Yakova saldırısı
Mehmed Ali Paşa'ya saldırı, Arnavut Tarihyazımında Yakova saldırısı (Arnavutça: Aksioni i Gjakovës) olarak bilinir, 3-6 Eylül 1878 tarihleri arasında Prizren İttifakı'nın Yakova Komitesi tarafından Yakova yakınlarındaki Abdullah Paşa Dreni'nin malikanesinde gerçekleşmiştir. Muharebe sırasında Arnavutların çoğunlukta olduğu Plav ve Gusinye bölgesinin Karadağ Prensliği'ne devrini gözden geçirecek olan Osmanlı mareşali Mehmed Ali Paşa, bölgenin önemli bir yetkilisi ve birliğin eski üyesi Abdullah Paşa Dreni, çok sayıda Osmanlı askeri ve Yakova Komitesinin gönüllüleri öldürüldü.
| Yakova saldırısı (Mehmed Ali Paşa'ya saldırı) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Saldırıda ölen Müşir Mehmed Ali Paşa | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
.svg){kind=small} Prizren İttifakı |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Gusinyeli Ali Paşa Ahmet Koronika Süleyman Vokşi |
Abdullah Paşa Dreni (ölü) Mehmed Ali Paşa (ölü) Şakir Ağa Curri × | ||||||
| Güçler | |||||||
| 4.500 | Bilinmiyor ama İttifakın gücünden daha fazla | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor ama Osmanlı'nın kaybından dahaaz |
280 ölü 300 yaralı | ||||||
Saldırı Prizren İttifakı'nın ilk askeri operasyonuydu ve örgüt ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki düşmanlıkların başlangıcı oldu. Uluslararası düzeyde, Berlin Kongresi'nin Karadağ'a yapılan devirlerle ilgili şartlarını değiştiren ve Balkan Savaşları'na kadar Karadağ sınırlarını belirleyen Ülgün kuşatması ile sonuçlanan bir dizi muharebenin ilkiydi.
Olaylar değiştir
Berlin Antlaşması'na göre, Plav ve Gusinye bölgesi Osmanlı İmparatorluğu tarafından Karadağ Prensliği'ne bırakılacaktı. İmparatorluğun Arnavutların yaşadığı bölgelerin ilhakını ele alan diğer tüm protokoller gibi, amacı Arnavut öz yönetimini teşvik etmek olan bir Arnavut örgütü olan Prizren İttifakı buna şiddetle karşı çıktı. Birliğin karşı çıktığı anlaşmanın diğer kararları nihayetinde uygulanmayarak, ilgili imzacı devletlerin toprak kazanımlarını azaltırken, Plav ve Gusinye devredilecek alana dahil edildi.[1] Birliğin Osmanlı devletine ve Büyük Güçlere yönelik çok sayıda protestosu görmezden gelinirken, diğer noktaların yanı sıra Rus birliklerinin, bu bölgelerin Karadağ'a katılması kesinleşmedikçe Doğu Rumeli'yi tahliye etmeyeceklerini öngören Rus ültimatomu, Osmanlı'nın devri tamamlama çabalarını hızlandırdı.[1]
20 Ağustos'ta Osmanlı dışişleri bakanlığı Karadağ hükümdarı I. Nikola'yı Mehmed Ali Paşa'nın süreci yürütmek üzere görevlendirildiğini bildirdi. Müşirin ilk görevi, bölge transferi sırasında herhangi bir sınır çatışmasını önlemek için İttifakı sakinleştirmekti. Ancak Mehmed Ali Paşa, Berlin kongresinde Osmanlı temsilcisi olduğu ve 1871'de bir Arnavut isyanı sırasında Osmanlı birliklerine önderlik ettiği için Arnavutlar arasında pek sevilmeyen biriydi.[2] 25 Ağustos'ta Prizren'e vardığında, ertesi gün İttifakın önde gelen üyelerini toplantıya çağırdı ve onlara bölge transferine karşı faaliyetlerini durdurmaları için 24 saat ültimatom verdi. 27 Ağustos'ta, yenilenen toplantıya liderlerden hiçbiri katılmadı ve yerel bir üye, şehrin Maraş kafe kulübünde müşirin telgrafçısını öldürdü. 31 Ağustos'ta saldırıların artmasını önlemek için Mehmed Ali Paşa Prizren'den ayrıldı ve üç taburla takviye olarak Yakova'ya hareket etti ve burada Osmanlı hizbine katılan yerel birlik komitesinin eski lideri Abdullah Paşa Dreni'nin malikanesine yerleşti.[1]
1 Eylül'de Yakova'dan Osmanlı-Karadağ sınırına giden yollar, Plav ve Gusinye komitelerinin lideri Gusinyeli Ali Paşa komutasındaki gönüllü kuvvetler tarafından kapatıldığından, Mehmed Ali Paşa Yakova'da kalışını uzattı ve Mitroviça ve Fandi'den paralı askerlerden oluşan başka bir taburun gelmesini bekledi. Ertesi gün, Ahmet Koronika and Süleyman Vokşi komutasındaki 4.500 gönüllü birlik bölgedeki tüm yolları kapattı ve Yakova Komitesi temsilcileri Abdullah Paşa Dreni'ye teslim olmazsa birliğin saldırısı sırasında bir Osmanlı olarak kabul edileceğini duyurdu. 3 Eylül'de savaş her iki tarafta da ağır kayıplarla başladı ve müzakereler için 24 saatlik ateşkes kararlaştırıldı.[3] 4 Eylül akşamı muharebenin devamı damgasını vurdu; ertesi gün pek çok Osmanlı askeri teslim olurken, çoğu Arnavut olan gönüllü kuvvetlerden oluşan Mitroviça taburunun askerleri geldiklerinde saflarını terk edip katıldılar.[3]
Saldırının son gününde mülk yakıldı ve Abdullah Paşa Dreni ve Mehmed Ali Paşa öldürüldü. Toplamda, savaş sırasında yaklaşık 280 kişi öldü ve 300 kişi yaralandı.[2] Yaralananların arasında, Abdullah Paşa'nın güvenilir bir adamı ve kaçak lideri Bayram Curri'nin babası Şakir Ağa Curri'de vardı.[4] Osmanlı'nın Karadağ'a olan feragatini tamamlayamaması, 1878 kongresinden sonra bile ülkenin yüksek istikrarsızlığını uluslararası düzeyde vurgulamıştır. Başlangıçta, Selanik'ten Üsküp ve Ferizovik'a büyük birlik birlikleri gönderildi, ancak Osmanlı hükûmeti genel bir isyan riskini çok yüksek bulduğu için geri çağrıldı ve saldırıyı "zaman içinde ele alınacak mantıksız unsurlara" bağlayan resmi bir açıklama yapıldı.[5] Padişah ayrıca, Prizren'e döndükten sonra birliğin delegeleriyle bir karşı toplantı düzenleyen Prizren merkez komitesi başkanı Mustafa Ruhi Efendi'yi da toplantıya çağırdı.[6] Örgüt içinde, ligin ilk askeri operasyonu olan saldırının başarısı, esas olarak İstanbul Komitesi meclisine başkanlık eden Fraşirili Abdül Bey yönetimindeki özerk ve bağımsız alt grupların yükselişine neden oldu. 27 Eylül'de, Arnavutların yaşadığı tüm bölgelerin azami özerkliğe sahip tek bir vilayette birleştirilmesini de içeren meclis kararları, Osmanlı başkentinde Şemseddin Sâmi'nin sahibi olduğu Tercüman-ı Şark gazetesinde yayınlandı.[5]
Kaynakça değiştir
- Özel
- ^ a b c Frashëri 2002, s. 169
- ^ a b Gawrych 2006, s. 49
- ^ a b Frashëri 2002, s. 170
- ^ Shukri Rahimi (1969), Vilajeti i Kosovës më 1878-1912 (Arnavutça), Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës, s. 61
- ^ a b Frashëri 2002, s. 172
- ^ Gawrych 2006, s. 50
- Genel
- Frashëri, Kristo (2002). Prifti, Kristaq (Ed.). Historia e Popullit Shqiptar (Arnavutça). 2. Toena. ISBN 9992716231.
- Gawrych, George (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman Rule, Islam and the Albanians, 1874–1913 (İngilizce). I.B.Tauris. ISBN 9781845112875. 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.