Yuya
Yuya (bazen Iouiya veya Yuaa, Yaa, Ya, Yiya, Yayi, Yu, Yuyu, Yaya, Yiay, Yia ve Yuy olarak da bilinir). On sekizinci Krallık döneminde güçlü bir eski Mısırlı saray mensubuydu. IV. Thutmose'nin atadığı vezirdi. (yaklaşık MÖ 1390).
Yuya | |
|---|---|
 | |
| Evlilik | Tuya |
| Çocuk(lar) | Tiye, Anen, muhtemelen Ay |
Hükûmet ve dini hiyerarşilerde yüksek görevlerde bulunan kraliyet ailesiyle bağlantılı Mısırlı bir soylu kadın olan Tuya ile evliydi. Kızları Tiye, III. Amenhotep'in Büyük Kraliyet Karısı oldu.
Yuya ve Tuya'nın Anen adında, Aşağı Mısır Şansölyesi, Amun'un İkinci Peygamberi, "Heliopolis'in rahibi ve İlahi Baba unvanlarını taşıyan bir oğulları olduğu bilinmektedir.
Ay'ın da bu ikilinin çocukları olduğu sanılıyor.
Gazeteci Ahmed Osman, Krallar Vadisi'ndeki Yabancı adlı kitabında, İsrail kabilesini bir kıtlık sırasında Mısır'a götüren eski İbrani patriği Joseph ile Yuya arasında bir özdeşleşme önermiştir.[1]
Kökeni
değiştir
Yuya, muhtemelen bir malikaneye sahip olduğu ve kasabanın yerel soylularının zengin bir üyesi olduğu Yukarı Mısır'ın kasabası Akhmim'den geldi. Kökenleri belirsizliğini koruyor. Anatomist Grafton Elliot Smith, Yuya'nın mumyası üzerine yaptığı çalışmasında, özellikleri klasik Mısırlı olmamasına rağmen, Mısır tarihi boyunca komşu ülkelerden çok fazla göç olduğunu düşündüğünü ve "bu konuda nihai bir görüş sunmanın acelecilik olacağını" kaydetti.[2] Quibell, aynı şekilde, Yuya'nın yabancı olduğuna dair "eski öneriye" değindi ve bunun lehine olan tek kanıtın, adının birden fazla yazılışı olduğuna dikkat çekti. Mezardaki mobilyalarda yabancı bir kökene ait hiçbir iz bulunmadı, hepsi tipik Mısırlıydı.
Alışılmadık adını ve özelliklerini dikkate alan bazı Mısırbilimciler, Yuya'nın yabancı kökenli (genellikle Suriyeli) olduğuna inanıyor,[3] ancak bu kesin olmaktan çok uzak.[4] Gaston Maspero'nun Theodore Davis'in 1907 tarihli 'Iouiya ve Touiyou'nun Mezarı adlı kitabında belirttiği gibi, Yuya adı birkaç farklı şekilde hecelenebilir.[5] Bunlar şunları içerir: "iAy", "ywiA", yw [yürüyen ayaklı sazlık yaprağı] A, ywiw" ve yazımda -normalde yabancı bir şeyin işareti- "y [elden ağza adam] iA".[6]
"Eski Mısır'ın Biyografik Sözlüğü", yabancı köken hipotezine güven veriyor: "Atlar ve at arabaları bilgisinin Mısır'a kuzey topraklarından geldiği ve Yuya'nın Mısır'a geldiği bilindiğinden, onun bir miktar Mitanni soyuna sahip olduğu düşünülebilir. Kralın Atının Efendisi de unvanları arasındadır. Ayrıca Yuya'nın Firavun III. Amenhotep'in annesi olan ve Mitanni kraliyet kökenli olabilecek kraliçe Mutemwiya'nın erkek kardeşi olma olasılığını da tartışıyor.[7] Ancak, bu hipotez Mutemwiya'nın geçmişi hakkında hiçbir şey bilinmediği için doğrulanamayacak. Yuya, ağırlıklı olarak yerli Mısırlıların yaşadığı Yukarı Mısır'da yaşarken, Akhmin'de yerel soyluların bir üyesi olmak için yükselen Asyatik göçmenlerin veya kölelerin asimile edilmiş bir torunu olabilirdi. Öte yandan, yabancı olmasaydı, Yuya, kızı III. Amenhotep ile evli olan yerli Mısırlı olurdu. Yuya'nın ellili yaşlarının ortalarında, MÖ 1374 civarında öldüğüne inanılıyor.
Kariyer
değiştirYuya, IV. Thutmose'nin danışmanı ve veziriydi. Ona çok güveniyordu ve Kralın Büyük Kraliyet Karısı'ndan sonra ona en yakın olan kişiydi. Çok özel ünvanlarla anıldı; İyi Tanrı'nın En Sevdiği, Kralın Sırdaşı, Kralın Övgüsünün Sahibi, Bilge Olan ve daha bunun gibi birçok özel isim ve ünvanı vardı. IV. Thutmose'den sonra oğlu III. Amenhotep'e de danışmanlık ve vezirlik yaptı.[2] Kralın Teğmeni ve Atın Efendisi gibi görevlerde bulundu; Tanrının Babası unvanı muhtemelen özellikle Amenhotep'in kayınpederi olmasına atıfta bulunuyordu. Memleketi Akhmin'de Yuya, bölgenin baş tanrısı Min'in peygamberiydi ve bu tanrının Sığırların Şefi olarak hizmet etti.[8]
Mezar
değiştir
Yuya ve karısı, KV46 mezarlarının bulunduğu Thebes'deki Krallar Vadisi'ne gömüldü,[9] Theodore M. Davis adına çalışan James Quibell ve ekibi 1905'te mezarı keşfetti. Mezar soyguncuları mezara girmiş olsa da, Quibell cenaze eşyalarının çoğunu ve iki mumyayı neredeyse bozulmamış bulduğundan onların sadece rahatsız edildiğini söyledi. Mısırbilimci Cyril Aldred'in belirttiği gibi:
Mezar antik çağda yivli olmasına rağmen, mezarın zengin mezarlık mobilyaları büyük ölçüde sağlamdı ve yırtık keten örtüleri arasında, yuvalarında dinlenirken bulunan çiftin kimliğine dair hiçbir şüphe yoktu.[10]
Yuya, kuzey duvarına yerleştirilmiş dikdörtgen bir ahşap lahit içine gömülmüştü; kapağı Aşağı Mısır'ın tonozlu per-nu tapınağı şeklindeydi. Kızak kızakları üzerinde oturuyor gibi görünse de tabanı yoktu, bu yüzden iç içe geçmiş üç yaldızlı (ve gümüş kaplı) antropoid tabut yere düz bir şekilde oturuyordu.[11] Lahitin uzun güney tarafı, aynı zamanda kısa doğu tarafını da hareket ettiren ve tehlikeli bir şekilde dengede durarak kapağı eğik bırakan eski soyguncular tarafından kırılmıştı. İç içe geçmiş tabutların her birinin kapakları kaldırılmış, ikisi bir sandalye ile üst üste yerleştirilmiş ve biri lahitin yanında yan yatırılmış; oluklar yerinde bırakılmıştı. Yaldızlı kartonaj maskesi kırılmış olmasına rağmen hala yerindeydi.[12]
Mumya
değiştirYuya'nın mumyası, eski soyguncular tarafından sadece gövdesi sargılardan arındırılmış olarak kısmen sarılmış olarak bulundu. Bu rahatsızlığa rağmen, hırsızlar mumyalama kesisini örten altın levhayı (113 × 42 milimetre (4,4 in × 1,7 in)) kaçırmışlardı.[12] Yuya'nın cesedi tabutunun en iç kısmından çıkarıldığında, boynunun arkasında büyük altın ve lapis lazuli boncuklardan oluşan kısmen gerilmiş bir kolye bulundu. muhtemelen yağmacılar tarafından koparıldıktan sonra düşmüştü. Kafasını örten sağlam sargılar, ceset Kahire'ye gönderilmeden önce çıkarıldı.[12]
Yuya'nın mumyası ilk olarak Avustralyalı anatomist Grafton Elliot Smith tarafından incelendi. Yuya'nın cesedinin, mumyalama işlemiyle rengi solmuş beyaz dalgalı saçları 1.651 metre (5.417 ft) uzunluğunda yaşlı bir adama ait olduğunu buldu; kaşları ve kirpikleri koyu kahverengiydi. Kulakları zamanın geleneklerine ters olarak delik değildi. Kollar bükülü, elleri çenesinin altına yerleştirilmişti. Sağ elin parmakları açıkken sol el yumrukluydu. Sağ elin küçük parmağında altın bir parmak duraksı bulundu. Gözlerin önüne keten mumyalama paketleri yerleştirilmişti ve vücut boşluğu reçineyle işlenmiş keten paketlerle doldurulmuştu. Smith, yalnızca dış görünüşüne dayanarak ölüm yaşının 60 olduğunu tahmin etti.[12] Modern CT scanbilim, ölüm yaşının 50-60 olduğunu tahmin etti. eklem dejenerasyonu ve diş aşınması seviyesi de bu taramalarla bulundu. Tarama ayrıca kafatasının içinde iki ayrı reçine seviyesi ortaya çıkardı. Gerçeğe yakın bir görünüm elde etmek için ağzına ve boynunun derisinin altına tampon yerleştirilmişti.[13][14] Ölüm nedeni belirlenemedi.[13] Maspero, lahitlerin konumuna göre ilk ölen ve mezara gömülenin Yuya olduğunu belirtti.[15] Ancak cenaze maskesinde görülen iri gözler, küçük burun ve ağız bunun III. Amenhotep saltanatının son on yılında yapılmış olduğunu düşündürüyor. Yani Tuya'dan daha uzun yaşamış olabileceği ihtimali de vardır.[16] Mumyasında envanter numarası var CG 51190.[17]
Kaynakça
değiştir- ^ Osman, Ahmed Stranger in the Valley of the Kings, San Francisco: Harper & Row, (1987) 0-06-250674-9
- ^ a b Osman, Ahmed, Krallar Vadisi'ndeki Yabancı, Çev. Merve Arkan, Omega Yayınları, İstanbul, 2017
- ^ Fletcher, Joann (2016). The story of Egypt. First published in paperback. Londra: Hodder. ISBN 978-1-4447-8515-9.
- ^ David O'Connor & Eric Cline, Amenhotep: Perspectives on his Reign, Michigan Üniversitesi, 1998, s.5
- ^ O'Connor & Cline, s. 5.
- ^ Maspero'nun Yuya'nın karmaşık adıyla ilgili analizi, The Tomb of Iouiya'nın xiii-xiv. and Touiyou, Theodore M. Davis, Archibald Constable and Co. Ltd, 1907
- ^ Anthony David & Rosalie David, A Biographical Dictionary of Ancient Egypt, Londra: Seaby, 1992, s.167 1-85264-032-4
- ^ David ve David, s.167
- ^ Cyril Aldred: Akhenaten, King of Egypt Thames and Hudson, 1989. s.96 0-500-27621-8
- ^ Aldred, s.96
- ^ Ikram, Salima; Dodson, Aidan (1998). Eski Mısır'daki Mumya: Ölüleri Sonsuzluk İçin Donatmak. Ciltli. Londra: Thames ve Hudson. s. 259. ISBN 0-500-05088-0.
- ^ a b c d Quibell, James Edward; Egypt. Maslahat al-Athar (1908). Tomb of Yuaa and Thuiu. Institute of Fine Arts Library New York University. Le Caire : Impr. de l'Institut français d'archéologie orientale.
- ^ a b Hawass, Zahi; Saleem, Sahar N. (2016). Firavunları Tarama: Yeni Krallık Kraliyet Mumyalarının CT Görüntüsü. Kahire: Cai'deki Amerikan Üniversitesiro Basın. ss. 68-71. ISBN 978-977-416-673-0.
- ^ Saleem, Sahar N.; Hawass, Zahi (Şubat 2015). "18. ila 20. Hanedanlardan Tarihlenen Mısır Kraliyet Mumyalarında Deri Altı Paketleme". Journal of Computer Assisted Tomography. 39 (3). s. 301–306. doi:10.1097/RCT.0000000000000205. PMID 25695867.
- ^ Davis, Theodore M.; Maspero, G.; Newberry, Percy E. (1907). Iouiya ve Touiyou'nun Mezarı. Londra: Archibald Constable and Co. ss. XIII-XXI. ISBN 0-7156-2963-8.
- ^ Forbes, Dennis (1996). "KMT Fotoğrafa Özel: Yuya'nın Mumya-Maske 91 Yıl Sonra Kahire'de Tanıtıldı". KMT: A Modern Journal of Ancient Egypt. 7 (2). ss. 40-45.
- ^ Habicht, M.E; Bouwman, A.S; Rühli, F.J (25 Ocak 2016). "eski Mısırlıların kimlikleri 18. Hanedan kraliyet mumyaları yeniden ele alındı". Yearbook of Physical Anthropology. 159 (S61). ss. 216-231. doi:10.1002/ajpa.22909
. PMID 26808107.
