Sovyetler Birliği'nde Kürtler: Revizyonlar arasındaki fark

Kürtler resmî olarak ilk defa Sovyetlerde bir [[ulus]] olarak kabul edilmiş, 1920'li yıllarda dilleri resmen tanınmış ve devlet tarafından teşvik edilmişlerdir.<ref name=Bekir>{{web kaynağı |soyadı1=Başeğmez |ad1=Bekir Can |başlık=Sovyetler Birliği’ndeki Ulusal Kürt Edebiyatı |url=https://haber.sol.org.tr/blog/kurdewari/bekir-can-basegmez/sovyetler-birligindeki-ulusal-kurt-edebiyati-118105 |yayıncı=Sol |erişimtarihi=17 Şubat 2020 |arşivURL=https://web.archive.org/web/20171201032437/https://haber.sol.org.tr/blog/kurdewari/bekir-can-basegmez/sovyetler-birligindeki-ulusal-kurt-edebiyati-118105 |arşivtarihi=1 Aralık 2017 |tarih=30 Mayıs 2015}}</ref><ref>{{dergi kaynağı |ad1=J. O. |soyadı1=Pohl |başlık=Kurds in the USSR, 1917-1956 |dergi=Kurdish Studies |tarih=2017 |cilt=5 |sayı=2 |sayfa=157-171}}</ref> [[Kafkaslar|Kafkas]] ülkelerinde Sovyet yönetimlerinin kurulmasını takiben Sovyet yetkilileri [[Self determinasyon|ulusların kendi kaderini tayin hakkı]] çerçevesinde şekillenen ulus politikasına göre ulusal sınırları belirlemeye başladı. 1923 yılında [[Azerbaycan Kürtleri]]ne, [[Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] ve [[Dağlık Karabağ Özerk Oblastı]] arasında o dönem "Abdalyar" adıyla anılan [[Laçın]] merkezli bölge verildi. [[Kürdistan Uyezdi]] (Kızıl Kürdistan veya Kürdistana Sor) adıyla anılan bölge resmi olarak [[özerk]] statüde değildi. 1926 nüfus sayımına göre bölge nüfusun %72'si Kürt'tür ve 278 bin civarındadır,<ref name=Akbulak /> ancak birçoğu Azerbaycan Tatarcası anadilleri olarak konuşmaktadır. 8 Nisan 1929'de gerçekleşen 6. Azerbaycan Tüm Sovyetler Kongresi sonucu ile diğer bölgelerle birlikte Kürdistan Uyezdi'nin varlığına son verildi, ancak 1930'da [[Kürdistan Okrugu]] olarak yeniden canlandırıldı.<ref name=Pietro /> 1937 yılında Ermenistan ve Azerbaycan Kürtleri, 1944 yılında da Gürcistan Kürtleri Kazakistan SSC'ye ve Orta Asya'ya [[Sovyetler Birliği'nde nüfus göçü|göç ettirildi]]. [[Destalinizasyon]] sürecinin başlamasıyla birlikte 1956 itibaren Kürtler eski topraklarına dönmeye başladı. 1989-1990 yılları arasında Orta Asya, Kazakistan, Transkafkasya'dan gelen Kürtler Rusya'ya göç etti ([[Rostov Oblastı]], [[Adige Cumhuriyeti]], [[Krasnodar]] ve [[Stavropol]]).<ref name=Pietro /><ref name=Akbulak>{{web kaynağı |soyadı1=Akbulak |ad1=Emrah |başlık=Erivan’da önce Kürtler vardı |url=https://www.rudaw.net/turkish/kurdistan/07052016 |yayıncı=Rudaw |arşivURL=https://web.archive.org/web/20190615201228/https://www.rudaw.net/turkish/kurdistan/07052016 |arşivtarihi=15 Haziran 2019 |tarih=7 Mayıs 2016}}</ref>

 

[[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun yıkılış döneminde Iraklı Kürtler devlet kurma girişiminde bulunmuşlardı. Kısa süreli [[Kürdistan Krallığı]] lideri [[Mahmud Berzenci]], [[Tebriz]]'deki konsolosluk aracılığıyla Sovyetler Birliği'ne mektup yazarak destek istemiştir. Mektup [[Pravda]]'nın 23 Haziran 1923 tarihli sayısında yayınlanmıştır.<ref>{{kitap kaynağı |soyadı1=Karataş |ad1=Y. Yılmaz |başlık=Demokratik Barışçı Çözüm ve Kürt Sorunu |yayıncı=Evrensel Basım Yayın |isbn=9786054834747 |url=https://books.google.com.tr/books?id=Zl9XAwAAQBAJ&pg=PT73&lpg=PT73&dq=berzenci+sovyet+mektup&source=bl&ots=wtcb6wdzR7&sig=ACfU3U3dvlonS10VQY8v-lff3r3Uiig_6w&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwiRrNLjzdvnAhXmSxUIHdQbAFsQ6AEwAXoECAsQAQ#v=onepage&q=berzenci%20sovyet%20mektup&f=false |erişimtarihi=18 Şubat 2020}}</ref> Ancak Kürt-Sovyet ilişkilerinin diplomatik alana yansıması [[II. Dünya Savaşı]] sonrası [[Mahabad Cumhuriyeti]]'nin kurulması ve ardından [[Mustafa Barzani]]'nin Sovyetler Birliği'ne iltica etmesiyle mümkün olmuştur.<ref name=Sozeri />

 

* [[Sovyetler Birliği demografisi]]

* [[Sovyet halkı]]

 

== Kaynakça ==