Vikipedi

Kürtlerde din: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Ahmet Turhan (mesaj | katkılar)
Devriyeler
65.955 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{Kürt tarihi}}
'''Kürtlerde din''', bugün [[Kürtler]]'in yaşadığı coğrafi bölge olan [[Kürdistan]], [[İslam]]iyet'ten önce, resmi dini [[Zerdüştlük]] olan [[Sasani İmparatorluğu]]'nun egemenliğindeydi. Bundan önce, [[Part İmparatorluğu|Partlar]] devrinde [[Hıristiyanlık|Hıristiyanlığı]] yaymak isteyenler burada bazı [[Yahudiler|Musevi]] Kürt gruplara rastladılar. [[II. Şapur]] döneminde ezilen Hıristiyanlar, ancak 5. yüzyılda tekrar örgütlendiler ve Kürtler'i hıristiyanlaştırmak için piskoposlar gönderdiler.<ref>P.Labourd,Le christianisme dans I'Empire Perse sous la dynasite Sassanide (Sasani yönetimindeki Pers İmparatorluğu'nda Hıristiyanlık).s.224-632,Paris 1904</ref> Kürtler, dini bakımdan heterojen bir halk olup aralarında birçok farklı dine mensup gruplar vardır. Kürtlerin çoğunluğu [[Sünnilik|Sünni]] [[Müslüman]]dır.<ref>Philip G. Kreyenbroek (1996). "Din ve Kürdistan'da Din". ''Kürt Kültürü ve Kimlik''. Zed Books Ltd.. <nowiki>ISBN 1856493296</nowiki>.</ref> [[İslam]]iyet'in ortaya çıkması ile Kürtlerin büyük çoğunluğu [[Müslüman]] oldu.
{{ana|Kürtler}}
Satır 77 ⟶ 76:
[[Kürtler]]'in [[İslam]]iyet, [[Hristiyanlık|Hıristiyanlık]] ve [[Yahudilik|Musevilikten]] önceki dini olan [[Zerdüştlük]], M.Ö. 660-583 yılları arasında yaşamış olan Zerdüşt tarafından kurulmuştur. [[Med İmparatorluğu|Medler]] zamanında bölgesel bir din iken [[Pers İmparatorluğu]] döneminde resmi din olmuştur ve resmiyetini [[Sasani İmparatorluğu|Sasaniler]]'in yıkılmasına kadar korumuştur. [[Zerdüşt]], Medler'in ''Magi'' aşiretine mensuptur ve [[Urmiye]] yakınlarındaki [[Rey, İran|Rey]] şehrinde doğmuştur.<ref>Herodot Tarihi,1.kitap sayfa 132.</ref>
 
Zerdüştlük, Kürtler tarafından da benimsenmiştir. Öyle ki; Zerdüştlüğün en kutsal üç büyük ateş tapınağından biri olan ''Azarguşasp Tapınaği'' [[Doğu Kürdistan]]'daki Kürt şehri olan [[Bicar şehristanı|Bicar]]'ın kuzey bölgesindeki kutsal ''[[Ganzak]]''<nowiki/>'ta (Günümüzde [[Takab]]) inşa edilmiştir. Kutsal ateş tapınaği, daha sonraları yerli inançların ibadet yeri haline gelen ''Auzhdiş-takara'' yani "Avatarlar Tapınaği"na dönüştürülmüştür. Tapınağin kalıntıları hala ayaktadır.<ref>Mehrdad izady,Kürtler.sayfa 245</ref><br>Arab-Müslüman ordusunun 642 yılında [[Şehrizor]] ovasında Zerdüşt olan Kürtler ve Sasaniler ile savaşarak Sasaniler'i yıkana kadarki döneme kadar yoğun miktarda Zerdüşt Kürtleri'nin olduğu kayıtlara geçmiştir. Günümüzde ise [[Kürdistan Bölgesel Yönetimi]]'nde ilk Zerdüşt Kürtler ibadethanesi açılmıştır ve tahmini Zerdüşt Kürt sayısının 100.000 olduğu ve hızla arttiği iddia edilmiştir.<ref>http://rudaw.net/NewsDetails.aspx?pageid=180993</ref><ref>http://www.dunyabulteni.net/haberler/349658/kuzey-irakta-bin-400-yil-sonra-zerdust-ibadethanesi</ref><ref>http://www.haberturk.com/dunya/haber/1073873-isid-yuzunden-kurtler-zerdust-oluyor</ref>
 
== İslamiyet ==
{{ana|İslâm|Kürtlerin İslam'a geçişi}}
Kürtler'in İslam dini ile tanışmaları [[Muhammed]] döneminde Müslüman olan Kürt sahabeler [[Zozan]] ve [[Caban el-Kurdi]]'nin varliği sayesinde islam dini ile tanıştıkları anlaşılıyor.<ref>Mehrdad İzady, Kürtler, sayfa 250</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://arsiv.taraf.com.tr/haber-kurt-sahabeler-147694/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=27 Aralık 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20151208061944/http://arsiv.taraf.com.tr/haber-kurt-sahabeler-147694/ |arşivtarihi=8 Aralık 2015 |ölüurl=yes }}</ref><ref>Alusî,17/67; 26/1-2-1-3</ref><ref>http://www.risalehaber.com/kurtler-ve-islamiyet-1-15675yy.htm</ref> Ancak Kürtler'in kitleler halinde İslamiyet ile tanışması, [[Ömer bin Hattab|Ömer]]'in, ''Zerdüşt Kürtler'' ile ''Zerdüşt Sasaniler''<nowiki/>'e karşı [[Şehrizor]] ovasında [[Sasani İmparatorluğu|Sasaniler]]'i resmi olarak yıktığı 642 yılı savaşı ile karşılaşmışlardır.
 
Kürtlerin çoğunluğu [[Sünnilik|Sünni]] [[Müslüman]] olup çoğunlukla [[Şafiilik|Şafii mezhebine]] bağlı olmakla beraber Kürtler içerisinde kayda değer sayıda [[Şiilik|Şii]] nüfus vardır ve daha az sayıda [[Hanefilik|Hanefi]]'de bulunmaktadır. [[Horasan (İran)|Horasan]] bölgesinde (Özellikle [[Kuzey Horasan Eyaleti]]) 1 ila 1,5 milyon dolaylarında Şii Kürtler yaşamaktadır ve Kürtler'in %5 ila %7'sini oluşturmaktadırlar. [[On İki İmam|12 İmamlar]] akımını benimseyenler de mevcuttur ve özellikle [[İran]]'da Doğu ve Güney [[Kürdistan]]'ın [[Kirmanşah (şehir)|Kirmanşah]], [[Kengaver şehristanı|Kengevar]], [[Hamedan|Hemedan]], ''Kurva'' ve [[Bicar şehristanı|Bicar]] şehirleri çevresinde, çok daha az sayıda [[Türkiye]]'de, [[Suriye Kürdistanı|Batı Kürdistan]]'ın sınırındaki [[Malatya]], [[Adıyaman (il)|Adıyaman]] ve [[Kahramanmaraş]] şehirleri ve çevresinde yerleşiktirler.<ref>Mehrdad İzady, Kürtler, sayfa 251-250</ref> [[Şafiilik|Şafii]] Kürtler'in neredeyse tamamını [[Kurmançlar|Kurmanç]] Kürtler'i oluşturmaktadır ve tam tarihi bilinmemekle birlikte [[Sünnet (din)|Sünnet]]'e uymakta olan imamlardan biri olan [[İmam Şafiî|İmam Şafi]] mezhebini benimsemişlerdir.<ref>Thomas Bois, Kürtler ve Kürdistan, sayfa 148</ref>
Satır 94 ⟶ 93:
== Yahudilik ==
{{ana|Yahudilik}}
Yahudiler ilk kez Kürdistan'a 2800 yıl önce [[Asur]] kralı [[III. Şalmanezer|III.Şalmaneser]] tarafından yerleştirildikleri ve [[İsrail]]'in On Kayıp Kabilesi'nden ikisi olan Dan ve Naphatili'<nowiki/>leri temsil ettiğine inanılır. Bu bilgiler [[Yahudiler|Yahudi]] kutsal kitabı olan [[Talmud]]'da geçmektedir.<ref>Encyclopaedia Judaica,1295</ref>
 
"''Hoshea'nın dokuzuncu hükümdarlık yılında Asur Kralı Samara'yı aldı ve İsrail kavmini Asur içlerine taşıdı ve onları, Hanah'a ve Habor ([[Habur Çayı (Fırat)|Habur]]), Gozan nehri yakınlarına ve Medlerin şehirlerine yerleştirdi''" [[Tevrat]]-(Kings 17:6)
 
Kürtler ile Yahudiler arasında çeşitli genetik araştirmalar sonucunda akrabalık/ilişki olduğu ortaya çıkmıştır.<ref>Eşref Günaydın,Yahudi Kürtler,sayfa 32-33</ref> Milliyetçi olan Yahudiler'in buna rağmen [[Talmud]]'da Kürdistan'dan din değiştirenlerin (Yahudi olmak isteyenlerin) kabul edileceği geçmektedir. Kürt aşireti olan ''Hadhabani''<nowiki/>'nin geçmişte [[Adiabene|Hadiabene]]'nin tarihteki ilk Yahudi devleti olmuştur.<ref>Josephus,"Antiquities" 10.passim.</ref> Günümüzde 150 ila 200 bin arasında Yahudi Kürt nüfusu vardır.<ref>Berman, Lazar (September 30, 2013). "Cultural pride, and unlikely guests, at Kurdish Jewish festival". timesofisrael.com.</ref><ref>"Kurdish Jewish Community in Israel". Jcjcr.org. Archived from the original on 2013-07-28. Retrieved 2013-04-11</ref> İlk kadın haham olan ''Asenath Barzani'' ünlü Yahudi Kürtlerden'dir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://judaism.about.com/od/womenrabbis/a/asenathbarzani.htm |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=28 Aralık 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120310032659/http://judaism.about.com/od/womenrabbis/a/asenathbarzani.htm |arşivtarihi=10 Mart 2012 |ölüurl=yes }}</ref>
 
== Yezîdîlik ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kürtlerde_din" sayfasından alınmıştır