Cutty Sark
Cutty Sark Birleşik Krallık yelkenlisidir. 1869 yılında İskoçya'nın Dumbarton kentinde Jock Willi Shipping Line firması için yapılmıştır. Buharlı gemiler ortaya çıkıncaya kadar uzun mesafe ticaret gemisi olarak görev yapan yelkenlilerin en gelişmişi ve en hızlısıydı.
_-_SLV_H91.250-164.jpg) Cutty Sark (1869 yılında) | |
| Tarihçe | |
|---|---|
 Birleşik Krallık
| |
| Adı | Cutty Sark |
| Adının geldiği yer/kişi | Cutty Sark |
| Sipariş | 1 Şubat 1869 |
| İnşa eden | Scott & Linton |
| Kızağa konuluşu | 1869 |
| Denize indirilişi | 22 Kasım 1869 |
| Hizmet | 16 Şubat 1870 |
| Akıbet | 1892-1953 döneminde farklı yerlerde görev yaptı. 1953 yılında satın alındı ve müze gemi olarak korundu. |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi | Clipper |
| Deplasman | 2.100 t (2.100 emperyal ton; 2.300 küçük ton) |
| Uzunluk | 85,34 m (280 ft 0 in) (loa) |
| Genişlik | 10,97 m (36 ft 0 in) |
| Su çekimi | 6,40 m (21 ft 0 in) |
| İtme gücü | 32 bin fit kare 3.000 ihp (2.200 kW) |
| Hız | 17,5 knot (32,4 km/sa; 20,1 mph) |
| Kişi kapasitesi | 28-35 |
Tarihçesi değiştir
Cutty Sark, denizcilik işletmesi sahibi John Willis tarafından sipariş edilmişti. Şirketin Çin ile İngiltere arasında çay ticareti yapan çok sayıda gemisi bulunmaktaydı. Çay, o dönemde çok yüksek değere sahip, mevsimlik bir ürün olduğu için çok hızlı bir şekilde tüketileceği bölgeye getirilmesi önem taşımaktaydı. Dolayısıyla hızlı gemilerin erken getirdiği ürünler İngiliz pazarında oldukça yüksek fiyata satılabilmekteydi. Çay tüccarları kendilerine müşteri çekebilmek için bu dönemde çayı getirdikleri hızlı gemilerin isimlerini bile reklam olarak kullanmaktaydı. Cutty Sark'ın sipariş edildiği 1865-1869 dönemi çay taşıyan hızlı yelkenli gemilerin sayısında gözle görülür bir artışın yaşandığı bir dönemdir. 1868 yılında Aberdeen yapımı olan Thermopylae yelkenlisi ilk seferinde Londra-Melbourne arasını 61 günde katederek bir rekor kırmıştı, Willis bu yelkenliden daha hızlı bir yelkenli inşa etme peşindeydi.
Willis, filosundaki 1854 yapımı The Tweed adlı yelkenlinin performansından memnundu, bu tasarımın geliştirilmesini istiyordu. Cutty Sark'ın inşa edilmesi için Scott & Linton firmasıyla sözleşme imzalayan Willis, geminin imalatının bitmesinden sonra gemiyi komuta etmesi için anlaştığı kaptan George Moodie'yi de inşa sürecine denetçi olarak dahil etmiştir. Moodie inşaatın kimi aşamalarında sürece müdahale etmiş ve geminin güçlendirilmesini sağlamıştır. 22 Kasım 1869 tarihinde gemi törenle suya indirilmiştir.
Hizmete 1869 yılında başlayan Cutty Sark'ın kaydettiği en yüksek hız 17,5 knot (32,4 km/sa; 20,1 mph) olarak hesaplanmıştır. Geminin bir günde aldığı mesafe 363 deniz mili (672 km; 418 mi) olarak ölçülmüştür. Cutty Sark'ın ilk yolculuğuna Londra'dan 16 Şubat 1870 tarihinde çıkmış, Şangay'a şarap, alkol ve bira taşımıştır. 25 Haziran'da başladığı dönüş yolculuğunda aldığı 37 ton çayı 13 Ekim günü Ümit Burnu etrafından dolanarak Londra'ya ulaşmıştır.
Cutty Sark'ın hizmete girişi Süveyş Kanalı'nın açılmasına denk gelir. Kanal sayesinde Uzakdoğudan Avrupa'ya yapılan yolculuklar yaklaşık 9000 km kısalmış, bu da seyahat süresini yaklaşık olarak 10 gün azaltmıştır. Bu dönemde yürürlüğe giren buharlı gemiler de yüksek maliyetli olmalarına karşın yavaş yavaş gelişen teknoloji sayesinde verimli hale gelmeye başlayınca yelkenli gemilerin ticarette belirleyici olduğu dönemin sonuna yaklaşılmıştır. Çay ticaretinden Avustralya-İngiltere arası yün ticaretine yöneltilen gemi artık buharlı gemiler karşısında ekonomik olarak sürdürülebilir olmaktan çıktığı gerekçesiyle 1895 yılında Portekizli bir firmaya satılmıştır. 1922 yılında Wilfred Dowman tarafından alınan gemi sonraki dönemde Birleşik Krallık Deniz Harp Okulu öğrencileri için eğitim gemisi olarak görev yapmıştır. 1953 yılında Cutty Sark Koruma Derneğine verilen gemi için Greenwich'de karada özel bir yer yapılmış ve müze gemi olarak sergilenmeye başlanmıştır.
Günümüzdeki durumu değiştir
21 Mayıs 2007 tarihinde çıkan yangının ardından gemide büyük hasar yaşanmıştır. Yangının hafta sonu açık unutulan sanayi tipi elektrik süpürgesinden kaynaklı olarak çıktığı açıklanmıştır. Uzun süren yeniden yapım ve onarım sürecinin ardından gemi 12 Nisan 2012 tarihinde kraliçe II. Elizabeth tarafından açılmıştır.[1] Gemi günümüzde Greenwich'deki önemli turistik yerlerden birisidir. Yangının ardından geliştirilen müzede geminin güvertesi ziyaret edilebilmekte, döneme ait eserler izlenebilmekte ve yerden yükseltilmiş konumda olan geminin tüm yapısı incelenebilmektedir. Ayrıca gemide yelkenlilere tırmanma yarışı gibi yarışmalar düzenlenmektedir.[2]
İsimlendirme değiştir
Cutty-Sark ismi Robert Burns tarafından 1791 yılında yazılmış olan Tam o'Shanter adlı şiirde geçen Nannie Dee adlı cadı karakterinin takma adıdır. Geminin baş kısmındaki süslemede yer alan karakter heykeltraş Fredrick Hellyer tarafından yapılmıştır ve elinde Meg adlı gri atın kuyruğu olan Nannie Dee yarı çıplak olarak resmedilmiştir.[a]
Notlar değiştir
- ^ Burns'ün oldukça uzun olan bu şiirinde sürekli olarak sarhoş gezen ve avarelik yapan Tam adlı bir İskoç çiftçisinin başından geçenler anlatılır. Geç saatte kırsal bölgede atıyla evine dönmekte olan Tam, bir yerden gelen eğlenme seslerine kulak kabartıp yaklaşır. Burada cadıların ve Şeytanın eğlendiğini görür, eğlenceyi uzaktan izlerken kendisini kaptıran Tam, "Well done Cutty-sark" (Aferin kısa etek) deyince tüm eğlence bir anda kesilir ve cadılar kaçmaya başlayan Tam ve atı Meg'i yakalamak için atılır. Tam ve Meg son anda nehri geçerek kaçmayı başarırlar. Cadılar kahramanlarımızı yakalamaya o kadar yaklaşmıştır ki birisinin elinde Meg'in kuyruğu kalmıştır.
Kaynakça değiştir
- ^ Heritage Fund sitesindeki 25 Nisan 2012 tarihli haber 8 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 18 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir
- ^ Royal Musems Greenwich sitesinden 3 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 18 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir