Paslanmaz çelik: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
düzeltme AWB ile |
||
1. satır:
'''Paslanmaz çelik''', [[metalurji]]de [[Çelik|çeliğin]], minimum %10,5<ref>{{Web kaynağı | başlık = The Stainless Steel Family | url = http://www.worldstainless.org/Files/issf/non-image-files/PDF/TheStainlessSteelFamily.pdf | erişimtarihi = 2012-12-08 | postscript =.}}</ref> ila %11 arasında [[krom]] eklenerek elde edilen [[Kompozit malzemeler|alaşım]] olarak tanımlanır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.steel.org/AM/Template.cfm?Section=Steel_Glossary2&CONTENTID=6426&TEMPLATE=/CM/HTMLDisplay.cfm |başlık=Steel Glossary |erişimtarihi=2008-10-21 |yayıncı= [[Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsü]] ''(American Iron and Steel Institute)'' (AISI)}}</ref>
Paslanmaz çelik, [[Korozyon|korozlanma]] veya [[Pas (kimya)|paslanma]] yapmaz ve sıradan çelikler gibi üzerinde su lekeleri bırakmaz. Ancak tamamen leke geçirmez değildir, düşük oksijenli ve zayıf sirkülasyonlu ortamlar ile yüksek tuzluluk paslanmaz çeliği etkiler.
==Tarihçe==
8. satır:
Antik çağlarda pasa ve korozyona dirençli demir örnekleri yapılmıştır. [[Hindistan]]'ın [[Delhi]] şehrinde bulunan 7 metre yüksekliğindeki "Delhi Demir Ayağı" [[Gupta İmparatorluğu|Gupta]] Kralı I. Kumaragupta tarafından yaptırılmıştır. Pasa dirençli bu demir direkte krom yerine [[fosfor]] kulanılarak direnç sağlanmıştır. 1821 yılında demir-krom alaşımları kullanarak korozyona karşı direnç sağlamaya çalışan ilk kişi Fransız metalurjist [[Pierre Berthier]] olmuştur. 19. yüzyıl metalurjistlerinin düşük [[karbon]] ve yüksek [[krom]] alaşımları kullanarak paslanmaz çelik elde etmelerine karşın bu alaşımların kırılganlığı yüksek olmuştur.
1890 yılında Alman [[Hans Goldschmidt]], karbonsuz krom üretimine yarayacak [[termit reaksiyonu]]nu bulmuştur. 1904 ila 1911 yılları arasında pek çok araştırmacı özellikle de Fransız [[Léon Guillet]], birçok değişik alaşımlar deneyerek paslanmaz çeliğe ulaşmaya çalıştılar. 1908 yılında [[Friedrich Krupp Germaniawerft]] firması Germania adlı bir yatın yapımı için krom-nikel alaşımı kullanmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://dhr.dos.state.fl.us/archaeology/underwater/preserves/HM_Prop3.pdf |başlık=A Proposal to Establish the Shipwreck Half Moon as a State Underwater Archaeological Preserve |ay=Mayıs|yıl=2000 |yayıncı=Bureau of Archaeological Research, Division of Historical Resources, Florida Department of State}}</ref> 1911 yılında [[Philip Monnartz]] kromun korozyon ve pasa karşı direncini açıklamıştır. 17 Ekim 1912 tarihinde Krupp mühendisleri Benno Strauss ve Eduard Maurer [[östenit]] paslanmaz çelik alaşımı için [[ThyssenKrupp Nirost]] adına [[patent]] aldılar.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.nirosta.de/History.22.0.html?&L=1 |başlık=ThyssenKrupp Nirosta: History |erişimtarihi=2007-08-13}}</ref> Benzer gelişmeler aynı zamanlarda ABD'de yaşanıyordu ve Christian Dantsizen ve Frederick Becket ferritik paslanmaz çeliği [[endüstri]]leştirmeye çalıştılar. 1912 yılında [[Elwood Haynes]], martensitik paslanmaz çelik alaşımı için patent ofisine başvurduysa da ancak 1919 yılında patent alabildi.<ref>Rodney P. Carlisle, [http://books.google.com/books?id=pDbQVE3IdTcC&pg=PA380 Scientific American Inventions and Discoveries], sayfa: 380, John Wiley and Sons, 2004, ISBN 0-471-24410-4</ref>
1912 yılında [[Sheffield]], İngiltere'de kurulu ''Brown-Firth Çelikleri'' firmasında çalışan [[Harry Brearley]], tüfek namlularını korozyondan korumaya yönelik araştırmalar yaparken, bir martensitik paslanmaz çelik alaşımı keşfetti. Bu buluş iki yıl sonra [[The New York Times]] gazetesinde Ocak 1915'te bir makalede anlatılarak duyuruldu.<ref name="NYT"/> Bu yeni alaşım metal ''Vickers'' firması tarafından ''Staybrite'' markasıyla pazarlandı ve 1929 yılında Londra'daki Savoy Hotel'in girişinde gölgelik olarak kullanıldı.<ref>Geoffrey Howse, ''A Photographic History of Sheffield Steel'', History Press, 2011, ISBN 0752459856</ref> 1915 yılında Harry Brearley ve Elwood Haynes birlikte finansman bularak [[Pittsburgh]], Pensilvanya merkezli Amerikan Paslanmaz Çelik Şirketi'ni ''(American Stainless Steel Corporation)'' kurdular.<ref>{{cite book |last= Cobb |first= Harold M. |title=The History of Stainless Steel |publisher=ASM International|year=2010 |isbn = 1-61503-010-7 |page = 360}}</ref> Paslanmaz çelik başlangıçta ABD'de, 'Allegheny Metali' ve 'Nirosta Çeliği' gibi farklı marka isimleri altında satıldı. 1929 yılındaki [[1929 Dünya Ekonomik Bunalımı|Büyük Buhran]]'dan önce, ABD'de 25.000 ton paslanmaz çelik üretildi ve satıldı.<ref>{{cite book|author=Bonnier Corporation |title=Popular Science |url=http://books.google.com/books?id=sygDAAAAMBAJ&pg=PA31|year=1930 |publisher=Bonnier Corporation |pages=31– |issn=01617370}}</ref>
| |||