Vikipedi

Divriği

Sivas'da bir ilçe Ve aynı zamanda eski Mengücek beyliğinin başkenti
(Divriği, Sivas sayfasından yönlendirildi)

Divriği, Sivas'ın bir ilçesidir. Divriği, coğrafik olarak İç Anadolu Bölgesi'nde yer alır.[1] İlçe, Fırat Nehri'nin bir kolu olan Çaltı Çayı Vadisi kenarında kurulmuştur. Denizden yüksekliği 1225 metredir. İlçenin yüzölçümü 2781,56 km² bir alanı kaplar. Doğusunda İliç ve Kemaliye, batısında Kangal, kuzeyinde İmranlı ve Zara, güneyinde Arguvan, Arapgir, Hekimhan ilçeleri ile çevrilidir.

Divriği
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlSivas
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamResul Tutay
 • Belediye başkanıCihan Deniz Akbaş (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam2782 km²
Rakım1250 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam16,377
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu58300
İl alan kodu346
İl plaka kodu58

Divriği ilçesi çok dağlık bir bölgeyi içine almaktadır. Dağlar arasında dik ve derin vadiler içerisinde Fırat’ın küçük kolları akmaktadır. Arazi çıplak ve vahşi görünüşlüdür. Toprakları zengin demir madenleri barındırır.

Geçmişte, Mezopotamya'ya demir ihraç ederek zenginliğini arttıran yörede Orta Çağ'da inşa edilmiş olan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası en önemli tarihi cazibe merkezidir.

Dağların yüksek, serin ve yaylacılığa elverişli şeklide otlaklarla kaplı olması, ayrıca toprak veriminin düşüklüğü yaylacılığı ön plana çıkarmıştır.

Başlıca yaylaları: Yama, Sarıçiçek, Göldağı, Eğrisu, Demirli ve Dumluca Yaylası olmakla birlikte birçok köyün kendine ait yaylaları vardır.

İlçenin önemli dağları, kuzeyde Çengelli Dağı (2650 m), Deli Dağ (2150 m) Eferdi, Göldağ ve Akdağ'dır. Güneyde Yama, Demirli, Geyikli Güneydoğuda Sarıçiçek, doğusunda Iğınbat; batıda Dumluca yer alır.

Tarihçe değiştir

Sivas ilinin büyük ilçelerinden biri olan Divriği, Hitit İmparatorluğu'ndan itibaren iskân görmüş önemli bir yerleşim merkezidir.

Hititler dönemi değiştir

Hititler zamanından beri yerleşim alanı olarak bilinen Divriği’nin adı, eski Yunan yazmalarında Apbrike olarak geçmektedir. Bizans devrinde Teprike olarak yaygın bir hal almış ve Türklerce Divrik adıyla anılmıştır. Arap coğrafyacıları ise şehrin adını ilk kaynaklara uygun olarak Abrik şeklinde tespit etmişlerdir.

Bizans dönemi değiştir

 
Çift başlı kartal- Divriği Ulu Camii

Divriği, Bizans ile İran arasında sınır karakollarından birini meydana getiriyordu. İmparator Herakleios tarafından Sasani yayılmasından kurtarılmıştır. Divriği, kısa zamanda bu sefer Arapların saldırılarıyla karşılaştı. Bu devirde Divriği kendi adıyla anılan ırmağın (Bugünkü Çaltı Çayı) üstünde yüksek bir tepede sağlam bir kale olarak stratejik bir değer taşımakta idi. Çevredeki halk, Doğu Hıristiyanlığı ile paganizmin karışımından meydana gelen ve Aziz Pavlos'un yaymış olduğu mezhebin mensupları idi. Bu yüzden Paulisyenler adıyla anılan bu mezhebin başlıca merkezlerinden biri idi. Divriği’nin yakınında bulunan büyük bir mağara ile kilise, şehre kutsallık kazandırıyor ve mağarada saklanan din şehitlerinin cesetleri ise Ashab-ı Kehf olarak değerlendiriliyordu. Dik kafalı ve zorlu bir topluluk olan Paulisyenler bir yandan Ortodoks Bizans'la, bir yandan da Araplarla süregelen uğraşmalarında kimi zaman başarılar elde etmişlerdir. I. Basileios 870 yılında Divriği önünde Paulisyenlere karşı büyük bir başarı kazanmışsa da ertesi yıl Paulisyenler Ankara'ya kadar bütün Kapadokya'yı ele geçirmişlerdir.

Selçuklu devri değiştir

Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Divriği Türk egemenliğine girdiği, Divriği’nin Alp Arslan’ın komutanı Mengücek Gazi’ye verildiği ve onun bağlı olduğu Oğuz boylarından Kayı, Bayat, Karaevli ve Akevli boylarının yerleştiği bilinmektedir. Mengücek Gazi’nin oğlu İshak’ın 1142 yılında ölümü üzerine ikiye ayrılan Mengüçlü Beyliği'nin Divriği kolunu Süleyman Bey kurmuştur. Bu beylik kültürel bir gelişme gösterirken bir yandan da Anadolu Selçuklu Sultanlığı'na bağlı olarak gazalara katılmıştır.

Bu devirde Süleyman Şah’ın 1224 tarihinde yaptırdığı kale ile oğlu Ahmetşah tarafından 1228 yılında yaptırılan Ulu Cami ve ayrıca Ulu Cami'ye bitişik olarak Ahmetşah’ın karısı Turan Melek tarafından yaptırılan darrüşifa büyük bir önem taşır. Divriği’deki son Mengücek Beyi Salih'e ait kitabe 1252 tarihini göstermektedir.

Anadolu’daki Türk Birliği'nin dağılmış olduğunu bu devirde, Sivas Eratna Beyliği'ne bağlanmışken Divriği’nin Memlûk Sultanlığı yönetiminde kaldığı görülür.

Osmanlı devri değiştir

1398'de Karayülük Osman'ın Sivas Sultanı Kadı Burhaneddin'i Zara ile Divriği arasında yenilgiye uğratıp öldürmesinden sonra yöreye egemen olan Osmanlı Beyi Yıldırım Beyazıt, Divriği Kalesi'ni Mısırlı Vali İbrahim Şuhri’nin oğlundan teslim almış, ancak 1401’de Timur'a karşı Memlük İmparatorluğu ile bir anlaşma yaparken bu kaleyi yine onlara bırakmak zorunda kalmıştır. Divriği’nin Türk Beyliğine kesin olarak katılması, Yavuz Sultan Selim devrinde Mercidabık Zaferi'nin sonunda olmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu'nca Sivas Beylerbeyine bağlı bir sancak olarak teşkilatlanan Divriği; Harput, Arapkir ve Zara yolu üzerinde önemli bir konaktı. 17. yüzyıldan başlayarak Anadolu’da güvenliğin bozulması üzerine Tunceli dağlarına sığınan eşkiyaların baskısı altında kaldı. 200 yıl süren bu güvensizlik devresinde şehir güvenilir sığınaklardan biriydi.

Cumhuriyet devrinde Sivas İli'nin yeniden teşkilatlanması üzerine Divriği bir ilçe haline getirilmiştir.

Nüfus değiştir

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[2] 25.285 4.789 20.496
1935[3] 34.474 5.910 28.564
1940[4] 36.040 8.101 27.939
1945[5] 34.456 6.804 27.652
1950[6] 37.379 6.254 31.125
1955[7] 45.039 6.983 38.056
1960[8] 49.685 8.829 40.856
1965[9] 49.882 9.160 40.722
1970[10] 46.699 10.389 36.310
1975[11] 43.214 12.302 30.912
1980[12] 41.420 14.679 26.741
1985[13] 38.382 15.974 22.408
1990[14] 33.105 17.664 15.441
2000[15] 23.313 14.429 8.884
2007[16] 17.176 11.980 5.196
2008[17] 17.476 11.388 6.088
2009[18] 16.713 10.880 5.833
2010[19] 16.504 10.769 5.735
2011[20] 16.416 10.691 5.725
2012[21] 16.272 10.824 5.448
2013[22] 16.128 10.530 5.598
2014[23] 16.829 10.510 6.319
2015[24] 16.040 10.445 5.595
2016[24] 15.721 10.336 5.385
2017[24] 14.953 9.989 4.964
2018[24] 16.377 10.286 6.091
2019[24] 16.245 10.488 5.757
2020[24] 16.195 10.623 5.572

Akarsu ve gölleri değiştir

İlçenin en önemli akar suyunu Kangal İlçesi Karagöl dağlarından çıkan Çaltı Suyu teşkil eder. Bu ırmak üzerinde yapılmış olan baraj uzun yıllar Divriği'nin elektrik ihtiyacını karşıladı (1950-1978). Sonraki yıllarda ilçede elektrik tüketiminin artması ile sadece çarşının elektrigini üretebilir hale geldi. Bedrettin Nebipaşagil ve Abdalgilin Halil yıllar yılı bu barajı çalışır ve üretir halde tuttular. [kaynak belirtilmeli]. Daha sonraki yıllarda interkonnekte sistemin devreye girmesiyle bu elektrik üreten baraj Divriği Belediyesi tarafından devre dışı bırakıldı. Bu su aktığı vadi boyunca tek bir fayda sağlamadan Kemaliye ilçesi topraklarında Karasu'yla karışarak Fırat’ı oluşturur. Sulamada fayda sağlayan bu suyun kollarıdır. Bunların en önemlisi Sincan ve Hamu Dereleri ile Mıh Çayı, Çaltı Çayı ve Palha Çayı'dır.

Divriği'nin batısında Pireyp (Pir Eyüp) adı verilen bölgede çeşitli çaylar bulunmaktadır. Divriği'ye yaklaşık 30 dakika uzaklıktaki bu bölgenin çaylarını dağlardan gelen tatlı sular oluşturmaktadır. Ayrıca bu bölgedeki çaylardan biri yıllar önce, Aşağı Hamam adıyla bilinen Ali Kaya Hamamı'nın su ihtiyacını karşılamıştır. Bu sistem, küçük bir kanaldan oluşmakta ve günümüzde bölgenin incelenmesi durumunda rastlanabilecek bir hâldedir. Divriği'de bulunan dağlardan bazılarında da tatlı su kaynakları görmek mümkündür. Yörede akıllara işlemiş düşüncelerden biri de yeraltı akarsularıdır. Öyle ki, Çakırtarla (Savrun) köyünde yer alan akarsulardan birinin suyunda büyük bir azalma olduğu, bu suyun yakınlardaki köylerden biri olan Maltepe (Hornovu, Hornevil)den kaynayarak yeni bir akarsu oluşturduğu ve menderesler çizerek aktığı söylenir. [kaynak belirtilmeli]

İklimi değiştir

İlçede Karasal iklim özellikleri görülür. Kışları karlı ve soğuk, yazları sıcak ve kurak geçer. İlçenin bazı dağlarında meşe, ardıç ve çam türü seyrek orman alanları mevcuttur.

Tarihi mekanlar değiştir

 
Divriği Darüşşifa kapısı
  • Divriği Kalesi
  • Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (UNESCO Dünya Mirası Listesindedir)
  • Kesdoğan Kalesi
  • Hüseyin Gazi Türbesi
  • Divriği Konakları (Ayanağa Konağı, Abdullah Paşa Konağı vs.)
  • Divriği Taş Evleri
  • Divriği geneline yayılmış sayısız harabe ve oyma mağaralar
  • Avşarcık Köyü'ndeki eski harabeler ve dev mezarı
  • Çiğdemli (Tuğut) Köyü'nde yer alan konak, evler

Mahalleleri değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020. 
  2. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  3. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  4. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  5. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  9. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  22. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  23. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  24. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Divriği Nüfusu - Sivas". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Sivas Divriği Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Divriği&oldid=32382635" sayfasından alınmıştır