Vikipedi

Ege sanatı

Bronz Çağı boyunca Ege Denizi yöresinde yaratılan sanat

Ege sanatı (MÖ 2800-1100) Bronz Çağı boyunca, yani MÖ 11. yüzyıla kadar, Antik Yunan sanatından önce Ege Denizi'ni çevreleyen topraklarda ve içindeki adalarda yaratılan sanattır.[1]

Kiklad Adaları'ndan figür, Atina 2004 Olimpiyat oyunlarının açılış töreninde sergilenmesiyle popüler hale geldi. Erken Kiklad II (MÖ 2700 – MÖ 2300)

Çoğunlukla modern Yunanistan topraklarında bulunduğu için bazen Yunan Bronz Çağı sanatı olarak adlandırılır, ancak sadece Miken Yunanlıları sanatını değil, aynı zamanda Yunan olmayan Kiklad ve Minos kültürlerinin sanatını da içerir.[1]

Kiklad sanatı beyaz mermerden oyulmuş basit figürleriyle; Minos sanatı freskler, boğa ve boğa zıplaması tasvirleri, sofistike çanak çömlek ve takılar içeren saray kompleksleriyle;[2] Miken sanatı ise altınla yapılmış gösterişli metal işçiliği, savaş tasvirleri ve devasa şekilde inşa edilmiş kale ve mezarlarıyla bilinir.[3] Bunlar çok farklı kültürleri yansıtan çok farklı sanatlardır. Bu nedenle, birçok sanat tarihçisi "Ege sanatı" terimini kültürel veya sanatsal birliği değil, yalnızca coğrafi yakınlığı yansıttığı için uygunsuz bulmaktadır.[kaynak belirtilmeli] Diğerleri ise, özellikle bölgenin diğer kısımlarında "yaklaşık 1700'den itibaren Minoslaşma süreci"ni takip eden çok sayıda ortaklığa ve kazılan nesnelerin ithal mi yoksa yerel olarak mı yapıldığına karar vermenin çeşitli zaman ve yerlerde zorluğuna işaret etmektedir.[4]

Tunç Çağı'nda, yaklaşık MÖ 2800-1100 yılları arasında, çağdaşı olan Mısır ve Mezopotamya uygarlıklarıyla ticaret yoluyla kültürel alışverişe[3][5][not 1] rağmen Ege kültürleri kendilerine özgü üsluplar geliştirmiştir.

Yunan Bronz Çağı uygarlıklarının çöküşünden sonra, Yunan Karanlık Çağları'nın ilk bölümünde, "Antik Yunan sanatı"nın ilk evresi olarak kabul edilen MÖ 1050 civarında çanak çömlekte Protogeometrik stil ortaya çıkana kadar minimal sanatsal üretim görülmüştür. Bu geleneksel kopukluk bir ölçüde Miken Linear B yazısının Yunancanın bir biçimini kaydedip kaydetmediği konusundaki belirsizliğin bir sonucuydu. Bu durum, 1950'lerde yazının şifresi çözülüp Yunanca olduğu doğrulandığında çözülmüştür. Ancak Minos Linear A yazısının Yunanca olmadığı açıktır.

Ege Daedala heykelciklerinin zarif sanatı Atina'da düzenlenen 2004 Yaz Olimpiyatları'nda özellikle açılış töreni sırasında kullanılmıştır. Aynı zamanda olimpiyatlarda Athena ve Fivos maskot olarak kullanılmıştır.

Atina 2004'in Athena ve Phevos maskotları, Ulusal Arkeoloji Müzesi'ndeki bu kil modele dayanıyordu

Bu tür figürinler, modern heykel eserleriyle (örneğin Henry Moore'un eserleri) olan yüksek benzerlikleri nedeniyle özellikle ilgi çekicidir.

Minos sanatı değiştir

 
"Deniz Stili" ile şişe üzerine yapılmış Minos seramiği, c. MÖ 1500-1450

Şuanki Girit Adası'nda kurulmuş olan Minos uygarlığı doğal afetler ve belki de istilalar nedeniyle aralıklarla kesintiye uğramış ve sonunda Mikenlerin kontrolüne geçmiştir. Minos sanatı zarif, ritmik ve hareket doludur.[3]

Mimari değiştir

 
Minos Sarayı'nın günümüz kalıntıları

Minos uygarlığı, en yaygın olarak Knossos, Phaistos ve Malia olmak üzere[6] çok katlı ve labirenti andıran saraylar inşa etmesiyle bilinir. MÖ 1900'de yapılan Girit'in ilk sarayları, inşalarından 300-200 yıl sonra yıkıldıklar. Yıkıma bir doğal afetin, kuvvetle muhtemel bir depremin neden olduğu görüşü kabul görmüştür.[5][7] MÖ 1500 civarında bu saraylar tekrar bir miktar yıkıma uğrasa da "yeni" saraylar Minos mimarisi hakkında ana bilgi kaynağıdır.[8]

Knossos'ta bulunan Minos Sarayı, üç saray arasında en özenli ve iddialı olanıdır. MÖ yaklaşık 1900 yılında inşa edilen saray geniş bir arazi üzerinde çok katlı ve çok sayıda oda[not 2] ile karakterize edilmişti. Odaların çok sayıda olması labirent efsanesinin üretilmesinin nedeni olduğu düşünülmektedir.[5] Şu anda kazılmış ve kısmen restore edilmiştir.[9]

Giritli mimarlar yıkılan sarayları yeniden inşa ederken, depreme karşı dayanıklı olması için saray duvarlarını ahşap kirişlerden ve hattıllardan oluşan iskeletli sistemle yaptılar; duvar ve zeminleri, konusunu doğadan alan resimler ve fresklerle süsleyerek saraylara lüks ve konfor kattılar.[5][7][not 3]

Minos mimarisi, yapıya açık bir his veren çok sayıda revak, merdiven, depo, atölye ve hava bacaları ile tanımlanır. Knossos Sarayı 4, diğer saraylar 3 katlıydı[5] ve iç mekanlar tipik olarak küçük ve alçak tavanlıydı, ancak zengin bir şekilde dekore edilmiş duvarlara sahipti.[10] Hiçbiri günümüze ulaşmamış olsa da, resim ve heykellerdeki tasvirlerden Minos saraylarındaki sütunların ahşaptan inşa edildiği bilinmektedir. Minos mimarisinin sadece kraliyet ikametgâhı değil, aynı zamanda idari merkez ve ticari faaliyet yeri olduğu düşünülmektedir.[9]

Resimler, çömlekler ve kabartmalar değiştir

 
Şu anda Herakleion Müzesi'nde bulunan, Knossos Sarayı'ndaki Boğa Oyunu tasvirli ünlü Minos freski

Seramikte Girit'i temsil eden ilk örnekler, Saraylar Öncesi Dönem'de (MÖ 6000-1900) üretilen ve "Vasiliki Çömlekçiliği" olarak bilinen alacalı, kızıl-kahverengi seramik kaplardı.[5]

İlk saraylar inşa edilmeye başlandığında (MÖ 2000-1700) bu kapların yerini "Kamares Üslubu"[11][not 4] seramikleri aldı. Biçim, motif ve teknik yönden gelişmiş olan bu boyalı (polikrom) kapların kalınlığı yumurta kabuğu kadar ince ve motifleri genellikle dairesel ve spiraldi.[5] İlk Saraylar Dönemi'nde Minos çanak çömleği teknik mükemmelliği ve dinamik kıvrımlı süslemeleriyle; sanatı ise natüralist ve ritmik hareketiyle tanımlanır.[2][3][5] Çoğu resim düz formdadır ve düz renkli arka planların üzerinde siluet halindedir. Bu döneme ait formlar, yüzer ya da sallanır gibi göründükleri için tipik olarak bir ağırlıksızlığı tasvir eder. İnsan figürleri hem erkek hem de kadın için ince belli ve atletik vücut tipinde resmedilmiş olup, sadece ten renkleri farklıdır; kadınların ten rengi daha açıktır.[2]

 
Girit adasındaki Knossos Sarayı'ndan "Mavili Kadınlar" freskinin görüntüsü. Modern at kuyruğuna benzer saç stillerine sahip kadınları tasvir ediyor ve MÖ 1600-1430 kadar eski bir döneme tarihleniyor

İlk zamanlar birçok duvar resmi ve kabartma geometrik şekillerden oluşuyorken Yeni Saraylar Dönemi'nde (MÖ 1700-1425) "Kamares Üslubu" seramiklerinin üretimi son bulmuş; resim sanatı ağırlıklı olarak doğa ve deniz motiflerinde yoğunlaşmaya başlamış, yemyeşil bitki örtüsü içinde hayvanları, kuşları ve deniz canlılarını tasvir eden doğa sahneleri ve deniz yaşamı tercih edilmiştir.[3][5][8] Bu dönem eserleri "Bitki Üslubu", "Çiçek Üslubu" ve "Deniz Üslubu" olmak üzere üç gruplu tasnifle tanımlanmaktadır.[5]

 
Spiraller, püsküller ve çapraz taramalardan oluşan çok renkli bir dekorasyona sahip Kamares Üslubu kilden meyve standı. Kenarı kesme yapraklarla süslenmiştir. (Eski Saraylar Dönemi MÖ 1800-1700)
 
Bir çiçeğin iki yanında iki ördekle süslenmiş büyük Minos çömlek vazosu, MÖ 1300-1200 (Yeni Saraylar Dönemi). Encomi, Kıbrıs'ta bulundu. British Museum

Kiklad sanatı değiştir

 
Üç Kiklad heykelcik grubu, erken Spedos tipi, Keros-Syros kültürü (EC II)

Kiklad sanatı, Kiklad kültürünün bir parçası olarak MÖ 3000 ya da daha erken bir tarihten MÖ 1100 yılına kadar üretilmiştir.[1][12] Dolayısıyla Yunan adalarında Neolitik Çağ'ın bir bölümünü ve Bronz Çağı'nın tamamını kapsamaktadır.[13][14]

Kiklad sanatının en ünlü ve ayırt edici türü, neredeyse tamamı ayakta duran, kollarını göğsünde kavuşturmuş ve burnu dışında yüzü olmayan çıplak bir kadın figürünü temsil eden çok sayıda mermer figürdür.[1][13][14] Bununla birlikte, orijinal olarak boyanmış olduklarına dair işaretler vardır. Bunların 1400 kadarı bilinmektedir ve çoğu sanat piyasasını tatmin etmek için bilinmeyen mezarlardan yasadışı olarak alınmıştır.[13]

Kadın figürlerinin anne ve bereket tanrıçasını temsil ettiği düşünülmektedir. Kiklad çıplak figürinleri son derece stilize ve bölgeye özgüdür. Çok düz, kama biçimli vücutlar, sütunlu boyunlar ve iyi tanımlanmış burunlar dışında oval ve özellikten yoksun yüzlere sahiptirler.[15] Figürler çok ince kıvrımlara, diz ve karın bölgelerinde ince işaretlere sahiptir.[1][15]

 
Kiklad kernosu, Musée des Beaux-Arts de Lyon'un Corinthiennes ve Etrusco-corinthiennes vitrininde sunulan kernos tipi vazo

Kiklad çanak çömleği genellikle zarif bir şekilde şekillendirilmiş ve boyanmış olup, genellikle yükseltilmiş ağızları olan testi şeklinde dökme kaplarda yoğunlaşmıştır. Ayrıca adak ya da kandiller için kernos[not 5] standları da vardır. Bazı hayvan figürinleri veya hayvan biçimli rhyta ve küçük kutular da dahil olmak üzere[13] kapların yanı sıra, arkeologlar tarafından "kızartma tavaları" olarak adlandırılan, yaklaşık 20 cm çapında, belirgin bir şekilde dekore edilmiş yuvarlak diskler de yapılmıştır. Bunların işlevi belirsiz olsa da yemek pişirmek için değil; muhtemelen içbükey bir tarafı sıvı ile doldurulmuş ve ayna olarak kullanılmış disk şeklinde gereçlerdi.[13] Minos çanak çömleğinden çok fazla etkilenilmiştir. Bazı çok erken dönem "kernoi" ve kızartma tavaları taştan yapılmıştır.

Miken sanatı değiştir

 
Mezar Dairesi A ve B'deki altın mezar eşyaları ve Miken'den altın kupalar

Miken sanatı en belirgin olarak Yunanistan'ın Geç Helladik döneminde MÖ 1600 ile 1100 yılları arasına tarihlenmektedir. Miken sanatı, adını MÖ 2000 ve yaklaşık MÖ 3000 ila 1100 yılları arasında yaşamış erken Yunan kabilelerinin soyundan gelen Miken sakinlerinden almıştır. Kuyu ve oda tipi mezarlardan çıkarılan altın maskeler ve altın eşyalar Miken sanatını oluşturan önemli buluntulardır.[3][16]

Miken çanak çömleği günümüze ulaşan en yaygın sanat türüdür ve genellikle İtalya'ya ihraç edilmiştir.

Minoslarda olduğu gibi Mikenlerde de resim revaçtaydı. Miken seramik eserlerinde; açık renk astar üzerine boyayla yapılmış stilize bitki ve deniz hayvanları (ahtapot, salyangoz) gibi bezemeler kullanılmış; üzengi biçimli vazolar ve yüksek ayaklı kaplar öne çıkan biçimler olmuştur.[17]

 
Üzengi biçimli vazo (MÖ 1250-1180), Miken Arkeoloji Müzesi

Mikenli sanatçılar birçok taşınabilir sanat formunda, seramikte, saray duvar süslemelerinde ve resim sanatında Minos sanatının natüralist, deniz ve doğa stilini içeren biçimleri taklit etmişlerdir;[5][18][19] bu sanat muhtemelen bazen ithal nesneler şeklinde, bazen de ithal sanatçılar ve Yunan sanatçıların eğitmenleri tarafından kendilerine ulaşmıştır. Bu da savaşçı bir toplum olmalarına rağmen Mikenlilerin balık, çiçek, kuş ve kadın topluluğu resimleri yapmalarına neden olmuştur.[5][18]

MÖ 1400 yılına gelindiğinde Mikenli sanatçılar Minos sanatını taklit etmeyi bırakarak savaş, av ve kahramanlık anlatan konuları sanata yansıtmaya; savaş arabaları, atları, askerleri ve kalkanları bezeme olarak kullanmaya başlamışlardır.[3][5][18][19] Mikenlilerin kültürü bu dönemden sonra özgün bir biçimde gelişme göstermiştir.

 
Girit etkisinden çıkan Mikenlilerin özgün Savaşçı Vazosu

Bu özgün dönemin önemli eserlerinden "Savaşçı Vazosu" boyalı figürleri olan alışılmadık derecede entelektüel bir vazodur.

Metal işleri değiştir

 
Agamemnon'un Maskesi

Altın ve diğer metallerden yapılmış birçok önemli parça, örneğin altından yapılmış Agamemnon'un Maskesi, Gümüş Kuşatma Ritonu, Boğa başlı riton ve Nestor'un Kupası dahil olmak üzere Miken'deki çoğu eser A ve B Mezar Halkları'nda bulunmuştur.[5] Atina'da bulunan ama muhtemelen Girit kökenli olan Theseus Yüzüğü, A ve B Mezar Halkaları'nda bulunan, yüksek kalitede çok figürlü küçük sahnelere sahip birçok altın mühür yüzüğü arasında en iyilerinden biridir. Bunlar "anakara eserlerinin Girit eserlerinden nasıl ayırt edileceği ve var olabilecek herhangi bir ayrımın önemi ile ilgili soruları keskin bir biçimde gündeme getirmektedir."[20]

 
Vapheio tholos mezarı, Lakonia'da bulunan MÖ 15. yüzyıl'a tarihlenen altın kap. Christos Tsountas, 1888 yılında Sparta, Lakonia yakınlarındaki Vapheio tholos mezarında iki olağanüstü altın kap keşfetti. Tsountas, Kreto-Miken metalürjisinin bu başyapıtlarını mezar tabanının altında yer alan bozulmamış bir mezar çukurunun içinde bulmuştur. MÖ 15. yüzyılda, Ege sanatı üzerinde Minos etkisinin baskın olduğu dönemde bir ya da iki zanaatkâr tarafından yaratılan bu kapların dışı repousse bezemeli, içi ise altın varaklıdır. Karakteristik biçimleri, benzer biçimli tüm Miken metal veya seramik kaplarına geleneksel 'Vapheio tipi kap' adını vermiştir. Bu kapların üzerindeki anlatısal bezeme boğaların yakalanışını tasvir etmektedir. Boğa, Minos ve Miken ikonografisinde tercih edilen bir motifti. Doğanın gücünü ve bereketini sembolize ederdi ve vahşi boğa avı zorlu ve tehlikeli bir olaydı. Zeytin ağaçlarıyla dolu bir manzarada, bir boğanın barışçıl yollarla yakalanışını tasvir eder. Bir adam boğanın bacağına kalın bir ip bağlarken, hayvan bir inekle flört eder. (Env. no. 1759. Atina Ulusal Arkeoloji Müzesi)

Mimari değiştir

Kent savunması için zorunlu olan Miken kaleleri ayırt edici bir anıtsallığa sahiptir.[18] Miken kalelerinin hem Girit hem de Hitit mimarisinden ilham aldığı ve sonraki Avrupa kalelerine ilham verdiği düşünülmektedir ama ne zaman inşa edilmeye başlandıklarına dair bir kanıt yoktur.[5]

 
Aslanlı Kapı

Miken kaleleri özenli bir işçilik ile değil; çok büyük taşların harçsız bir şekilde üst üste koyulması suretiyle inşa edilmişti (Kyklopien duvar).[16] Kalelerin en önemli mimari parçaları giriş kapılarıydı: bu kapılar Aslanlı Kapı, Büyük Batı Kapısı, Doğu Kapısı gibi adlara sahiptir.[5]

Miken krallarının sarayları kalelerin içindeydi ve tepelere yerleştirilmişlerdi. Aslanlı Kapı, Miken mimarisinden geriye kalan az sayıdaki süslü yapıdan biridir. Bunun gibi kapılar geçidin koruyucuları olarak işlev görmüştür. Sarayların merkezinde, ortasında yuvarlak bir ocak ve çatısını destekleyen dört sütunla tanımlanan megaron adı verilen kraliyet seyirci salonları bulunmaktaydı.[11][18] Ayrıca kale surlarının sınırları içinde konuk odaları, zirai ürün depoları, tüccar evi ve esnaf atölyeleri de mevcuttu.[5] Yapılar her zaman pişmiş kiremitten çatılara sahipti.

Mezarlar değiştir

Miken mezarları zaman ve dönem içinde şekil ve biçim yönünden değişkenlik göstermiştir. İlk mezarlar evlerin zeminine kazılmış basit çukurlar şeklindeydi ve üzerleri yassı taşlarla örtülerek etrafı da taşlarla sarılıyordu.[5]

Zengin ölü hediyeleri ve altın hazineler ile dolu mezarlar bundan tahmini 200-300 yıl sonra, yani MÖ 1600'lü yıllardan itibaren yapılmaya başlandı. Form, biçim ve estetik açıdan çok farklı olan bu yeni mezarlar "kuyu mezarlar" olarak tanımlanır ve adından da anlaşılacağı üzere derin çukurlardan oluşurlar.[5]

 
Kalenin batısında olan A Mezar Halkası, Orta Helladik ve Erken Geç Helladik döneme ait geniş bir mezarlığın bir parçasını oluşturur

Bu mezarların en önemli ve zengin eşyalarla dolu olanları "A ve B Mezarları" olarak tarihe geçmiş, 1951 yılında yapılan kazılarda keşfedilen, etrafı duvarlarla çevrili iki mezar grubudur. B Mezarı, A Mezarı'ndan daha eski olmakla birlikte yapımına muhtemelen MÖ 1500 yılında başlanmıştır.[5][21]

B Mezar Halkası üstü toprakla örtülmüş 26 adet dikdörtgen kuyu mezarı ve birçok ölü hediyesi ile beraber hem yetişkin hem de çocuk cesetleri içeriyordu. A Mezar Halkası ise içinde 6 adet kuyu mezarı fakat 19 ceset barındırıyordu ki bu bir mezara birden fazla kişinin gömüldüğünün göstergesidir. A Mezarı'nın hem çukur derinliği hem de halka genişliği bakımından B Mezar Halkası'ndan biraz daha büyük olması,[not 6] bu mezarların Miken'in elit sınıfına ait olduğunu gösteriyor.[5][21]

 
Delphi, Yunanistan'da bir Tholos mezar

MÖ 1490 yılına gelindiğinde hükümdarlar ve soylular için kuyu mezarlarından daha görkemli olan "Tholos Mezarlar" (Arı Kovanı Mezarlar) inşa edilmeye başlanmış ve kısa zamanda tüm Yunanistan'a yayılmıştır.[22] Bu mezarlar yuvarlak biçimliydi, bir yamaca oyularak inşa ediliyorlardı ve üstleri kubbeyi andıran biçimde toprak yığınıyla örtülüyordu; girişi, kapısı ve yarım sütunları vardı.[5][22]

Heykel değiştir

Miken Yunanistan'ında heykel sanatına önem verilmedi; Kapı Aslanları dışında büyük heykeller üretilmedi; var olanlar ise çoğunlukla saraylardan ya da mezar stelleri üzerindeki kabartmalardan, özellikle de A Mezar Halkası grubundan gelmektedir. Bunlar mezarlardaki metal işçiliğine benzer konuları, ancak daha kaba bir işçilikle göstermektedir.[5]

Çok sayıda yerleşimde çoğunlukla çok stilize edilmiş çömlek figürinler üretilmiştir. Metal, sert taş oymacılığı ve fildişi de dahil olmak üzere çeşitli ortamlarda yüksek kalitede küçük heykel sahneleri, kabartma ya da çukur vardır. Anakaradaki seçkin bir mezarda bulunan dikkat çekici Pylos Combat Agate mührü muhtemelen Girit'te yapılmıştır.

Ayrıca bakınız değiştir

Dipnotlar değiştir

  1. ^ Doğu Yunan'da MÖ 8-6. yüzyıl arasında yapılan seramikler Anadolu, Mezopotamya ve Mısır sanatından etkilenmiş bitkilsel motiflerle süslenmiştir.
  2. ^ Bazı kaynaklara göre 1500'den fazla odası olduğu bilinmektedir. (Arkeonews 2 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., “Knossos Sarayı’nın arkeolojik alanı, yaklaşık 20.000 metrekareyi kapsıyor, üç dönümlük bir alana yayılmış ve 1500'den fazla odadan oluşuyordu”)
  3. ^ İlk sarayların yıkılışına kadar (MÖ 1700'e kadar) olan dönem, Eski (İlk) Saraylar Dönemi; sarayların yeniden inşa edildikten sonraki dönem ise Yeni Saraylar Dönemi olarak adlandırılmıştır.
  4. ^ Orta Minos Dönemi'nde (MÖ c. 2100-1550) kullanılmış siyah zemin üzerine kırmızı, turuncu, sarı veya beyaz renklerle boyanmış deniz hayvanları ile spiral ve eğrisel çizgilerden oluşan süslemeler. Koyu renk zemin üzerine açık renk bezeme veya tam tersi açık renk zemin üzerine koyu renk bezeme olarak görülebilir. Tekçam, Arkeoloji Sözlüğü.
  5. ^ "Tunç Çağı'ndan itibaren Kyklad Adaları'nda daha sonra da Yunan kentlerinde her tür sunu için kullanılmış; iki, üç ya da daha çok sayıda çanak benzeri kapçıklardan oluşan kap tipi" "Kernos". Arkeolojik Haber. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024. 
  6. ^ A Mezar Halkası'nın çapı 28 m; B Mezar Halkası'nın çapı 27,5 m'dir.

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b c d e Dickerson, Madelynn (2021). Sinan Köseoğlu (Ed.). A'dan Z'ye Sanat Tarihi. Orhan Düz tarafından çevrildi. Say Yayınları. ss. 65-66-67. ISBN 978-605-02-0625-8. 
  2. ^ a b c "Minos Uygarlığı - Sanat Tarihi". Okur Yazarım. 2 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2024. 
  3. ^ a b c d e f g Çubuk, Nizami. "Eski Ege Havzası ve Eski Yunan Sanatı". Tarihportalı. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024. 
  4. ^ Hood, 17-18
  5. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Kaya, Mehmet Ali (Mart 2020). Derya Önder (Ed.). Ege ve Eski Yunan Tarihi-1. Bilge Kültür Sanat Yayınları. ISBN 978-605-9241-88-5. 
  6. ^ Mark Cartwright (16 Mayıs 2012). "Malia Yerleşkesi". Dünya Tarihi Ansiklopedisi. Berk Öngün tarafından çevrildi. 2 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2024. 
  7. ^ a b Marriott, Emma (Kasım 2014). Güneş Öztürk (Ed.). The History of the World in Bite-Sized Chunks (Bir Nefeste Dünya Tarihi). Egemen Yılgür tarafından çevrildi. Maya Kitap. ss. 28-29-30. ISBN 978-605-5675-84-4. 
  8. ^ a b Füsun Kavrakoğlu. "Seramik 9". 2 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2024. 
  9. ^ a b "Knossos Sarayı Görkemli Günlerinde Nasıl Görünüyordu". Arkeonews. 2 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2024.  “...Orta Minos IO döneminde inşa edilen ilk saray olduğu düşünülüyor. Saray Geç Minos IIIC’de, MÖ 1380–1100’de büyük ölçüde bilinmeyen nedenlerle terk edilmiştir.”
  10. ^ Görkem Kökdemir. "Girit/Minos Uygarlığı I". Ankara Üniversitesi. 2 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2024. 
  11. ^ a b Philips, Charles (Ocak 2023). Dakikalar İçinde Antik Dünya. Arzu Akgün tarafından çevrildi. Kronik Kitap. ISBN 978-625-8431-36-0. 
  12. ^ Adams, Laurie. Art Across Time (fourth ed.). Mc-Graw Hill. s. 112.
  13. ^ a b c d e "ANTİK KİKLAD SANATI - SANAT TARİHİ". BİLGİPEDİA. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024. 
  14. ^ a b "Kiklad kültürü". Historymaps. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024. 
  15. ^ a b Getz-Gentle, Pat (2001). Erken Kiklad Heykelinde Kişisel Tarzlar. Seattle ve Londra: Washington Üniversitesi Yayınları. 
  16. ^ a b "Miken sanatı". Arkeolojik Haber. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ Tekçam, Tamay (Şubat 2022). Arkeoloji Sözlüğü. Alfa Yayınları. ISBN 978-975-297-945-1. 
  18. ^ a b c d e "Antik Yunanistan'ın Işığı "Miken Uygarlığı"". Nereye. Esra Kılıçcıoğlu tarafından çevrildi. 4 Şubat 2019. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024. 
  19. ^ a b "Miken Resmi Nedir Özellikleri Nelerdir?". İstanbul Sanat Evi. 1 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 
  20. ^ Hood, 226
  21. ^ a b "Miken (Mikenai) - Miken Uygarlığı Merkezi". Küçük Dünya. 
  22. ^ a b "Tholos". Archaeologs. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 

Bibliyografya değiştir

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ege_sanatı&oldid=32467347" sayfasından alınmıştır