Köstence
Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Ekim 2009) |
Köstence (Rumence: Constanța, [konˈstant͡sa]), Romanya'nın Dobruca bölgesinde, Karadeniz kıyısındaki en büyük liman şehri.
| Köstence Constanța | |
|---|---|
      | |
 Bayrak  Arma | |
  Köstence | |
| Ülke |  Romanya |
| İl |  Köstence |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Vergil Chitac (PNL) |
| Yüzölçümü | |
| • Şehir | 124,89 km² |
| • Metropol | 1.013,5 km² (391,3 mil²) |
| Rakım | 25 m |
| Nüfus (2016) | |
| • Şehir | 317.832 |
| • Metropol | 425,916 |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+03.00 (DAYS) |
| Alan kodu | (+40) 41 |
| Plaka kodu | CT |
Resmî site primaria-constanta.ro | |
Şehirde önemli bir Türk-Tatar azınlık varlığını devam ettirmektedir. Şehirde yaşayan Çingeneler de Türkçe konuşmaktadırlar.[kaynak belirtilmeli]
Tarih
değiştirKöstence, içinde yer aldığı bölgedeki diğer yerleşimlerinde olduğu gibi Paleolitik Çağ'dan kalma bir şehirdir. Arkeolojik kazılarda Neolitik, Tunç ve Demir çağlarına ait kalıntılar bulunmuştur. Köstence bu özellikleriyle bölgenin en eski yerleşim birimidir.
Antik Tomis-Constanta Kalesinin kuruluşuna kadar uzanan zamanda önemli tarihi sahnelere tanık olmuştur M.Ö 6. yüzyılda Miletos kolonisi olarak kuruldu. M.Ö 1. yüzyılda Roma idaresine geçti. Romalı ünlü şair Ovidius buraya sürgüne gönderilmiştir. M.S 1 ve 3. yüzyıllar arasında gelişerek liman kenti konumuna ulaştı.yüzyıllar arasında büyük bir gelişme gösterdi. 3. yüzyılda birkaç defa Gotlar’ın istilasına uğradı. Sonrasında Roma'nın Küçük İskitya bölgesinin merkezi oldu. 4. yüzyılda yaşayanların büyük çoğunluğunun Hristiyanlığı benimsediği şehirde piskoposluk kuruldu. Bu yüzyılda İmparator II. Konstantius tarafından yeniden inşa ettirilmesi nedeniyle şehir ona izâfeten Constantiana olarak adlandırıldı. 7. yüzyılda Bulgar saldırılarında tahrip olan şehir, Bulgar egemenliğinde küçük bir kasaba konumundaydı. 971 yılında yeniden Bizans egemenliğine girdi. 14. yüzyılda Dobruca Prensliği hakimiyetinde olan yerleşim, 1402 yılında I. Mircea tarafından Eflak Prensliği topraklarında katıldı. 1419'da Dobruca bölgesindeki diğer yerleşimlerle birlikte Osmanlı idaresine geçti. Osmanlı döneminde "Kötence" adını alan yerleşim başlarda küçük bir liman şehri konumundaydı. 16. yüzyıl kaynaklarında küçük bir yerleşim olan yerleşim, 17. yüzyıl başlarında Kazak saldırılarında tahrip olsa da konumu nedeniyle önemi artan bir liman şehri oldu.
1768-1774, 1787-1792 ve 1828-1829 Osmanlı-Rus savaşlarında Ruslar tarafından ele geçirilen yerleşim antlaşmalar uyarınca Osmanlı'ya bırakıldı. Kırım Savaşı sırasında yeniden Rus egemenliğine geçen yerleşim 1854'te yeniden Osmanlı kontrolüne geçti. Bu dönemde stratejik önemi artan yerleşim, 1860'ta tamamlanan demiryolu hattı, limanın genişletilmesi ve yeni binaların inşa edilmesiyle kaza merkezi konumuna ulaştı. 93 Harbi'nde Ruslar tarafından ele geçirildikten sonra Ayastefanos ve Berlin antlaşmaları neticesinde 1878 yılında Romanya topraklarına katıldı.
1890-1895 yılları arasında ünlü Rumen mühendis Anghel Saligny Avrupa'nın en uzun, dünyanın ise 3. uzun köprüsünü inşa etti. 1895-1909 yılları arasında Köstence limanı büyük bir yeniden yapılandırma projesiyle modernleştirildi. Birçok ülkeden yüzlerce geminin uğrak yeri haline gelen liman böylelikle güçlenmeye başladı. Ayrıca yine bu dönemlerde şehrin altyapısı kurularak karayolları ve demiryolları yapıldı. Güzel dizaynlara sahip binalar inşa edildi.
I. Dünya Savaşı (1914-1918) boyunca Köstence, Almanlar ve çoğunlukla Bulgarlar tarafından harap edilerek görkemli dönemine son noktayı koydu. Mayıs 1918'deki Bükreş antlaşması madde 10.b. (Antlaşma hiçbir zaman Romanya tarafından onaylanmadı) Köstence merkez güçlerin (Alman, Türk, Bulgar) kontrolü altında kalıyordu.
Şehir birleşik orduların Yunanistan'daki başarılı saldırıları sonucu Bulgaristan'ın savaş dışı kalmasıyla özgürlüğüne kavuştu.
2 savaşın arasındaki dönemde (1918-1940 yılları arasında) Köstence liman kenti olmasına dayanarak ekonomik ve ticari ilişkilerini yeniden güçlendirdi. Köstence ülkedeki tüm denizcilik faaliyetlerinde %70 pay aldı. Bu dönemde Köstence'deki tersane en güçlü dönemini yaşayarak bölgenin en girişimci unvanını ve en çok istihdam yaratma olgusunu kazandı.
Ne yazık ki II. Dünya Savaşı'yla birlikte Köstence yeniden sahip olduğu güçleri kaybetti. Sovyet işgalciler tarafından Rumen donanmaları yok edildi ve liman işgalciler tarafından yönetilmeye başlandı. Köstence limanının öneminden dolayı bölgede komünist rejim uygulanmaya başlandı. Şehir, Sovyet endüstrileşmesiyle özellikle 1960-1975 yılları arasında gelişti. Tersane geliştirildi (150.000 gemi), ticari filolar arttırıldı (1985'te 250.000 civarı gemi), birçok fabrika açıldı ve özellikle deniz kenarları turistik amaçlı geliştirildi. Aralık 1989'dan sonra Köstence Bükreş’ten sonra Romanya’nın en önemli 2. şehri olarak yerini korudu ve şehir gelişim arayışları içerisindedir.
Coğrafya
değiştirYörede maden suyu kaynakları vardır. Ayrıca deniz banyosu yazın pek çok turisti çeker. Ana yerel endüstri tanen asidi ve petrol tamburası üretimidir. Özellikle Mamaia kuzeyde sahil dinlenme yeridir.
Politika
değiştirKöstence belediye meclisi 2004 yılı yerel hükûmet seçimlerinde seçildi. 27 üyeden meydana gelen meclisin kompozisyonu aşağıdaki gibidir.
| Parti | Sandalye | Şimdiki Üyeler | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sosyal Demokrat Parti | 15 | ||||||||||||||||
| Ulusal Liberal Parti | 6 | ||||||||||||||||
| Demokrat Parti | 3 | ||||||||||||||||
| Büyük Romanya Partisi | 3 | ||||||||||||||||
Nüfus
değiştir2002 nüfus sayımına göre, Köstence şehrinin nüfusu 310.471 idi. Köstence çevresindeki alanlarda Navodari 32.400, Ovidiu 13.134 ve Basarabi 19.857 kişilik nüfuslarıyla ve komünleri Cumpana 12.532, Lumina 7.858 (2004 yılı), Valu lui Traian 8.824 ve Agigea 5.482 kişilik nüfuslarıyla Köstence şehrinin nüfusunu artırarak 401.613'e ulaştırır.
| Azınlıklar | 1853 | 1913 | 2002 |
|---|---|---|---|
| Tümü | 5,204 | 27,201 | 310,471 |
| Rumen | 279 (%5,4) | 15,663 (%57,6) | 286,332 (%92,2) |
| Tatar | 1,853 (%35,6) | 277 (%1) | 8,274 (%2,8) |
| Yunan | 1,542 (%29,6) | 3,170 (%11,6) | 546 (%0,17) |
| Türk | 104 (%2,9) | 2,451 (%9) | 9,018 (%2,9) |
| Bulgar | 342 (%6,5) | 940 (%3,4) | 48 (%0,01) |
| Yahudi | 344(%6,6) | 1,266 (%4,6) | 44 (%0,01) |
| Roman | 127 (2,4) | n/a | 2,962 (%0,95) |
Yıllara göre nüfus
değiştir| Yıl | Nüfus |
|---|---|
| 1853 | 5,200 |
| 1879 |  10,419
|
| 1900 | 13,000
|
| 1910 | 27,000
|
| 1930 | 59,000
|
| 1950 | 80,000
|
| 1970 | 172,000
|
| 1985 | 319,000
|
| 1992 | 350,581
|
| 2002 |  310,471
|
| 2006 | 306,200
|
| 2007 | 304,900
|
| 2008 | 303,712
|
| 2009 | 302,171
|
Ulaşım
değiştir
1895'te Bükreş demiryolunun açılmasıyla, (Tuna'yı Cernavoda'daki bir köprüyle geçen) Köstence'ye hububat ve petrolde hatırı sayılır bir büyüklükte transit ticareti getiriyordu. Kömür ve kok kömürü geniş bir şekilde ithal listesi başındaydı. Bunları makineler, demir malzemeler, pamuk ve yün iplikleri takip ediyordu. Köstence'yi Bükreş'e bağlayan A2 transit yolu hemen hemen tamamlanmakta olup, hâlen Bükreş'ten Cernavoda'ya çalışmaktadır, 2008 yılına kadar Köstence'ye açılacaktır.
Köstence limanı girişinde bir feneri olup, dalgakıran tarafından korunmaktadır.
Kuzey rüzgârlarından iyi korunur. Fakat güney, güney doğu ve güney batı rüzgârları bazen hayli tehlikeli olur. Romanya donanmasının Karadeniz filosu için burası bir üstür. Geniş kanal (Tuna-Karadeniz kanalı) Tuna nehrini Karadeniz'de Köstence'ye bağlar.
Kötence'de toplu taşıma sistemi Regia Autonoma de Transport in Comun Constanta (RATC) dir. 17 otobüs hattı, 2 tramvay hattı ve 2 troleybüs hattı vardır. Şehir 2002 başında, yaşlanan DAC otobüsleri yerine 130 yeni MAZ otobüsü satın aldı. Şimdi otobüs filosunun %90'ı yenidir. Otobüsler parlak renklerde pembe, sarı ve yeşil boyalıdır.
İklim
değiştirKöstence tipik olarak Akdeniz iklimi benzeri olup farklı dört mevsim içerir.
Yazlar sıcak kurak ve güneşli Temmuz sıcaklık ortalaması 23 °C'dir. Karadeniz'in ılıman etkisinden dolayı Köstence, iç bölgelerde sıkca bulunan sıcak günleri nadiren yaşar. Yaz 15 Haziran'da başlar ve Eylül'ün sonuna kadar devam eder.
Oldukça ılıktır. Geceler Eylül ayının on günlük ortalamasında tropikaldir (sıcaklık 20 °C'nin üzerindedir). Karadeniz'in ısıyı yığmasından dolayı Eylül, Haziran ayından daha ılıktır. İlk don olayı Kasım ayının 19'unda vuku bulur. Romanya'nın güneyindeki şehirlerle kıyaslandığında ış daha ılıktır. Çok az kar olur fakat hava çok rüzgârlıdır. Kış iç bölgelerden çok daha sonra gelir. Aralık'ta hava sık sık yumuşaktır. Sıcaklık 12 °C'ye ulaşır. Ocak ayı ortalama sıcaklığı +4 °C dir. İlkbahar erken gelir fakat çok serindir. Nisan ve Mayıs ayları Karadeniz sahilleri en serin yerdir Romanya'da.
 Köstence iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 18,3 | 24,5 | 30,8 | 31,9 | 36,9 | 36,9 | 38,5 | 36,8 | 34,8 | 31,0 | 26,5 | 21,0 | 38,5 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 4,5 | 5,7 | 9,3 | 14,1 | 20,0 | 24,7 | 27,2 | 27,1 | 22,7 | 17,4 | 11,3 | 6,2 | 15,9 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 1,3 | 2,0 | 5,5 | 10,3 | 16,1 | 20,7 | 23,2 | 23,0 | 18,6 | 13,5 | 7,7 | 3,0 | 12,1 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −1,4 | −0,7 | 2,7 | 7,3 | 12,5 | 16,9 | 19,1 | 19,0 | 14,9 | 10,3 | 4,9 | 0,3 | 8,8 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −24,7 | −25 | −12,8 | −4,5 | 1,8 | 6,4 | 7,6 | 8,0 | 1,0 | −12,4 | −11,7 | −18,6 | −25 |
| Ortalama yağış (mm) | 27,6 | 24,0 | 34,0 | 31,8 | 37,9 | 40,4 | 37,5 | 35,2 | 42,1 | 36,8 | 45,6 | 37,0 | 429,9 |
| Kaynak: Dünya Meteoroloji Örgütü (1981–2010)[1] | |||||||||||||
Görüntüler
değiştir-
Ekim 2002,Köstence'nin uzaydan görünümü -
Köstence tersanesi -
pembe renkli otobüs
Kardeş Şehirler
değiştir
Kaynakça
değiştir- ^ "Dünya Meteoroloji Örgütü – Köstence". Dünya Meteoroloji Örgütü. 26 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2017.
- ^ "İzmir'in kardeş kentleri". 27 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İzmir Büyükşehir Belediyesi. 28 Haziran 2012 tarihinde erişildi.