Finlandiya'daki Dünya Mirasları listesi
Vikimedya liste maddesi
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirasları, 1972 yılında kurulan UNESCO Dünya Mirası Sözleşmesi'nde tanımlandığı şekliyle kültürel veya doğal miras açısından önem taşıyan yerlerdir.[1][2] Finlandiya, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme'yi 4 Mart 1987'de onaylayarak, tarihî yerlerini listeye dâhil edilmeye uygun hâle getirdi.[3]
Finlandiya'daki Dünya Mirasları'nın konumu. Kırmızı noktalar kültürel, yeşil noktalar doğal, mavi noktalar Struve Jeodezi Arkı'na ait alanlardır.
2021 itibarıyla, Finlandiya'da listede yedi alan ve geçici listede iki alan bulunmaktadır.[3] Listeye eklenen ilk yerler 1991'de Dünya Miras Komitesi'nin 15. oturumunda kayıt altına alınan Eski Rauma ve Suomenlinna'ydı.[4] Diğer yerler ise 1994, 1996, 1999, 2005 ve 2006 yıllarında eklendi.[3] Ülkenin tek doğal alanı olan Kvarken Takımadaları, ulusötesi bir sitedir ve İsveç ile paylaşılmaktadır. İsveç kısmında kalan Yüksek Sahil, 2000 yılında eklenirken, Kvarken Takımadaları ise 2006 yılında eklendi. Finlandiya'da diğer bir ulusötesi alan olan Struve Jeodezi Arkı, 2005 yılında listelenen ve diğer dokuz ülkeyle paylaşılan bir kültür alanıdır.[3]
Dünya Mirasları listesi
değiştirUNESCO, alanları on kritere göre listelemektedir; her alanın kriterlerden en az birini karşılaması gerekir. i'den vi'ye kadar olan kriterler kültürel, vii'den x'e kadar olan kriterler ise doğaldır.[5]
* Ulusötesi alan
| Ad | Fotoğraf | Yer | Seçildiği yıl | UNESCO verileri | Açıklama |
|---|---|---|---|---|---|
| Eski Rauma | 
|
Rauma | 1991 | 582; iv, v (kültürel) | Eski Rauma, Botniya Körfezi'ndeki Rauma kentinin Orta Çağ'dan kalma merkezidir. Şu anda hem konut hem de ticari amaçlı kullanılan yaklaşık 600 ahşap evden oluşmaktadır. Kutsal Haç Kilisesi 16. yüzyıla tarihlenirken, kentsel alanın geri kalanı yangınlar sonrasında yeniden inşa edilmiş ve 17. ila 19. yüzyıllara tarihlenmektedir. 2009 yılında küçük sınır değişiklikleri yapıldı.[6][7] |
| Suomenlinna | 
|
Helsinki | 1991 | 583; iv (kültürel) | Helsinki limanının girişinde altı ada üzerine kurulu olan kale, 18. yüzyılda İsveç tarafından Rus İmparatorluğu'na karşı savunma amacıyla inşa edilmiştir. 200 bina bulunmaktadır ve savunma duvarları 6 kilometreye kadar uzanır. II. Dünya Savaşı'ndan sonra kalenin askerî rolü azaldı. Halka açık kullanımı için yeniden tasarlandı ve günümüzde popüler bir turistik yerdir.[8] |
| Petäjävesi Eski Kilisesi | 
|
Petäjävesi | 1994 | 584; iv (kültürel) | Bu kilise, Kuzey Avrupa'daki ahşap kiliselerin mimari geleneğinin tipik bir örneğidir. 1763 ile 1765 yılları arasında inşa edilmiş olup kütüklerden yapılmış bir yapıya Avrupa mimari etkilerinin ustaca uygulanmasını göstermektedir. Merkezi planlı kilise Rönesans etkilerini gösterirken, dik çatısı Gotik geleneği hatırlatmaktadır. Çan kulesi 1821 yılında eklenmiştir. Kilise, 19. yüzyılın sonlarında yeni kilise kilisesinin yapılması nedeniyle terk edilmiş olması ve ısıtma sistemi kurulumu gibi büyük değişikliklere maruz kalmaması nedeniyle iyi korunmuştur. 1920'den sonra özenle restore edilmiştir. Kilise hâlâ yaz aylarında düzenli olarak hizmet vermektedir.[9] |
| Verla Odun ve Tahta Değirmeni | 
|
Kouvola | 1996 | 751; iv (kültürel) | Değirmen ve çevresindeki yerleşim alanı, kâğıt hamuru, kâğıt ve karton üretimiyle ilişkili, 19. ve 20. yüzyılın başlarında yaygın olan bir tür küçük ölçekli kırsal endüstriyel yerleşimi temsil etmektedir. Bu tür yerleşimler, hammaddelerin bol olduğu Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika'da gelişti. Verla Değirmeni 1964 yılına kadar faaliyet gösterdi ve sonrasında müzeye dönüştürüldü.[10] |
| Sammallahdenmäki Tunç Çağı Gömü Alanı | 
|
Rauma | 1999 | 579; iii, iv (kültürel) | Bu gömü alanının tarihi Tunç Çağı'na ve MÖ 1500'den 500'e kadar olan erken Demir Çağı'na kadar uzanmaktadır. Alanda çeşitli kümelerde 33 yığma mezar bulunmaktadır. Mezarlar, İskandinavya'dan Finlandiya'ya yayılan bir güneşe tapınma diniyle bağlantılıdır. Başlangıçta kıyıya yakın inşa edilmişlerdi ancak arazinin artması nedeniyle artık daha iç kısımlardalar.[11] |
| Struve Jeodezi Arkı* | 
|
Enontekiö, Ylitornio, Tornio, Korpilahti, Lapinjärvi, Pyhtää | 2005 | 1187, ii, iii, vi (kültürel) | Struve Jeodezi Arkı, Norveç'te Hammerfest'ten Karadeniz'e kadar 2.820 kilometre boyunca uzanan bir dizi üçgenleme noktasıdır. Noktalar, ilk kez bir meridyenin uzun bir bölümünün doğru ölçümünü gerçekleştiren ve Dünya'nın boyutunun ve şeklinin belirlenmesine yardımcı olan gök bilimci Friedrich Georg Wilhelm von Struve tarafından yapılan bir araştırmada belirlendi. Başlangıçta 265 istasyon noktası bulunyordu. Alan, altısı Finlandiya'da olmak üzere on ülkede (kuzeyden güneye: Norveç, İsveç, Finlandiya, Rusya, Estonya, Letonya, Litvanya, Beyaz Rusya, Moldova, Ukrayna) 34 noktayı içermektedir.[12] |
| Yüksek Sahil / Kvarken Takımadaları* | 
|
Kvarken | 2006 | 898bis; viii (doğal) | Bu alan, İsveç'teki Yüksek Sahil bölgesinin bir uzantısıdır ve ilk olarak 2000 yılında listelenmiştir. Hem Yüksek Sahil hem de Kvarken Takımadaları, Botniya Körfezi'nde yer alır ve binlerce adayı içerir. Bölge, 10.000 ila 24.000 yıl önceki Son Buzul Maksimum'dan sonra kıtasal buz örtüsünün erimesini takiben (böylece buzulların ağırlığını ortadan kaldıran) buzul sonrası toparlanmanın, karanın yükselmesinin belirgin etkilerini göstermektedir. Bazı yerlerde neredeyse 300 metreye varan yükseliş, manzarayı sürekli değiştirmektedir.[13] |
Geçici liste
değiştirDünya Mirası listesinde yer alan alanlara ek olarak, üye devletler aday göstermeyi düşünebilecekleri geçici alanların bir listesini de tutabilirler. Dünya Mirası listesine aday göstermeler, yalnızca alanın daha önce geçici listede yer alması durumunda kabul edilir.[14] Finlandiya, 2021 itibarıyla geçici listesine dört alan kaydetti.[3]
| Ad | Fotoğraf | Yer | Seçildiği yıl | UNESCO kriterleri | Açıklama |
|---|---|---|---|---|---|
| Alvar Aalto'nun Mimari Eserleri - Modern Akıma İnsani Bir Boyut | 
|
Paimio, Helsinki, Kotka, Pori, Imatra, Jyväskylä, Seinäjoki | 2021 | ii (kültürel) | Bu adaylık, önde gelen Fin Modernist mimar Alvar Aalto'nun eserlerinden oluşuyor: Paimio Sanatoryumu, Aalto Evi, Sunila Kâğıt Hamuru Fabrikası Konut Alanı, Villa Mairea, Säynätsalo Belediye Binası, Deneysel Ev, Muuratsalo, Studio Aalto, Üç Haç Kilisesi, Vuoksenniska, Kültür Evi, Jyväskylä Üniversitesi, Aalto Kampüsü, Sosyal Sigorta Kurumu Merkez Ofisi, Seinäjoki Kent Merkezi ve Finlandia Salonu[15] |
| Saimaa Gölü'nün Halkalı Fok Takımadaları* | 
|
Mikkeli | 2021 | ix, x (doğal) | Finlandiya'nın güneydoğusunda yer alan ve 4.400 kilometrekarelik alanıyla Finlandiya'nın en büyük gölü olan Saimaa Gölü, Saimaa halkalı fokunun tek yaşam alanıdır. Bu fok alt türü karayla çevrili hâle geldi ve son buzullaşmanın sona ermesinin ardından tatlı su ortamına uyum sağladı.[16] |
Kaynakça
değiştir- ^ "The World Heritage Convention". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ a b c d e "Finland". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "15th session of the World Heritage Committee". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre – The Criteria for Selection". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "Old Rauma". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "Old Rauma" (PDF). UNESCO Dünya Miras Merkezi. s. 52. 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "Fortress of Suomenlinna". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "Petäjävesi Old Church". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "Verla Groundwood and Board Mill". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "Bronze Age Burial Site of Sammallahdenmäki". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 18 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "Struve Geodetic Arc". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 18 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "High Coast / Kvarken Archipelago". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre – Tentative Lists". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 20 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "The Architectural Works of Alvar Aalto - a Human Dimension to the Modern Movement". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "The Ringed Seal Archipelagos of Lake Saimaa". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
Dış bağlantılar
değiştir| Wikimedia Commons'ta Finlandiya'daki Dünya Mirasları listesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- UNESCO - Finland (İngilizce)