Çıyanlar
Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2025) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Çıyanlar (Chilopoda), çok hızlı hareket eden, uzun vücuda sahip, eklembacaklılar şubesine ait bir Çok bacaklılar sınıfı. 400'den fazla cinsleri, 3000'den fazla türleri bulunur.[1][2] İri türleri zehirlidir,[3][4] birçoğu dişleri küçük olduğundan deriyi delemez, Antarktika dışında her yerde yaşarlar. Arılarda olduğu gibi şahdamar, göz gibi organlar sakınılmalıdır, ısırılan yere buz konulmalıdır.[kaynak belirtilmeli] Boyları 1 mm ile 30 cm arasında değişir.[kaynak belirtilmeli] Akrep, örümcek ve küçük böcekleri yiyerek beslenir.
| Çıyanlar | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 bir Scolopendra örneği | |||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||
| |||||||||
| Takımlar | |||||||||
Tesbih böceğinin bir akrabası olup, daha yavaş ve zararsız olan diğer çöpçül kırkayaklarda (Diplopoda) her boğumda iki çift bacak varken, Çıyanlarda da bir çift bacak olması ikisini ayırt eder. Etçil beslenen çıyanlar utangaç olsa da tehdit esnasında ısırabilmesine karşın kırkayaklar ise genel kanının aksine sokmaz ve ısırmaz, dokunulduğunda veya tehlike sezince hemen kıvrılıp ölü taklidi yapar.
Tropik iklimlerdeki çıyanlar en fazla 30 cm olabilirler. Böcek olmaktan çok karides türevi eklem bacaklılardır.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Bonato L., Chagas Junior A., Edgecombe G.D. Lewis J.G.E., Minelli A., Pereira L.A., Shelley R.M., Stoev P., Zapparoli M. (2016). "ChiloBase 2.0". ChiloBase 2.0 - A World Catalogue of Centipedes (Chilopoda). 4 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2025.
- ^ Minelli, A. (2025). A World Catalogue of Centipedes (Chilopoda) for the Web (version 1.01, May 2006). In O. Bánki, Y. Roskov, M. Döring, G. Ower, D. R. Hernández Robles, C. A. Plata Corredor, T. Stjernegaard Jeppesen, A. Örn, T. Pape, D. Hobern, S. Garnett, H. Little, R. E. DeWalt, J. Miller, & T. Orrell, Catalogue of Life (Annual Checklist 2025). Catalogue of Life Foundation, Amsterdam, Netherlands. https://doi.org/10.48580/dgqdn-38y
- ^ "Arthropod evolibrary". 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2011.
- ^ "Problem Filter.com". 20 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2011.
Dış bağlantılar
değiştir- http://atshq.org/articles/centipedes.html24 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Çiyanlar16 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.cut-the-knot.org/language/centipede.shtml5 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 | Eklem bacaklılar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |