Abdülmuttalib bin Haşim
Şeybe bin Haşim veya daha çok bilinen adıyla Abdülmuttalib (Arapça: عبد المطّلب), İslam peygamberi Muhammed'in dedesidir. Altı yaşındayken annesi ölen Muhammed'e sekiz yaşına kadar bakmış ve ölmeden önce emaneti, oğlu Ebu Talib'e devretmiştir. Künyesi Ebü'l-Haris Abdülmuttalib bin Haşim bin Abdülmenaf bin Kuseyy şeklindedir. Abdülmuttalib'in diğer isimlerinden biri de Âmir'dir.
Abdülmuttalib bin Haşim | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Şeybe bin Haşim 497 Yesrib, Arabistan |
| Ölüm | 578 veya 579 (80'li yaşlarda) Mekke, Arabistan |
| Defin yeri | Mekke, Suudi Arabistan |
| Meslek | Tüccar |
| Etkin yıllar | 570-579 |
| Ebeveyn(ler) | Haşim bin Abdümenaf (baba) Selma bint Amr (anne) |
| Aile | Benî Haşim |
Hayatı
değiştirYesrib’de (Medine) doğdu. Kaynaklarda, Abdülmuttalib’in doğum tarihi ile ilgili bir bilgi yoktur. Babası Haşim bin Abdümenaf, annesi de Medineli Neccaroğulları'na mensup Selma bint Amr’dır. Haşim bin Abdümenaf, ticaretle uğraştı. Abdülmuttalib doğduğu zaman, saçında[1][2][3] veya perçeminde bulunan beyazlıktan dolayı ona Şeybe veya Şeybetü’l-Hamd denilmiştir.[4] Bazı rivayetlere göre, cömertliğinden dolayı ona “Şeybetü’l-Hamd” lakabını verilmiştir.[5]
Babası Gazze’de öldüğünden sekiz yaşına kadar annesiyle beraber Medine’de kaldı. Daha sonra amcası Muttalib, yeğenini alıp Mekke’ye götürdü. Şehre girerken Muttalib’in terkisindeki çocuğu gören Mekkeliler, onu kölesi zannederek kendisine “abdü’l-Muttalib” dediler ve Şeybe, o günden sonra Abdülmuttalib diye anılmaya başladı. Bir başka rivayete göre ise, Muttalib'e çocuğun kim olduğu sorulduğunda o, üstü başı pek düzgün olmayan Şeybe'yi o anda kölesi olarak tanıtmıştır.[6]
Abdülmuttalib, putlara tapmayı terk etmiş, Allah'ın varlığına, ceza ve mükâfat yeri olarak ahiretin mevcudiyetine inanmış, zaman zaman da Hira Mağarası'na çekilip ibadetle meşgul olmuştur.
Kur'an'da Fil Suresi'nde geçen Fil Vakası'nda Kâbe'yi yıkmaya gelen Habeş kralı Ebrehe ile müzakerelerde bulunmuş ve Kâbe'yi, sahibinin mutlaka koruyacağını ona hatırlatmıştır. Abdülmuttalib, Mekke'nin lideri konumunda olarak görülürdü.
Peygamber Muhammed'in dedesi olan Abdülmuttalib, oğlu Abdullah ve eşi Amine'nin vefatından sonra Muhammed'e baktı. İki yıl kadar baktıktan sonra, bakımını oğlu Ebu Talib'e vasiyet etti. Abdülmuttalib, babasından kendisine geçmiş olan liderlik ruhu ile Kureyş'in liderliğini yapıyordu.[7] Ayrıca Kureyş'in hakimlerinden, Mekke elçilerinden birisi ve Haşimoğulların temsilcisiydi.[8][9] Kaynaklara göre Abdülmuttalib, Mekke'nin liderliğini yaptığı bir sırada, gördüğü bir rüya üzerine, Cürhümlüler kabilesinin Mekke'yi terk ederlerken kapattıkları zemzem kuyusunun yerini buldu.
Abdülmuttalib, rivayetlere göre 578 veya 579 senesinde, yaygın olan rivayete göre 82 yaşında Mekke'de öldü ve Cennetü'l-Muallâ'daki büyük dedesi Kusayy'ın mezarı yanına toprağa verildi.[10] Ölümü münasebetiyle Mekke halkı yas tuttu, dükkânlar günlerce kapalı kaldı, hakkında mersiyeler söylendi. İslâm âlimleri, Cahiliye Dönemi'nde yaşayan Abdülmuttalib'in tevhit inancına sahip bir kişi olduğunu kaydederler ve ahirette kurtuluşa ereceği ümidini taşırlar.[6]
Eşleri ve çocukları
değiştir- Safiyye bint Cündeb
- Fatıma bint Amr
- Lübna bint Hacir
- Hale bint Vüheyb
- Hamza bin Abdülmuttalib
- Safiyye bint Abdülmuttalib
- Mukavvim bin Abdülmuttalib
- Hacl bin Abdülmuttalib
- Nuteyle
- Abbas bin Abdülmuttalib
- Dirar bin Abdülmuttalib
- Kusem bin Abdülmuttalib
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ İbn Hişam, c. 2, s. 137; İbn Sa‘d, c. 1, s. 64
- ^ Taberî, c. 2, s. 246
- ^ Beyhakî, Delâilü’n-Nübüvve ve Ma‘rifetü Ahvâli Sâhibi’ş-şerî‘a, Beyrut, Daru’l-Kitâb, h. 1405, c. 1, s. 181
- ^ İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed en-Nemrî, el-İstî‘âb fî Ma‘rifeti’l-Ashâb, thk. Ali Muhammed el-Becâvî, Beyrut, Dâru’l-Cîl, 1992, c. 1, s. 27
- ^ İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmâil, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Dâru’l-Fikr, 1986, c. 2, s. 253
- ^ a b "ABDÜLMUTTALİB - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2022.
- ^ İbn Hişam, c. 1, s. 48
- ^ İbn Habib, s. 368
- ^ Cevad Ali, c. 16, s. 412
- ^ "islamansiklopedisinde ABDÜLMUTTALİB maddesi". 7 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2021.