Şevket Rado
Şevket Rado (21 Nisan 1913, Üsküp - 9 Nisan 1988, İstanbul), Türk gazeteci, yazar, yayıncı.
Şevket Rado | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Şevket 21 Nisan 1913 Üsküp, Makedonya |
| Ölüm | 9 Nisan 1988 İstanbul, Türkiye |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık | Türkiye |
| Din | İslam |
| Evlilik | Türkan Rado (1943) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Gazeteci, yazar, yayıncı |
1930 yılından 1980’li yılların sonuna kadar birçok farklı türde eser vermiş; sohbet türünün Türk edebiyatındaki temsilcisi olmuş bir edebiyatçı ve Türk dergicilik tarihinde önemli yeri olan Hayat, Ses, Hayat Tarih gibi dergilerin yayımcısıdır. Rado, yirmi beş yıl boyunca Akşam gazetesinde yazdığı fıkralar ve "Aile Sohbetleri" başlıklı radyo programı ile tanınıp sevilmiştir.
Yaşamı
değiştirEğitimi ve gençlik yılları
değiştir1913 yılında Yugoslavya'nın Radoviş şehrinde doğdu. Babası Hıfzı Bey, annesi Kevser Hanım'dır.[1] Anne tarafından dedesi Radovişli Mustafa Bey, Selanik mebusu ve Selanik'te Rumeli, Zaman ve Ayna gazetelerini çıkaran bir yayıncıydı.[2] Balkan Savaşı çıkınca ailesi, o henüz dokuz aylıkken İstanbul'a göç etti. Ortaöğrenimini Vefa ve Pertevniyal Liselerinde tamamladı. Fransızca öğretmeni Nurullah Ataç, edebiyata yönelmesinde etkili oldu. Hece ölçüsüyle yazdığı ilk şiirlerini 1931-1932 yıllarında Muhit, Millî Mecmua ve daha sonra Varlık dergisinde Şevket Hıfzı imzasıyla yayımladı.
Lise son sınıf öğrencisi iken Nurullah Ataç'ın yardımıyla Son Posta gazetesinde geceleri musahhih (düzeltmen) ve muhabir olarak çalışmaya başladı.[3] Yükseköğrenimini 1936'da Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamladı. Öğrencilik yılarında edebiyatla ilgilenmeyi sürdürdü, pek çok edebiyatçıyla tanışıp dost oldu. Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Muhip Dıranas, Ziya Osman Saba, Feridun Fazıl Tülbentçi en yakın arkadaşları arasında yer aldı.[2] Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday'la bu dönemde tanışıp dost oldu.
Fıkra yazarlığı ve radyoculuk
değiştirHukuk öğrenimin tamamlamasının ardından İstanbul'a döndü ve 1939'dan itibaren Akşam gazetesinde fıkra yazarlığına başladı.[1] Akşam'daki yazılarını yirmi beş yıl sürdüren Şevket Rado, gazetecilik dışında Zoğrafyon Rum Lisesi'nde sosyoloji, Saint Joseph Fransız Lisesi'nde ise edebiyat öğretmenliği yaptı. Ayrıca İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü'ndeki "Yazı Türleri" adlı dersi yürüttü. Ayrıca yirmi beş yıl boyunca İstanbul Radyosu'nda her hafta aile sohbetleri programı yaptı.[4] İstanbul Radyosu'ndaki konuşmaların bir kısmını Eşref Saat (1958) adlı kitapta topladı. Bu eserde okuyuculara faziletli ve çalışkan olmayı telkin etti. 1943 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde öğretim üyesi Türkan Basman ile evlendi,[5] bu evlilikten bir çocukları oldu.
Dergicilik
değiştir1945 yılında Yapı ve Kredi Bankası'nın basın ve yayın işlerini yürütmeye başlayan Rado, bankanın çatısı altında ilk olarak 1945 yılında Doğan Kardeş adlı çocuk dergisini yayımlamaya başladı.[6] Ardından bankanın kültür ve sanat danışmanı Vedat Nedim birlikte Aile (1947) dergisini çıkardı ve haftalık Resimli Hayat (1952-1953) dergisini Yapı Kredi Yayını olarak çıkarmaya başladı.
1956'da Resimli Hayat, Hayat adını aldı. Sansasyonel Amerikan tarzı habercilik anlayışından esinlenerek, bol resme ve güncel konulara ağırlık veren Fransız Paris Match dergisi örnek alınarak düzenlendi. Hayat dergisi, daha ilk sayısında 193.000 adet satarak Türkiye'de rekor kırdı. Bu rakam, 1958-1968 yılları arasında ise 200.000'lere kadar çıktı. Şevket Rado, Hayat dergisi kapanana kadar devamlı olarak her hafta sohbet köşesinde yazılar yazdı. Hayat dışında sinema-tiyatro dergisi Ses ile Resimli Roman, Hayat Spor, Ayna ve Hayat Tarih dergileri de Şevket Rado'nun çıkardığı ve yönettiği dergilerdir.[4] Hayat dergisi ve diğer yayınlar, 1978 yılında başlayan bir grev neticesinde kapanmıştır.
Şevket Rado, 1961 yılında Hayat Ansiklopedisi adlı genel kültür ansiklopedisini fasiküller hâlinde yayımladı. Ansiklopedi, büyük ilgi gördü ve 150.000 adetten fazla sattı. Rado, 1960'lı yıllarda Hayat Ansiklopedisi'nin yanı sıra Hayat Türkiye Ansiklopedisi'ni fasiküller hâlinde yayımladı. Bunların dışında çeşitli eğitici yayınlar, ansiklopedi ve sözlükler, çocuk kitapları gibi yüzlerce kitap yayınladı.[4] 1975’te Akbank Kültür Yayınları'nın dört ayda bir çıkardığı Türkiyemiz adlı derginin genel yayın yönetmenliğini üstlendi.
Hat koleksiyonu
değiştirHattat Emin Barın'ın Divanyolu'ndaki atölyesinde yapılan toplantılara katılarak tezhip, hat ve cilt sanatları hakkındaki değerlendirmelerden yararlanan Rado, hattatlarla ve hat sanatıyla ilgili çeşitli makaleler yazdı; çok geniş bir hat koleksiyonu oluşturdu. Bu ünlü koleksiyonun büyük bir kısmı, Rado'nun ölümünden sonra Sakıp Sabancı Müzesi koleksiyonuna katıldı.[2]
Son yılları ve ölümü
değiştir1983'te Türk Dil Kurumu'nun Bilim Kurulu üyeliğine seçidi. Gazetecilikte elli yıllık hizmetinden nedeniyle 1987’de Burhan Felek Basın Hizmet Ödülüne değer görüldü. Rado, son yıllarında Tercüman gazetesi için sohbet yazıları yazdı. 9 Nisan 1988'de İstanbul'da öldü.
Eserleri
değiştirKitapları
değiştir- Ahmet Mithat Efendi[4]
- Aile Sohbetleri[4][7]
- Amerikan Masalı[4]
- Eşref Saat[4][7]
- Hayat Ansiklopedisi
- Hayat Böyledir[4][7]
- Hayat Türkiye Ansiklopedisi
- Karacaoğlan, Türk Şiirinden Seçmeler[4]
- Kerem ile Aslı, Türk Halk Hikayeleri[4]
- Milliyetçi Çin ne âlemde?[4]
- On sekizinci Yüzyılın Başında Osmanlı Kıyafetleri[4]
- Paris'te Bir Osmanlı Sefiri[7]
- Saadet Yolu[4]
- Sözün Gelişi[8]
- Şiirler (Bir Başlangıcın Hikayesi)[4]
- Tatlı Dil
- Toplum İçinde Yalnız Kalmak
- Türk Hattatları[4][7]
- Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Çanakkale’yi Anlatıyor[4]
- Ümit Dünyası[4][7]
- Yirmi sekiz Mehmet Çelebi'nin Fransa Seyahatnamesi[7]
- Yunus Emre (1238? – 1320?)[4]
- 50. Yılında Sovyet Rusya[4][9]
Araştırma-İnceleme
değiştir- Türk Tarih Dil Kurumu
- Türk Matbaacılık Tarihi
- Türk Hattatları
- Hayat Spor
Kaynakça
değiştir- ^ a b Törenek, Mehmet. "RADO, Şevket". TDV İslâm Ansiklopedisi. 28 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023.
- ^ a b c Barlas, Aysun (2017). "Şevket Rado: Hayatı, sanatı, eserleri". Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ "Şevket Rado". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. ISBN 978-9944-237-86-4. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2014.
- ^ Sılkım, Şemsi (29 Ağustos 2010). "Tarih ve kültür yayıncılığını zirveye taşıyan büyük usta". Yeniçağ Gazetesi. 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023.
- ^ Özkan, Özgehan (8 Nisan 2020). "Türk Basın Tarihinde Örnek Bir Sayfa: Şevket Rado ve Yayınları". Milli Düşünce Merkezi. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023.
- ^ a b c d e f g "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2014.