Riton
Riton (Latince: Rhyton çoğulu Rhyta, Yunanca: ῥυτόν) boynuz, hayvan başı ya da gövdesi biçiminde yapılmış antik kaplara verilen genel isim. Hem içki kabı olarak hem de dini törenlerde adak sıvısı olan libasyonu dökmek için kullanılmışlardır.
Ritonlar çoğu zaman kartal, boğa, at, geyik, köpek, tilki, horoz gibi hayvanların başları şeklinde tasarlanırlardı. Ancak kadın başı veya grifon şeklinde de tasarlananları vardır.[1] Ritonların yapımında en sık kullanılan malzeme, pişmiş topraktır. Metalden yapılan ritonlar da bulunur. Ritonlara sıvı, kabının arkasındaki boşluktan konulur ve kabın önündeki (genellikle hayvanın burnunda yer alan) delikten akar.
Anadolu'daki çeşitli kazılarda MÖ 2000'li yıllardan itibaren tarihlendirilen ritonlar bulunmuştur. Geçmişte, libation denilen, ölülerin ruhunu kutsamak için yapılan törenlerde ritonlar kullanılarak su dökme ayini yapılırdı. Günümüzde halen devam eden bazı adetler, örneğin yola çıkanları uğurlamak için arkalarından su dökmek, ölenin ardından mezarına su dökmek gibi, bu eski ayinlerin uzantısıdır.[2]
Etimoloji değiştir
Yunanca akmak anlamına gelen rhyton (ῥυτόν) kelimesinden türemiştir.
Kaynakça değiştir
- ^ "Antik Çağın Hayvan Başlı Kapları Ryhton'lar". www.muzedenal.com. 29 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2023.
- ^ "Riton nedir?" (İngilizce). 29 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2023.
Dış bağlantılar değiştir
- Klaus Tuchelt: Rhyton13 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In: Enciclopedia dell’Arte Antica, Classica e Orientale Bd. 6, Rom 1965, S. 675–683.
- Ingeborg Scheibler: Rhyton. In: Der Neue Pauly (DNP). Band 10, Metzler, Stuttgart 2001, ISBN 3-476-01480-0, Sp. 1010 f.
- Çeşitli antik Riton koleksiyonları13 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.