Ömer Faruk Efendi
Ömer Faruk Efendi (Osmanlıca: شهزاده عمر فاروق, romanize: Şehzâde ʿÖmer Fârûḳ; 27 Şubat 1898, İstanbul – 28 Mart 1969, Kahire), Türk asker, son Osmanlı halifesi Abdülmecid Efendi'nin oğlu, son Osmanlı padişahı VI. Mehmed’in damadıdır. 1920-1924 yılları arasında Fenerbahçe Spor Kulübü'nün başkanlığını yapmıştır.[1][2]
| Ömer Faruk Efendi | |
|---|---|
 Almanya'nın Potsdam şehrinde askeri eğitim aldığı yıllarda çekilmiş portresi, 1917 | |
| Doğum | 27 Şubat 1898 Feriye Sarayı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 28 Mart 1969 (71 yaşında) Maadi, Kahire, Mısır |
| Defin | II. Mahmud Türbesi |
| Eş(ler)i | Sabiha Sultan (e. 1920; b. 1948) Mihrişah Sultan |
| Çocuk(lar)ı | Neslişah Osmanoğlu Hanzade Sultan Necla Sultan |
| Hanedan | Osmanlı Hanedanı |
| Babası | Abdülmecid Efendi |
| Annesi | Şehsuvar Kadınefendi |
| Meslek | Asker |
Yaşamı
değiştir27 Şubat 1898 tarihinde Feriye Sarayı'nda doğmuştur. Dedesi, 32. Osmanlı padişahı Sultan Abdülaziz'dir. Annesi Şehsuvar Kadınefendi idi. Kız kardeşi ise başka bir anneden doğan Dürrüşehvar Sultan'dı. Defalarca cepheye gönderilme talebi yaşının çok küçük olması sebebiyle geri çevrildi. Nihayetinde Galiçya, ardından da Verdun Cephesi’nde kanlı çatışmalara katıldı. Alman İmparatorluğu, Ömer Faruk Efendiyi en büyük 2 madalyasıyla (Kızıl Kartal Madalyası ve Birinci Derece Demir Haç) ödüllendirdiği gibi, kendisini daha önce defalarca taltif etmek istese de; Ömer Faruk Efendi, bunları kabul etmediği halde Kayzer II. Wilhelm, son olarak ısrarla kendisine altın bir tabaka ile imzalı fotoğrafını yollamıştır.
Küçük yaştaki şehzadelerin askeri eğitim almalarını isteyen Enver Paşa bu amaçla Ihlamur Kasrı’nı “Şehzadeler Okulu“ olarak tahsis etmiştir. Daha sonra, 15 yaşın altındaki bütün şehzadelerin bu okula devam etmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu sayede Şehzade Ömer Faruk, bu okulda askeri eğitiminin yanı sıra edebiyat, tarih, din, matematik ve geometri eğitimi aldı. Hanedan mensuplarının eğitimlerinin Avrupa’da almalarına yönelik Enver Paşa tarafından oluşturulan kanun neticesi ile ilk etapta Viyana’daki Terezyanum (Theresianum) Askeri Okulu‘nda eğitim aldıktan sonra askeri açıdan daha disiplinli bir eğitim alması amacıyla Alman İmparatorluğu’ndaki Potsdam Askeri Okulu’na nakledilmiştir.[3] 1914 yılında Harbiye Mektebi'nden mezun olmuştur. Potsdam ve Viyana’da aldığı eğitimler sonrasında anadili seviyesinde Almancayı öğrendi. Hatta o denli ki; İngilizce ve Fransızcayı da Almanca aksanıyla konuşabilecek kadar bu dile hakimdi. Şehzade Ömer Faruk, I. Dünya Savaşı başladığı dönem Fransızlarla kanlı çatışmaların yaşandığı Verdun Cephesi'nde savaşa katılmıştır. Ömer Faruk Efendi, savaş sonrasında Potsdam'a dönmüş ve burada Alman imparatorunun Birinci Ayak Muhafızları Alayı'na atanmıştır.[4] Bu alaya kaydolabilmek için iki şarttan birisi; Almanya'daki en aristokrat ailelerden birine ait olmak ve diğeriyse 1.90 cm’den daha uzun boylu olmaktır. Her Prusya prensi 10 yaşından itibaren bu alayda subay olarak kayıtlıydı, ancak boyları kısa olanlar geçit törenlerine katılmıyorlardı. Şehzade Ömer Faruk, sadece 1.85 cm boyunda olmasına rağmen bu özel alaya kabul edildi. Meslektaşları arasında en kısaydı ama yine de Kaiser II. Wilhelm’in önündeki tüm geçit törenlerine katıldı. Ardından, Prusya hassa alayında üsteğmen rütbesiyle tâlim gördü. Alman İmparatoru II. Wilhelm'i, Sultan V. Mehmed Reşad adına Almanya'ya ziyarete giden Şehzade Mehmed Vahdettin Efendi'ye, Mustafa Kemal Paşa ile birlikte yolculukta eşlik eden heyette yer aldı.[5] Ülkeye döndükten sonra sonra kuzeni Şehzade Mehmed Vahdettin Efendi'nin kızı olan Sabiha Sultan ile Topkapı Sarayı’nda Şeyhülislam Haydarizade İbrahim Efendi’nin kıydığı nikahla evlendi ve bu evlilikten 4 Kasım 1921’de Neslişah Sultan, 19 Eylül 1923’te Hanzade Sultan ve 15 Mayıs 1926’da Necla Sultan adlarında üç kız çocuk sahibi oldu. Evlilikleri boyunca kışları Çifte Saraylar‘da, yazları ise Rumelihisarı’ndaki sarayda ikamet ettiler. Saray erkanında, yakışıklılığı ile şöhret bulmuş, hatta bu şöhreti Avrupa saraylarına dahi yayılmış ancak, bununla birlikte eşi Sabiha Sultan'ın, kendisine bu konudaki itimatsızlığından dolayı, evliliği 1948 yılında sona ermiştir. Spora ve özellikle de futbola olan ilgisiyle tanındı. 1919 yılında, 21 yaşındayken Fenerbahçe Spor Kulübü'nün başkanlığına seçildi ve sürgün nedeniyle ülkeyi terk etmek zorunda kalana kadar 5 yıl boyunca bu görevi sürdürdü.[6]
1921 yılının Nisan ayında çok arzu ettiği Millî Mücadele'ye katılmak için Anadolu'ya yola çıktı. Ancak İnebolu dolaylarında, Mustafa Kemal Paşa'nın silah arkadaşı ve yakın dostu da olmasına rağmen, Ankara Hükûmeti yetkilileri tarafından İstanbul'a geri gönderilmiştir. Mustafa Kemal Paşa tarafından, Millî Mücadele için Anadolu'ya gelmesinin tasvip olunmadığı iletilmiş[7] ve kendisine şu telgraf yollanmıştır:
Şehzadeyi Necabetpenah Ömer Faruk Efendi Hazretlerine;
Zatı fehimanelerinin Anadolu’ya teşrif buyurmaları emsali müessefe-i tarihiye delâletiyle sabit olduğu üzere erkânı saltanatı seniyye arasında bazı sui-telâkkiyata mahal verebileceği ve vahdeti tamme halinde bulunan efkârı umumiye-i milliyeyi yeniden teşevvüşe düşürmek suretiyle de fevkalâde dâii mezahir olacağı muhakkak olduğundan vatan ve milletin bütün hanedanı saltanatı seniye erkânının hizmetlerinden istifade edecekleri zamanın hulûline intizaren şimdilik İstanbul’da temdidi ikâmet buyurmaları meftur oldukları hamiyeti vataniye iktizasından görüldüğü maalitiram arzolunur efendim.
-Mustafa Kemal
4 Mart 1924 tarihinde TBMM'nin kabul ettiği "Hilafetin kaldırılması ve Osmanlı Hanedanı'nın sınır dışı edilmesi" kanunu gereğince başta babası Abdülmecid Efendi olmak üzere tüm aile üyeleriyle birlikte yurt dışına sürgün edildi. Sürgüne binbaşı rütbesinde gönderildi. Sürgün yıllarında İsviçre ve Nice’de yaşadı. Ayrıca 1925 yılında, Ömer Faruk Efendi'nin Arnavutluk'a hükümdar yapılması söz konusu oldu ise de, Ankara hükûmeti, başvekil Ahmed Zogoğlu aracılığıyla bu olasılığı engelledi.[8] Türkiye'ye bir daha gelemedi ve 45 yıl sürgünde yaşadı. 28 Mart 1969 tarihinde Kahire'de vefat etti. Ancak ölümünden 5 yıl sonra Osmanlı Hanedanı'nın üyesi olan erkeklerinin ülkeye dönmelerine izin verildi. Yıllar sonra hükûmetin "sessizce defnedilmesi şartıyla" verdiği özel bir izinle, Ömer Faruk Efendi'nin naaşı Türkiye'ye getirildi ve 10 Mart 1977'de Cağaloğlu'ndaki II. Mahmud Türbesi'ne defnedildi.[9]
Galeri
değiştir-
1920-21 Sezonu’nu namağlup şampiyon olarak tamamlayan Fenerbahçe kadrosu ve aralarında onursal başkan Ömer Faruk Efendi ve Şehzade Ali Vâsıb Efendi’nin de bulunduğu fotoğraf -
15 Nisan 1909 tarihli Şehbal dergisinde Şehzade Ömer Faruk -
3 Mayıs 1922 tarihli Spor Âlemi dergisinde Bekir Refet Teker
| Sportif görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Refik Ahmet Nuri Sekizinci |
13. Fenerbahçe SK Başkanı 1919-1924 |
Sonra gelen: Nasuhi Baydar |
Kaynakça
değiştir- ^ "Sürgündeki Şehzade, Vatan ve Fenerbahçe Hasreti İle Can Verdi". Murat Bardakçı. Hürriyet Gazetesi. 16 Ocak 2006. 1 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2006.
- ^ "Fenerbahçe SK Başkanlar Listesi". Fenerbahçe Resmî İnternet Sitesi. fenerbahce.org. 20 Eylül 2018. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ Bardakçı 2017, p. 23.
- ^ Bardakçı, 2017, p. 95.
- ^ "Cephedeki Şehzadeler. Ömer Faruk Efendi ve Osman Fuad Efendi". Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci. 18 Mart 2019. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2019.
- ^ "Şehzade Ömer Faruk Efendi". Barış KENAROĞLU. Fenerbahçe Tarihi. 30 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Şehzade Ömer Faruk Efendi, Milli Mücadele'ye Neden Katılamadı?". Murat Kutlu. Gerçek Hayat Gazetesi. 26 Mart 2018. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2018.
- ^ "Son Mısır Melikesine Veda". Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci. 4 Nisan 2012. 13 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2012.
- ^ "Şehzade Ömer Faruk Efendi'nin Hazin Hayat Öyküsü". Fikriyat Haber Sitesi. 28 Mart 2019. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2019.