Vikipedi

Çok Uluslu Güç - Irak

Çokuluslu Güç (Irak) (İngilizce: The Multi-National Force – Iraq (MNF–I)) Irak Savaşı’nın ardından Irak’ın işgal edilmesinde görev alan ve komutasının ABD’de olduğu silahlı kuvvet. Kuvvet, 15 Mayıs 2004 tarihinde ülkedeki işgalin denetimini Combined Joint Task Force 7 adlı yapıdan almış ve 1 Ocak 2010 tarihinde de ABD Silahlı Kuvvetlerine teslim etmiştir.

Çokuluslu Güç (Irak) görev arması

Tanımlama değiştir

Irak Savaşının ardından Irak'taki silahlı kuvvetlere özellikle ABD asker sayısının ezici çoğunluğundan ötürü ABD öncülüğündeki koalisyon kuvvetleri denmiştir. ABD’nin haricinde katkıda bulunan ülke askerlerinin Irak'ta süren yoğun şiddet ve ülkelerinde savaş karşıtı hareketlerin yoğunluğu[1] yüzünden sadece askeri kamplarda görev yaptıkları, aktif olarak Irak Direnişi’ne karşı savaşa katılmadıkları görülmüştür.[2]

Görev tanımı değiştir

Çokuluslu gücün görev tanımı dönemin ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell tarafından 2004 yılı Haziran ayında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine verilen mektupta açıklanmıştır:[3]

“ Birleşik komuta heyetine sahip olacak olan Çokuluslu Güç, Irak’da güvenliğin sağlanması, terörizmin önlenmesi ve püskürtülmesi ile Irak toprak bütünlüğünün muhafaza edilmesi görevlerine hizmet etmeye devam edecektir. Çokuluslu Gücün temel amacı siyasi geçiş sürecinin tamamlanmasında Irak halkına destek olmak ve Irak’ın yeniden inşası çalışmalarında Birleşmiş Milletler ve uluslararası topluma yardımcı olmaktır. „

— Colin Powell

İşgal döneminde gerçekleştirilenler değiştir

Çokuluslu Güç tarafından işgal altında bulunan Irak'ta yapılan yeni anayasada düşünce, ifade, din ve toplantı özgürlüğü, mülk edinme hakkı ve kanunlar karşısında eşitlik tanınmıştır. İlk parlamento seçimleri 2005 yılı Aralık ayında yapılmıştır.

2006 yılı Kasım ayında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Çokuluslu Gücün Irak'ta kalma süresini 2007 yılı sonuna kadar uzatmıştır. Bu karar Irak hükûmetinden gelen talep üzerine alınmış olup gerekçe olarak Irak yönetiminin denetimi sağlayacak yeterli silahlı kuvveti olmaması gösterilmiştir. 2007 yılı Aralık ayında alınan kararla görev süresi 2008 yılı sonuna kadar yeniden uzatılmıştır.[4]

Görev sonu ve geri çekilme değiştir

2008 yılı Aralık ayında Irak ve ABD hükûmetleri arasında yapılan görüşmeler sonucunda sadece ABD askerlerine 2011 yılı sonuna kadar ülkede bulunma izni verilir. Bunun haricinde Aralık 2008’den itibaren Irak hükûmeti havasahasının egemenliğini yeniden almakta ve suç işleyen ABD askeri veya sivil personeli ile özel güvenlik güçleri Irak mahkemelerinde yargılanacaktır. ABD silahlı kuvvetleri Irak şehirlerinden 31 Temmuz 2009 itibarıyla çekilecektir. Bu yasayı onaylamayan Irak parlamentosu sorunun yasayla değil ilgili ülkelerle uluslararası antlaşmalarla çözülmesi yönünde irade göstermiştir. Çokuluslu Güç, 2009 yılı başı itibarıyla görevini ABD Silahlı Kuvvetlerine bırakarak lağvedilmiştir.

Ülkelere göre asker sayısı değiştir

 
Bağdat'ta Gürcistan Ulusal Gününü kutlayan Gürcü askerler (26 Mayıs 2006)
Ülke En fazla asker sayısı Geliş tarihi Ayrılış tarihi
  ABD (işgale katıldı) 150.000 - 250.000 Mart 2003 Hala Irak'ta kalan sayı 40.000 - 140.000
  İngiltere (işgale katıldı) 46.000 Mart 2003 Temmuz 2009
  Polonya (işgale katıldı) 2.500 Mart 2003 Ekim 2008
  Avustralya (işgale katıldı) 2.000 Mart 2003 Temmuz 2009
  Güney Kore 3.600 Mayıs 2003 Aralık 2008
  İtalya 3.200 Temmuz 2003 Kasım 2006
  Gürcistan 2.000 Ağustos 2003 Ağustos 2008
  Ukrayna 1.650 Ağustos 2003 Aralık 2008
  Hollanda 1.345 Temmuz 2003 Mart 2005
  İspanya 1.300 Nisan 2003 Nisan 2004
  Romanya 730 Temmuz 2003 Temmuz 2009
  Japonya 600 Ocak 2004 Aralık 2008
  Danimarka 545 Nisan 2003 Aralık 2008
  Bulgaristan 485 Mayıs 2003 Aralık 2008
  Tayland 423 Ağustos 2003 Ağustos 2004
  El Salvador 380 Ağustos 2003 Ocak 2009
  Honduras 368 Ağustos 2003 Mayıs 2004
  Dominik Cumhuriyeti 302 Ağustos 2003 Mayıs 2004
  Macaristan 300 Ağustos 2003 Mart 2005
  Çekya 300 Aralık 2003 Aralık 2008
  Azerbaycan 250 Ağustos 2003 Aralık 2008
  Arnavutluk 240 Nisan 2003 Aralık 2008
  Nikaragua 230 Eylül 2003 Şubat 2004
  Moğolistan 180 Ağustos 2003 Eylül 2008
  Singapur 175 Aralık 2003 Aralık 2008
  Norveç 150 Temmuz 2003 Ağustos 2006
  Letonya 136 Mayıs 2003 Kasım 2008
  Portekiz 128 Kasım 2003 Şubat 2005
  Litvanya 120 Haziran 2003 Ağustos 2007
  Slovakya 110 Ağustos 2003 Aralık 2007
  Bosna-Hersek 85 Haziran 2005 Kasım 2008
  Kuzey Makedonya 77 Temmuz 2003 Kasım 2008
  Yeni Zelanda 61 Eylül 2003 Eylül 2004
  Tonga 55 Temmuz 2004 Aralık 2008
  Filipinler 51 Temmuz 2003 Temmuz 2004
  Ermenistan 46 Ocak 2005 Ekim 2008
  Estonya 40 Haziran 2005 Ocak 2009
  Kazakistan 29 Eylül 2003 Ekim 2008
  Moldova 24 Eylül 2003 Aralık 2008
  İzlanda 2 Mayıs 2003 Bilinmiyor

Kayıplar değiştir

 
Irak'ta hayatını kaybeden Amerikalı askerler uçakla ülkelerine getirilirken

2010 yılı Temmuz ayı itibarıyla Irak’da 4731 Çokuluslu Güç askeri hayatını kaybetmiştir:[5][6]

Ülke Ölü sayısı
  ABD 4.374
  İngiltere 179
  İtalya 33
  Polonya 23
  Ukrayna 18
  Bulgaristan 13
  İspanya 11
  Danimarka 7
  El Salvador 5
  Gürcistan 5
  Slovakya 4
  Letonya 3
  Romanya 3
  Estonya 2
  Tayland 2
  Avustralya 2
  Hollanda 2
  Kazakistan 1
  Güney Kore 1
  Macaristan 1
  Çekya 1
  Azerbaycan 1

Tepkiler değiştir

 
2002 yılı Ekim ayında Fransa'da yapılan savaş karşıtı bir gösteri
 
2003 yılı Şubat ayında Londra'da yapılan savaş karşıtı yürüyüş

İspanya değiştir

Irak Savaşı öncesinde ve sonrasında ABD Başkanı George W. Bush’un en büyük destekçilerinden[7] olan İspanya Başbakanı José María Aznar 2004 yılında yapılan genel seçimlerde İspanyol Sosyalist İşçi Partisi PSOE adayı rakibi José Luis Rodríguez Zapatero’ya kaybeder. Yeni başbakan seçim vaadi olarak gündeme getirdiği sözü yerine getirir ve İspanyol askerlerini Irak'tan geri çeker. Merkez sol eğilimdeki PSOE’nin bu icraatının ardında İspanya genelinde yoğun olarak yapılan savaş karşıtı gösterilerin etkisi büyüktür.

Japonya değiştir

II. Dünya Savaşının ardından ABD işgali altında oluşturulan yeni anayasayla savaşı reddeden[8][9] Japonya İmparatorluğu bu tarihten sonra ilk kez yurt dışına asker göndermiştir. Başbakan Junichirō Koizumi tarafından anayasada değişiklik yapılarak alınan ve özellikle Japon kamuoyunda yoğun tepki[10] alan bu karar, hükûmetin Japon askerlerinin sadece yeniden inşa sürecine katılacakları yönünde görev tanımına yol açmıştır. Irak Direnişi tarafından ülkelerine dönmeleri yönünde özellikle baskı yapılan[11] Japon askerleri 2006 yılında geri çekilecektir.

Fransa-Almanya-Rusya değiştir

II. Dünya Savaşı sonrasında silahlı kuvvetlerinde ciddi sınırlamalar getirilen Almanya Sovyetler Birliği'nin yıkılmasıyla beraber birliğini sağladıktan sonra çeşitli uluslararası görevler için yurtdışına asker sevk etmiştir. Ancak buna rağmen Irak’ın işgaline karşı durmuştur. Fransa ve Rusya da işgal teşebbüslerini kınamış ve Almanya ile beraber ortak bir deklarasyon yayınlamışlardır.[12]

Polonya-Avustralya-Gürcistan değiştir

Özellikle Bush yönetimine yakınlık gösteren Polonya Devlet Başkanı Lech Kaczyński, Avustralya Başbakanı John Howard aldıkları kararlarla Irak’a yapılan ilk saldırılara ortak olmuştur. ABD tarafından desteklenen bir muhalefet hareketiyle iktidara gelen Gürcistan Devlet Başkanı Mihail Saakaşvili ise Irak’ın işgaline oldukça önemli bir kuvvetle destek vermiştir. Bu ülkelerin dış politikadaki ABD yanlısı eksenleri Irak Savaşı’na katılmalarında belirleyici olmuştur. Polonya 2008 yılında, Avustralya ise 2009 yılında tüm birliklerini çekecek, Gürcistan ise 2008 yılındaki 2008 Güney Osetya Savaşı yüzünden birliklerini çekmek durumunda kalacaktır.[13]

Kaynakça değiştir

  1. ^ Avrupa ülkeleirndeki savaş karşıtlığına dair araştırma 28 Mart 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 20 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
  2. ^ 8 Aralık 2007 tarihli Washington Post haberi 11 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 20 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
  3. ^ Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi UNSCR 1546 kararı 17 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 22 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
  4. ^ Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi UNSCR 1790 kararı[ölü/kırık bağlantı] (İngilizce), 22 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
  5. ^ İlgili internet sitesi 17 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 25 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
  6. ^ Ayrıca aynı sitede yer alan bilgiye göre 2010 Temmuz ayı itibarıyla 31.882 ABD askeri yaralanmıştır
  7. ^ Bakınız: Bush-Aznar gizli görüşmesi
  8. ^ Japon Anayasasının ünlü 9. maddesi savaşı bir uluslararası sorun giderici araç olarak reddeder. Bu maddenin Japonca aslı:
    第九条　日本国民は、正義と秩序を基調とする国際平和を誠実に希求し、国権の発動たる戦争と、武力による威嚇又は武力の行使は、国際紛争を解決する手段としては、永久にこれを放棄する。二　前項の目的を達するため、陸海空軍その他の戦力は、これを保持しない。国の交戦権は、これを認めない。
  9. ^ Bu maddenin çiğnenmesine en çok muhalefet eden siyasi partilerin başında Japon Komünist Partisi gelmekteydi
  10. ^ 20 Haziran 2006 tarihli BBC haberi 30 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 22 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
  11. ^ Irak Direnişi 2004 yılı içinde özellikle Japon hükûmetinden askerlerini çekmesini talep etmiştir. Bağdat'ta kaçırılan Shosei Koda isimli bir Japon sivil, Japon askerlerin çekilmesi talepleri yerine getirilmediğinden dolayı direnişçiler tarafından 30 Ekim 2004 günü idam edilmiştir.İdamla ilgili 1 Kasım 2004 tarihli haber 10 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Japon özel güvenlik görevlisi Akihiko Saito ise 25 Mayıs 2005 günü öldürülmüştür.
  12. ^ 10 Şubat 2003 tarihli ortal deklarasyon 12 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 22 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
  13. ^ Gürcü birlikler ABD Hava Kuvvetleri tarafından ülkelerine götürülmüştür ABD Hava Kuvvetleri haberi (İngilizce), 22 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çok_Uluslu_Güç_-_Irak&oldid=31080341" sayfasından alınmıştır