Gökçedere, Demirözü
Gökçedere, Bayburt ilinin Demirözü ilçesine bağlı bir beldedir.
| Gökçedere | |
|---|---|
 | |
 Bayburt'un konumu | |
  Gökçedere Gökçedere'nin Bayburt'taki konumu | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Bayburt |
| İlçe | Demirözü |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Yavuz Bakır (MHP) |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 2.396 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 458 |
| İl plaka kodu | 69 |
| Posta kodu | 69450 |
Resmî site https://www.gokcedere.bel.tr/ | |
Tarihçe değiştir
Gökçedere Beldesinin eski ismi Pulur'dur. Pulur kelimesi toprak kale anlamına gelmektedir. Daha sonra beldenin kuzeyindeki Çarhak olarak adlandırılan tepeden beldeye inen dere yatağından dolayı belde "Gökçedere" ismini almıştır.
Yerleşim yeri içerisinde bulunan höyükte yapılan araştırmalar, buradaki yerleşimin Erken Tunç Çağı'ndan başlayarak Roma ve Bizans dönemini içerecek şekilde sürdüğünü göstermiştir. Ele geçen buluntulardan Karaz kültürünün söz konusu höyükte etkisini yaşattığını göstermektedir.[3] 1395 yılında Kadı Burhâneddin ile Emir Mutahharten arasında yaşanan muharebe köyün yakınlarında gerçekleşmiştir.[4] Kadı Burhaneddin adına İranlı tarihçi Esterâbâdî tarafından hazırlanan Bezm u Rezm adlı kitapta Pulur köyü savaşların yoğun etkilerine maruz kalan bir yerleşim olarak görülmektedir.[5] Safevi-Akkoyunlu mücadelesinde, Akkoyunlular yenilince Bayburt'u mesken tutan Akkoyunlular'ın çoğu Osmanlı'ya sığınmış ve Osmanlı'nın hizmetine girerek Pulur'un da içinde olduğu Bayburd yöresinde yaşamıştır. Pulur ve civar yerlere yerleşenlerden biri olan Akkoyunlu Ferruhşâd Bey'e, 1514 yılında gerçekleşen Çaldıran Muharebesi'ndeki katkılarından dolayı ödül olarak Pulur'unda yer aldığı bazı köyler ikta olarak verilmiştir. Ferruhşad Bey Pulur'da 1517 yılında bir cami ile imarethane, dârutta'lim (kuran okulu), hamam ve misafirhanenin (han) olduğu külliye inşa ettirmiştir. Bu yapıların bakım ve onarımı içinde vakıf kurmuştur. Köyün tarım geliri ve iki değirmenin geliri de bu vakfa ayrılmıştır.[4] Yerleşim, 1530 yılı Osmanlı tahririnde Pulur adıyla Bayburd kazasına bağlı bir köy olarak görülmektedir.[6] Osmanlı-Safevi çatışmasının yoğun olduğu dönemde Safevi Şahı I. Tahmasb tarafından düzenlenen seferde Pulur'da zarar görmüştür.[5]
1642 yılı avarız defterinde köy statüsünde görülen yerleşimde, 60 Müslüman hane, 25 Hristiyan hane ile 5 askeri ve 15 dini görevli bulunmaktadır.[7] Yerleşim, 19. yüzyılda Pulur (پولور) adıyla Bayburd'un en kalabalık köylerinden biri olarak görülmektedir. 1835 yılı Osmanlı kayıtlarında sadece erkek nüfus yer almakta olup bu tarihte 70 hanede 316 Müslüman ve 22 hanede 124 Hristiyan (Ermeni) olmak üzere toplam 92 hanede 440 erkek yaşamaktadır. Mufassal deftere göre ise 113 hanedeki Müslüman erkek sayısı 322, 45 hanedeki Hristiyan erkek sayısı da 121 olup köydeki toplam hane 158 ve erkek sayısı da 443'dür. Yerleşim, 1881 yılından 1898'e kadar 7 köyün bağlı olduğu nahiye merkezi konumundayken, 1898 yılında yapılan düzenlemeyle Pulur adındaki nahiye ye 42 köy bağlanmıştır. Bu tarihlerde köyde, 1780-1800 yılı arasında inşa edildiği düşünülen medrese bulunmaktadır. Bölgenin genelinde yaşanan Ermeni Olayları sırasında Ermeni çetelerce, köyde yaşayan Ermenilerinde desteğiyle Müslümanlara saldırılmıştır. 1898 yılında yerleşimde Hamidiye İptiadisi (ilkokul) eğitim vermeye başlamıştır. Yerleşim sınırları içerisinde 1'i tek kişinin ve 5'i ortak olmak üzere 6 değirmen bulunmaktadır. Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşuyla Gümüşhane'ye bağlanan Bayburd kazasının nahiyesi statüsünü sürdürmeye devam etmiştir.[8][9]
Yerleşim, Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasıyla 1935[10] ve 1940[11] yılı nüfus sayımlarında da Pulur (Pülür) nahiyesinin merkez köyü olarak görülürken sonrasında Pulur nahiyesinin merkez köyü Kısanta (Demirözü) yerleşimi olmuştur. 1945 yılı nüfus sayımından itibaren de Pulur adıyla, Pulur nahiyesinin merkezi olmayan bir köyü olarak kayıtlarda yer almaya başlamıştır. Köyün Pulur olan adı 1959 yılında, "yabancı kökten geldiği ve iltibasa yol açtığı" gerekçesiyle 7267 sayılı kanunla Gökçedere olarak değiştirilmiş ve 1960 yılı nüfus sayımından itibaren yeni adıyla kayıtlarda yer almaya başlamıştır.[12] 1974 yılında yerleşimde belde belediye teşkilatı kurulmuştur.[13] 1989 yılında Bayburt'un il olmasıyla, Demirözü'de ilçe olmuş, Gökçedere'de yeni kurulan ilçenin beldesi olmuştur.
Tarihî-turistik yerler değiştir
Beldede, Ferruhşad Bey tarafından 1517'de inşa ettirilen külliyede; Ferruhşad Bey Camii, han, hamam, dârutta'lim, türbe ve imaret bulunmaktadır. Cami günümüzde de kullanılmaktadır. Muhtemelen 18. yüzyıl sonlarına doğru külliye içerisine bir de medrese inşa edilmiştir. Türbede, Ferruhşad Bey'in babası Korkmaz Bey gömülüdür.[13][14]
Coğrafya değiştir
Belde, Bayburt il merkezine 43 km, Demirözü ilçe merkezine 12 km uzaklıktadır.[15] Beldenin; Yeşilyurt, Pınarbaşı ve Karşıyaka olmak üzere üç mahallesi vardır.
Nüfus değiştir
| Yıllara göre belde nüfus
verileri | |
|---|---|
| 2022 | 2.240 |
| 2021 | 2.396 |
| 2020 | 2.825 |
| 2019 | 3.023 |
| 2018 | 2.299 |
| 2017 | 2.128 |
| 2016 | 2.189 |
| 2015 | 2.230[15] |
| 2014 | 2.305[15] |
| 2013 | 2.261[15] |
| 2012 | 2.273[15] |
| 2011 | 2.360[15] |
| 2010 | 2.351[15] |
| 2009 | 2.389[15] |
| 2008 | 2.428[15] |
| 2007 | 2.636[15] |
| 2000 | 3.486[15] |
| 1997 | 2.594[15] |
| 1990 | 2.701[15] |
| 1985 | 2.650[15] |
| 1980 | 2.357[15] |
| 1975 | 2.200[15] |
| 1970 | 1.820[15] |
| 1965 | 1.650[15] |
| 1960 | 1.500[15] |
Yönetim değiştir
Belediye başkanlığı değiştir
| Yıl | Seçilen başkan |
|---|---|
| 2019 | Yavuz Bakır (MHP) |
| 2014 | Necmettin Bakır (AKP) |
| 2009 | Necmettin Bakır (SP) |
| 2004 | Hüsamettin Akdoğan (Bağımsız) |
| 1999 | Hüsamettin Akdoğan (ANAP) |
| 1994 | Mustafa Aslantaş (ANAP) |
| 1989 | Mustafa Kemal Ay (RP) |
| 1984 | Şükrü Başarır (ANAP) |
| 1977 | İshak Baştürk (CHP) |
Kaynakça değiştir
- ^ "Gokcedere, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 14 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Mahallelere Göre Bayburt Demirözü Nüfusu". Nufusune.com. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022.
- ^ Ünsal, Veli (2010). "Karaz Kültürünün Kuzey Sınırı". Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 16. DergiPark. ss. 134,135. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022.
- ^ a b Özger, Yunus (2007). "XIX. Yüzyılda Bayburt (1830-1900)" (PDF). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı-Doktora Tezi. atauni.edu.tr. ss. 12,232-235. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.
- ^ a b Konukçu, Enver (2018). "Bayburt ve Prof. Dr. İ. Miroğlu". Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1. DergiPark. ss. 167-175. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022.
- ^ "387 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri (937/1530) II" (PDF). Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. Devlet arşivleri. 1997. s. 174. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mayıs 2022.
- ^ İnbaşı, Mehmet (2007). "Bayburt Sancağı (1642 Tarihli Avariz Defterine Göre)". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 10 (2). DergiPark. ss. 105,116. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.
- ^ Özger, Yunus (2007). "XIX. Yüzyılda Bayburt (1830-1900)" (PDF). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı-Doktora Tezi. atauni.edu.tr. ss. 1-441. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.
- ^ Özger, Yunus (2015). Bayburt Nüfus Defteri 1835-1848. Ankara: Bayburt Üniversitesi BAKÜTAM. s. 167-176,352-356,377,390,590. ISBN 978-605-99450-3-5.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 287" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1963). "1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ a b Gündoğdu, Hamza (2011). "Bayburt Yöresinde Bir Külliye, Bir Kitabe ve Bir Vakfiye". Tarih Dergisi, 37. DergiPark. ss. 119-136. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022.
- ^ "Ferahşad Bey Camii". süleyman çiğdem. dergipark.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s "Gökçedere Belediyesi". YerelNet.org.tr. 23 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022.
Dış bağlantılar değiştir
 | Bir belde ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |