2003 Irak askerî müdahalesi
2003 Irak askerî müdahalesi, Amerika Birleşik Devletleri yönetimindeki koalisyonun kuvvetlerinin Irak Savaşı'nda gerçekleştirmiş olduğu ilk topyekün askerî aşamadır. Müdahale ilk olarak 19 Mart 2003 tarihinde hava taarruzu ile başlamış, 20 Mart 2003'te ise kara taarruzu ile devam etmiştir. Müdahalenin ilk 26 günü; çatışmalar Irak'ın çeşitli bölgelerinde yoğun olarak yaşanmıştır. Saddam Hüseyin yönetimindeki Irak güvenlik güçlerinin verdiği ağır kayıplar sonucu, müdahale yaklaşık bir ay içerisinde başarı ile sonuçlanmıştır.[7] Müdahale sonucunda; koalisyon kuvvetleri arasında bulunan ABD, Birleşik Krallık, Avustralya ve Polonya askerleri Irak'ı işgal etmiştir. Irak Savaşı'nın bu erken ve ilk aşaması, 1 Mayıs 2003'te Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George W. Bush'un Amerikan halkına yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında; savaşın resmen bittiğini duyurmuştur. Koalisyon güçlerinin zaferini ilan etmesinin ardından Geçici Koalisyon Yönetimi (CPA), birkaç ardışık geçiş hükûmetinin ilki olarak kuruldu.[8]
| 2003 Irak askerî müdahalesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Irak Savaşı | |||||||||
    Saat yönünde: ABD 1. Deniz Alayına bağlı Amerikalı deniz piyadeleri ve savaş sırasında esir alınan Iraklılar; Kum fırtınası içinde kalmış bir Amerikan Humvee konvoyu; Iraklı siviller olduğu iddia edilen kişiler tarafından Saddam'ın heykelinin yıkılması; Amerikalı askerler tarafından yanması izlenen Semave'de Iraklılara ait bir bina. | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
|
|
Ensaru'l İslam | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
 George W. Bush Dick Cheney Donald Rumsfeld Tommy Franks Tony Blair Brian Burridge John Howard Peter Cosgrove Aleksander Kwaśniewski |
 Saddam Hüseyin  Kusay Hüseyin (ölü) Uday Hüseyin (ölü) Abid Hamid Mahmud Ali Hasan el-Mecid Barzan İbrahim et-Tikriti İzzet İbrahim ed-Duri Ra'ad el-Hamdani Taha Yasin Ramazan Tarık Aziz | ||||||||
| Güçler | |||||||||
 Amerika Birleşik Devletleri 192.000 asker[3][4][5]  Birleşik Krallık 45.000 asker  Avustralya 2.000 asker  Polonya 194 özel kuvvet mensubu[6] Peşmerge 70.000 militan |
.svg){kind=small} Irak Silahlı Kuvvetleri 538.000 asker, 650.000 yedek asker2.000 tank 3.700 zırhlı 2300 ağır silah 300 savaş uçağı  Özel Cumhuriyet Muhafızları 12.000 Cumhuriyet Muhafızları 70.000 -75.000 Saddam'ın Fedaileri 60.000 Arap Gönüllüler 6.000 Mehdi Ordusu 1.600-2.800 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 238 ölü, 1.000+ yaralı | 7.600 - 45.000 ölü | ||||||||
ABD liderliğindeki koalisyon, 19 Mart'tan 1 Mayıs 2003'e kadar süren müdahalenin ilk işgal safhasında Irak'a 177.194 asker gönderdi. Koalisyon güçleri arasında 45.000 İngiliz asker, 2.000 Avustralya asker ve 194 Polonyalı asker bulunurken, sadece ABD'den yaklaşık 130.000 asker bulundu. 2003 askerî müdahalesinin başarılı olmasının ardından, 36 başka ülkenin de yer aldığı Çok Uluslu Güç Irak'ı işgal etti. Koalisyon güçleri ayrıca Irak Kürdistanı'ndaki Peşmergeden de lojistik ve askerî destek aldı.
George W. Bush ve Birleşik Krallık Başbakanı Tony Blair'e göre koalisyon; "Irak'ı kitle imha silahlarından arındırmayı, Saddam Hüseyin'in terörizme verdiği desteği sona erdirmeyi ve Irak halkını özgürleştirmeyi" hedefliyordu.[9] Bazılarına göre ise müdahalenin amacı; bölgedeki petrol kaynakları üzerinde hakimiyet kurmak ve Amerika'nın askerî gücününü diğer ülkelere göstermektir.[10]
Kuma gömülü bulunan savaş uçakları
değiştir
Irak askerî müdahalesi sırasında Amerika Birleşik Devletleri öncülüğündeki koalisyon güçleri, 2003'ün temmuz aylarında Irak'ın başkenti Bağdat'tın batısında yaklaşık 74 kilometre uzaklıktaki Al-Taqqadum Hava Üssü'nün ve Ramadi şehrinin yaklaşık 110 kilometre batısında yer alan Ayn'ül Esad Hava Üssü'nün yakınlarında çöle gömülmüş Rus menşeli Mig-25 ve SU-25 tipi savaş uçakları bulundu.[11] 30 ila 40 uçağın 3 metreden fazla gömülü olduğu tespit edildi. Uçakların tonlarca çöl kumunun altında kalmasına karşın koruma amacıyla yalnızca bir kısmına plastik kaplama ve kamuflaj ağları serilmişti. Fakat çöl fırtınalarından olacak ki bazı uçakların tepe yüzgeçlerinin açığa çıkmasıyla uçaklar fark edildi.
Dönemin Savunma Bakanı Donald Rumsfeld 7 Ağustos 2003'te olaya ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi;
"Pek çok şeyin gömüldüğünü duymuştuk ama nerede olduklarını bilmiyorduk ve o yakın çevrede haftalar, haftalar ve haftalardır faaliyet gösteriyorduk... 12, 13 haftadır ve onların varlığından haberimiz yoktu." Rumsfeld, "Oradaydık" dedi.
Bu türden kaç tane uçağın bulunduğundan emin olmadığını söyledi ancak "Bir ya da iki değildi" dedi
Rumsfeld, "Uçak kadar büyük bir şey, faaliyet gösterdiğiniz yerden bir taş atımı uzaklıkta ve onun orada olduğunu bilmiyorsunuz, çünkü bir keşif sürecinde her şeyi araştıramıyorsunuz," diye açıkladı. "Dolayısıyla size nereye bakmanız gerektiğini söyleyen birini bulana kadar ya da doğa biraz kumu temizleyip zamanla bir şeyi açığa çıkarana kadar bunu bilemeyeceğiz."
"Ama hepimizin bildiği gibi, yokluk Kanıt yokluğun kanıtı değildir."[11]
Irak Hava Kuvvetleri'nin gücü
değiştirSaddam Hüseyin'in öncülüğünde Irak Hava Kuvvetleri güneybatı Asya'nın en büyük hava kuvvetlerine ve altyapısına sahipti. Irak Hava Kuvvetleri, 1988'li yıllara kadar İran-Irak Savaşı'nda gösterdiği yoğun hava gücüne karşın 1991'e gelindiğinde 700'den fazla dönemin seçkin savaş uçaklarına sahipti.
Bunlar arasında SSCB'den alınma MiG-29, Fransa'dan alınma Mirage F-1'ler ve çeşitli menşeilere sahip bir çok savaş uçağı vardı. Irak Hava Kuvvetleri yalnızca envanterine hava araçlarını katmamış, altyapı hizmetlerini güçlendirmş, pistlerini ve araba yollarının sayısını arttırmış, park halindeki uçakları korumak için sığınaklar inşa etmiştir. Fakat tüm bu başarılı sisteme rağmen koalisyon güçleri 2003'te Irak'a Özgürlük Operasyonu gerçekleştirdiği sırada bahsedilen bu hava gücü kullanılmamış, öyle ki işgal sırasında başkente ilerleyen koalisyon güçlerine tek bir Irak uçağı müdahale etmemiştir.[12] Bahsi geçen uçaklar işgalin ilerlemesinden sonra kuma gömülü halde bulunan uçaklardan birkaçı olduğu tahmin edilmektedir.
Kaynakça
değiştir- ^ "Lebanonwire.com | Arab volunteers to Iraq: 'token' act or the makings of another Afghan jihad?". Lebanon Wire. 1 Nisan 2003. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ "Syrians join Iraq 'jihad'". BBC. 14 Nisan 2003. 21 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ "Iraq: Summary of U.S. Forces" (PDF). CRS Report for Congress. 28 Kasım 2005. 11 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ Katzman, Kenneth (5 Şubat 2009). "Iraq: Post-Saddam Governance and Security" (PDF). Congressional Research Service. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ "A Timeline of Iraq War, Troop Levels". HuffPost. 5 Nisan 2008. 6 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ "The War in Iraq. ADF Operations in the Middle East in 2003" (PDF). 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ "Archived copy" (PDF). 28 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Nisan 2015.
- ^ The Generals' War: The Inside Story of the Conflict in the Gulf. New York: Little Brown & Co. 1 Mart 1995.
- ^ "President Discusses Beginning of Operation Iraqi Freedom". 31 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2011.
- ^ Butt, Ahsan (20 Mart 2019). "Why did Bush go to war in Iraq?". No, it wasn’t because of WMDs, democracy or Iraqi oil. The real reason is much more sinister than that. Al Jazeera. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
- ^ a b "American forces unearth hidden aircraft in Iraq". Air Force (İngilizce). 7 Ağustos 2003. 7 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ "Iraqi Air Force fighter jets were buried in the desert by Saddam Hussein before Operation Iraqi Freedom started. Here's why". 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.