Gebze
Gebze, (Antik dönem adları: Dakibyza ve Libyssa), Kocaeli'nin bir ilçesidir. Marmara Bölgesi'nin en büyük sanayi kentlerinden biridir.
Gebze | |
---|---|
![]() Türkiye'de bulunduğu yer | |
![]() Kocaeli'deki konumu | |
Ülke | Türkiye |
İl | Kocaeli |
Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
İdare | |
• Kaymakam | Mehmet Ali Özyiğit [1] |
• Belediye başkanı | Zinnur Büyükgöz (AK Parti) |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 418 km² (161 mil²) |
Rakım | 190 m (620 ft) |
Nüfus (2018) | |
• Toplam | 371,000 |
• Kır | - |
• Şehir | 392.945 |
Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
Posta kodu | 41400 |
İl alan kodu | 262 |
İl plaka kodu | 41 |
Resmî site http://www.gebze.bel.tr/ |
TarihçeDeğiştir
Kayıtlara göre Gebze, MÖ IV. yüzyılda kurulmuştur.[4] Gebzenin de içinde bulunduğu, Bitinya bölgesinin bilinen en eski tarihi, MÖ XII. yüzyıla kadar dayanır. Asya ile Avrupa kıtaları arasındaki en önemli geçit yeri olan Kocaeli Yarımadası ya birçok ulusun yurdu ya da gelip geçtikleri, uygarlıklarından izler bıraktığı bir yer olmuştur. Bilinen ilk ulus göçünü de MÖ 12. yüzyılın başlarında Frigler yapmıştır. Boğaz yoluyla Yarımada'ya gelen Frigler, buradan Anadolu'ya dağılmışlardır.
Bugün Gebze'nin olduğu yerde, MÖ 278-255 yılları arasında Kral I. Nicomedes'in egemenliğindeki Bitinya Krallığı dönemindeki Dakibyza ve Libyssa adında yerleşmeler vardı. Bu yerleşim alanlarının araştırmalara konu olmasının en önemli nedeni ise, ünlü Kartacalı komutan Hannibal'ın krallık döneminde burada yerleşmiş olmasıdır. Hannibal, Zama Savaşı'ndaki yenilgisinden sonra ülkesinde itibar görmemiş ve Bitinya Krallığı´na iltica etmek zorunda kalmıştır. Hannibal'ın mezarı Gebze TÜBİTAK Yerleşkesi içerisinde bulunmaktadır.[5]
Evliya Çelebi 1640 yılında Gebze'ye yaptığı seyahatte 1000 kadar bağlı ve bahçeli eski tarz evin bulunduğunu söyler.[6]
CoğrafyaDeğiştir
Gebze, Marmara Bölgesinde İzmit Körfezi'nin Kuzey Batısında yer alan ve Kocaeli iline bağlı olan zengin bir tarihi geçmişe sahip, ekonomisi büyük oranda sanayiye dayalı, Türkiye'nin hızla gelişen ve büyüyen bir ilçesidir. Doğusunda Dilovası ilçesi, batısında Darıca, Çayırova, İstanbul iline bağlı Pendik ve Tuzla ilçeleri, Kuzeyde ise İstanbul iline bağlı Şile ilçesi yer almaktadır. Gebze'nin yüzölçümü, 426.29 km2 olup, rakım ise ilçe merkezinde 190 metredir.
İklimDeğiştir
Akdeniz ve Karadeniz iklimleri ve zamanla Karasal İklim özelliklerini yansıtır. İlçede yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar yağışlı ve görece ılık geçer. Yıllık yağış miktarı 565 mm'dir.
NüfusDeğiştir
1997 nüfus sayımı sonuçlarına göre Kocaeli ilinin toplam nüfusu 1.175.190, Gebze'nin nüfusu 402.916 kişidir. 1997 sayımlarına göre ilçe Kocaeli ili toplam nüfusunun %34,28'ini oluşturmaktadır.[7] Türkiye'de genel nüfus artış oranı 1965-1997 yılları arasında %100,8 iken, Gebze'de bu artış %111,8 olmuştur.[8] 2008 yılından yerel seçimlerden önceki nüfusu 500.000 bin kişinin üzerindeyken seçimlerden önce Gebze'nin semtleri Darıca, Çayırova ve Dilovası ilçe olup Gebze'den ayrıldılar. TÜİK tarafından yapılan ADNK'a göre 2020 yılı sonunda Gebze ilçe nüfusu 392.945 olmuştur. Gebze bölge nüfusu ise 799.075 olmuştur.
Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
---|---|---|---|
1940[9] | 24.557 | 3.417 | 21.140 |
1945[10] | 25.181 | 4.238 | 20.943 |
1950[11] | 27.394 | 5.066 | 22.328 |
1955[12] | 25.406 | 5.812 | 19.594 |
1960[13] | 30.442 | 8.018 | 22.424 |
1965[14] | 33.674 | 9.269 | 24.405 |
1970[15] | 46.981 | 18.773 | 28.208 |
1975[16] | 70.044 | 33.110 | 36.934 |
1980[17] | 115.450 | 58.318 | 57.132 |
1985[18] | 167.272 | 92.592 | 74.680 |
1990[19] | 257.076 | 159.116 | 97.960 |
2000[20] | 421.932 | 253.487 | 168.445 |
2007[21] | 521.291 | 310.815 | 210.476 |
2008[22] | 288.569 | 274.271 | 14.298 |
2009[23] | 297.029 | 282.444 | 14.585 |
2010[24] | 305.557 | 290.868 | 14.689 |
2011[25] | 314.122 | 299.047 | 15.075 |
2012[26] | 319.307 | 304.283 | 15.024 |
2013[27] | 329.195 | 329.195 | veri yok |
2014[28] | 338.412 | 338.412 | veri yok |
2015[29] | 350.115 | 350.115 | veri yok |
2016[29] | 357.743 | 357.743 | veri yok |
2017[29] | 368.278 | 368.278 | veri yok |
2018[29] | 371.000 | 371.000 | veri yok |
2019[29] | 382.166 | 382.166 | veri yok |
2020[29] | 392.945 | 392.945 | veri yok |
Not 1: 2008 yılında Çayırova, Darıca ve Dilovası ilçelerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
Not 2: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
EkonomiDeğiştir
Gebze Kocaeli’nin bir ilçesi olsa da gerek iş hayatı gerekse özel yaşam bakımından İstanbul’a diğer İstanbul ilçeleri kadar bağımlı bir görüntü sergilemektedir. İstanbul’a çok yakın olması Gebze’nin hızlı gelişmesine adeta İstanbul’un sanayi şehri olmasını beraberinde getirmiştir. Gebze, Çayırova ve Darıca ile İstanbul ilçeleri tam anlamıyla birleşmişlerdir.
Türkiye, ekonomik gelişmişlik bakımından altı gruba ayrılmıştır. I. derece gelişmiş iller İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Kocaeli ve Yalova'dır. Bu bağlamda Gebze, Türkiye'nin ekonomik açıdan en gelişmiş altı ilinden birinde bulunmaktadır. Gebze ayrıca Kocaeli ili GSYİH'sının %33,7'sini oluşturur. Gebze ayrıca Türkiye GSHİY'sının %1,69'unu üretmiştir.[30] Gebze Organize Sanayi Bölgesi ilçe sınırları içerisinde bulunmaktadır.[31]
TurizmDeğiştir
Gebze, turizm konusunda sanayi kollarının gölgesinde kalmış bir ilçedir. İlçenin başlıca turizm noktaları Çoban Mustafa Paşa Külliyesi, Hannibal Mezarı, Ballıkayalar Tabiat Parkı, Osman Hamdi Bey Evi ve Müzesi'dir. İlçede bulunan tek müze, Eskihisar'daki Osman Hamdi Bey Evi ve Müzesi'dir. İlçe sınırları içerisinde Ballıkayalar ve Gazilerdağı olmak üzere iki adet tabiat parkı bulunmaktadır.[32]
SporDeğiştir
2022-2023 sezonu itibarıyla futbolda ilçeyi Bölgesel Amatör Lig'de Gebzespor ile Gebze Tayfunspor temsil edecek olup, voleybolda da Gebze Gençlik Hizmetleri Spor Kulübü ise erkek voleybol takımı ile Türkiye Erkekler Voleybol İkinci Ligi'nde, kadın voleybol takımı ile ise Türkiye Kadınlar Bölgesel Voleybol Ligi'nde temsil edecektir.
Ayrıca bakınızDeğiştir
Resim galerisiDeğiştir
Hannibal büstü
Nureddin Paşa ve Mustafa Kemal Paşa Gebze'de (1923)
Kardeş şehirlerDeğiştir
Kaynaklar ve dipnotlarDeğiştir
- ^ "Gebze Kaymakamı". Gebze kaymakamlığı. 22 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2014.
- ^ "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Komutanlığı. 28 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". www.gebze.gov.tr. 13 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021.
- ^ "Gebze'nin Tarihçesi". Gebze Belediyesi. 24 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2023-06-07.
- ^ Yücel Dağlı - Seyit Ali Kahraman, Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi 2.c. 1. kitap, YKY Yayınları İstanbul 2008
- ^ 1997 yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçları, DPT, 1998, Ankara, s. 5-7
- ^ 1997 yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçları, DPT, 1998, Ankara, s. 15
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Gebze Nüfusu - Kocaeli". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Kocaeli Gebze Nüfusu". nufusune.com.
- ^ İllerin Sosyo Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, DPT, Ankara, 1997, s 68.
- ^ Dumansızoğlu, Müjde; Döker, Mehmet Fatih (15 Aralık 2017). "Gebze Organize Sanayi Bölgesi'nin Mekânsal Etkileri". Türk Coğrafya Dergisi. doi:10.17211/tcd.319264. ISSN 1302-5856.
- ^ "Gebze Gezilecek Yerler (18 Yer) - Tatil Ana". 22 Nisan 2022. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2022.
Dış bağlantılarDeğiştir
Wikimedia Commons'ta Gebze ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |