettiği yalnızlık teması hâkimdir.[20] Geç dönem eserlerinde, I. Dünya Savaşı'nın da etkisiyle, hüzün ve umutsuzluk teması daha da belirgin hâle gelir. Bu şiirlerinin tipik özelliği, kullanmayı sık sık tercih ettiği dışavurumcu benzetmeler ve kıyamet gününe ilişkin alegorik anlatımlardır. Böylelikle tüm şiirlerini kaplayan yoğun hüzün ve umutsuzluğun ardında, dinî bir temel varlığını hissetirir. Bu dönem şiirlerinde Alman şair Hölderlin'in de etkileri görülebilir. Trakl, son şiiri "Grodek"te savaşın anlamsızlığını ve savaşta insanların çektikleri acıları çok güçlü bir biçimde kaleme almıştır.[20]

Hakkında çekilmiş filmler

değiştir
  • Tabu - Ruhumuz Bu Dünyada Yabancıdır:
Christoph Stark'ın yönettiği 2011 yapımı filmde, Avusturyalı dışavurumcu şair Georg Trakl ve kız kardeşi Grete birbirlerine âşıktır. Fakat ilişkileri cinsel bir boyut kazanınca yaşadıkları çevrede kıpırdanmalar başlar. Grete onları kimsenin tanımadığı ve karı koca olarak yaşayabilecekleri Avustralya’ya gitmeyi teklif eder ancak Georg, Alman dilinin güzelliğini duymadan yaşayamayacağını söyleyerek bu teklifi reddeder. Kelimelere aşkı ile Grete'ye duyduğu aşk arasında kalan Georg, uyuşturucuya yönelir ve dibe batmaya başlar.[21]

Eserleri

değiştir
Şiirler
  • Gedichte, Leipzig: Kurt Wolff, 1913 
  • Sebastian im Traum, Leipzig: Kurt Wolff, 1914 
  • Veröffentlichungen im »Brenner« 1914/15, Innsbruck: Der Brenner, 1914-1915 
Diğer şiir yayınları
  • Das Morgenlied, Salzburger Volksblatt, 26 Nisan 1908 
  • Traumwandler, Salzburger Volksblatt, 7 Kasım 1908 
  • Die drei Teiche von Hellbrunn, Salzburger Volksblatt, 8 Nisan 1909 
  • St.-Peters-Friedhof, Salzburger Volksblatt, 10 Temmuz 1909
  • Ein Frühlingsabend, Der Brenner (Innsbruck), 3. Cilt, Sayı 5, 1912-1913
  • In einem alten Garten, Salzburg. “Ein literarisches Sammelwerk, hg. von den jungen Mitgliedern der Literatur- und Kunstgesellschaft »Pan«,[e] Salzburg 1913.
  • Abendlicher Reigen, Die Zeit (Wien), 19 Ekim 1913
  • Nachtseele, Phöbus, 1. Cilt, 1914, Sayı 3[22]
Düzyazı
  • Traumland. Eine Episode: İlk basım: Salzburger Volksblatt, 12 Mayıs 1906
  • Aus goldenem Kelch. Barrabas: İlk basım: Salzburger Volksblatt, 30 Haziran 1906
  • Aus goldenem Kelch. Maria Magdalena: İlk basım: Salzburger Volksblatt, 14 Temmuz 1906
  • Verlassenheit: İlk basım: Salzburger Zeitung, 20 Aralık 1906[23]

Notlar

değiştir
  1. ^ Ya da kısaca Grete
  2. ^ Blutschuld 28 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. şiirinde ensest bir ilişki ima edilir.
  3. ^ Almancası: »Ich bin seit fünf Tagen hier in Garn[i]s[ons] Spittal zur Beobachtung meines Geisteszustandes. Meine Gesundheit ist wohl etwas angegriffen und ich verfalle recht oft in eine unsägliche Traurigkeit. Hoffentlich sind diese Tage der Niedergeschlagenheit bald vorüber.«
  4. ^ Almancası: »Er schien gedrückter als am Vortag […]. ›Wollen Sie hören, was ich im Feld geschrieben habe?‹, fragte er [...]. Und nun las mir Trakl leise, mit der schlicht hinsagenden Stimme, die ihm eigen war, zwei Gedichte vor: ›Klage‹ und ›Grodek‹ [...].
  5. ^ "Pan adlı edebiyat ve sanat topluluğunun genç üyeleri tarafından düzenlenen bir edebî derleme"

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Trakl, Georg". www.projekt-gutenberg.org (Almanca). 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  2. ^ a b c Sauermann, Eberhard. "Trakl, Georg - Deutsche Biographie". www.deutsche-biographie.de (Almanca). 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 
  3. ^ a b c d e f g h i j "Georg Trakl". orawww.uibk.ac.at (Almanca). Lexikon Literatur in Tirol. 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 
  4. ^ Brenner-Archiv; Schneider, Ursula. "Nachlass Trakl". Universität Innsbruck (Almanca). 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 
  5. ^ a b c "Trakl Tobias". www.literaturnische.de (İngilizce). 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  6. ^ a b c d "Trakl Maria Catherina". www.literaturnische.de (İngilizce). 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  7. ^ a b "Materials on Trakl". www.literaturnische.de (İngilizce). 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  8. ^ Bax, Marty. Immer zu wenig Liebe. Grete Trakl. Ihr feinster Kuppler. Ihre Familie. 28 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Amsterdam 2014.
  9. ^ "TRAKL - BIOGRAFIE / LEBENSLAUF". web.archive.org (Almanca). 19 Temmuz 2011. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  10. ^ a b c "Georg Trakl Biographie". www.georgtrakl.de (Almanca). 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  11. ^ a b Weichselbaum, Hans. "Georg Trakl (1887-1914) | Salzburger Kulturvereinigung". www.kulturvereinigung.com (İngilizce). 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 
  12. ^ McLary, Laura Ann, "Georg Trakl's sisters: Incest, poetic representation, and the creation of the demon sister" (1996). Doctoral Dissertations Available from Proquest.
  13. ^ McLary, Laura A. (2000). "The Incestuous Sister or The Trouble with Grete". Modern Austrian Literature (İngilizce). 33 (1): 29-65. ISSN 0026-7503. 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023. 
  14. ^ a b c d e Zeno. "Biografie von Georg Trakl". www.zeno.org (Almanca). 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 
  15. ^ a b c d Trakl, Georg. "Georg Trakl: Bütün Şiirlerinden Seçmeler 28 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Cemal, Ahmet tarafından çevrildi. Kavram Yayınları. ss. 101-103.
  16. ^ a b c Museum, Stiftung Deutsches Historisches. "Gerade auf LeMO gesehen: LeMO Biografie". www.dhm.de (Almanca). 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 
  17. ^ a b "Lebenslauf in Stichworten". www.literaturnische.de (Almanca). 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  18. ^ a b c Friedrich, Christoph. "Georg Trakl: Unglücklicher Apotheker und Poet". Pharmazeutische Zeitung online (Almanca). 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023. 
  19. ^ "Mühlauer Friedhof". orawww.uibk.ac.at. 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023. 
  20. ^ a b "TRAKL, Georg (1887-1914)". Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  21. ^ "Tabu - Ruhumuz Bu Dünyada Yabancıdır / Tabu - Es ist die Seele ein Fremdes auf Erden / Tabu: The Soul Is A Stranger On Earth". Ankara Film Festivali. 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 
  22. ^ Zeno. "Gedichte, Georg Trakl". www.zeno.org (Almanca). 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 
  23. ^ Zeno. "Prosa, Georg Trakl". www.zeno.org (Almanca). 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir
Türkçe kitaplar
  • Akşamları Kalbim, çev. Ahmet Necdet-Gertrude Durusoy, Broy Yayınları, İstanbul, 1991.
  • Bütün Şiirlerinden Seçmeler, çev. Ahmet Cemal, Kavram Yayınları, İstanbul, 1995.
Diğer dillerden kaynaklar
  • The Last Gold of Expired Stars: Complete Poems 1908 - 1914, çev. Jim Doss & Werner Schmitt, Loch Raven Press, 2011
  • Song of the Departed: Selected Poems of George Trakl, çev. Robert Firmage, Copper Canyon Press, 2012
  • "Uncommon Poems and Versions by Georg Trakl", çev. James Reidel, Mudlark No. 53, 2014
  • Sokel, Walter H., The Writer in Extremis: Expressionism in Twentieth-Century German Literature, Stanford University Press, 1959.
  • Cohen, J. M., Poetry of This Age: 1908-1965, Hutchinson University Library, 1966
  • Heidegger, Martin, On the Way to Language, çev. Peter Hertz, Harper, 1971.
  • Kurrik, Maire Jaanus, Georg Trakl, Columbia University Press, 1974.
  • Detsch, Richard, Georg Trakl's Poetry: Toward a Union of Opposites, Pennsylvania State University Press, 1983..
  • Williams, Eric B., The Mirror and the Word: Modernism, Literary Theory, and Georg Trakl, University of Nebraska Press, 1993.
  • Millington, Richard, Snow from Broken Eyes: Cocaine in the Lives and Works of Three Expressionist Poets, Peter Lang AG, 2012.
  • Millington, Richard, The Gentle Apocalypse: Truth and Meaning in the Poetry of Georg Trakl, Camden House, 2020.
  • Alfred Doppler: Die Lyrik Georg Trakls. Wien u. a. 1992.
  • Hans Weichselbaum: “Georg Trakl. Eine Biographie.” Salzburg, 2014.
  • Hans-Georg Kemper: “Droge Trakl: Rauschträume und Poesie.” Otto Müller, Salzburg 2014 (Trakl-Studien 25).
  • Eberhard Sauermann: "Trakl, Georg" - Neue Deutsche Biographie (NDB). Cilt 26, Duncker & Humblot, Berlin, 2016, s. 355.
  • Mario Zanucchi: “Décadence zum Verfall: Trakls Sammlung 1909.” In Transfer und Modifikation – Die französischen Symbolisten in der deutschsprachigen Lyrik der Moderne (1890–1923). De Gruyter, 2016, ss. 632-648.
  • Károly Csúry: “Konstruktionsprinzipien von Georg Trakls Textwelten.” Aisthesis, Bielefeld, 2016.
  • Hans Joachim Schliep: “Auf dem Tische Brot und Wein – Poesie und Religion bei Georg Trakl.” Fromm Verlag, 2019.
  • Philipp Theisohn (ed.): “Trakl-Handbuch. Leben – Werk – Wirkung.” Metzler Verlag, Berlin, Heidelberg 2023.

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Georg_Trakl&oldid=33485251" sayfasından alınmıştır