Yom

Yom, Türk ve Altay halk inancında Uğur, Şans, Talih, Baht anlamlarına gelir. Yum olarak da söylenir. Uğurlu nesne (Yom Taşı gibi) manasını da içerir. Aynı zamanda mutluluk, neşe demektir. Ural dillerinde ise Tanrı anlamı taşır. Tuvalarda yer alan ve kötü ruhların kovulmasını ve büyücülüğü içeren merasimin adı Dom şeklinde geçer ve d/y dönüşmesi ile birebir Yom sözcüğüdür.

Dede Korkut Öykülerinin sonunda "Yum Vereyim..." ifadesi bulunur. Burada kullanılan ve "efsun" anlamına gelen "Yum" sözcüğü "hayır duası, Ozan duası" anlamında da kullanılmıştır. "Yom tutmak" deyimi ise "hayıra yormak, uğurlu saymak" demektir ve yom kelimesinin halk dilinde "iyi haber" gibi manaları da vardır.^[1]

Uraz

Uraz, Türk kültüründe ve halk inancında talih demektir. Uras, Oraz, Iraz olarak da söylenir. Baht, şans demektir. Rastlantıları düzenlediğine inanılan, iyi veya kötü durumları belirleyen soyut güçtür. Urasa kavramı ile bağlantılıdır. Namus, şeref haysiyet gibi anlamları da bulunur. Yom'un bir türüdür, daha doğru bir ifadeyle Yom'un soyut yönüdür.

Yomçı/Tomçı Han

Türk ve Altay mitolojisinde tıp tanrısıdır. "Sagunları" (hekimleri) ve "otacıları" (eczacıları) korur.

Yumçu / Yumuşçu

Yumçu (Yumçı) – Türk halk inancında Melek manası taşır. Tanrının hizmetinde bulunan, nurdan yaratılmış, kutsal varlıklardır ve kendilerine verilen emirleri yerine getirirler. Anadoluda "Yumuş Buyurmak" sözcüğü, iş yapması için görev veya emir vermek demektir. Bu bağlamda Yumuş kelimesi hizmet anlamına gelir. Melek sözcüğünün ruhani bir varlık olması bağlamında Yum/Yom (kutsallık) kavramıyla da alakalıdır. Yumsı (Yumçu) Çuvaş kültüründe şamanlara da verilen bir addır aynı zamanda.

Etimoloji

(Yum/Yom/Com) kökünden türemiştir. Kök; iyilik, kader gibi anlamlar içerir. Büyü, büyülü söz, dua gibi anlamları da bulunmaktadır. Yomak (Bilmece) ve Comog (Destan) sözcüklerinin de bu kavram ile bağlantılı olduğu söylenebilir. Yomya (Comya, Yomza, Yumza, Cumza) şeklinde ifade edilen ve şaman anlamına gelen sözcük yine bu kökle ilgilidir. Kutsallık ve güç anlamları içerir. Moğolca Dom kelimesi büyü, Yum ise nesne^[2] demektir. Çuvaşlarda ise Yum şaman manası taşır.

Kaynakça

Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dipnotlar

^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi
^ "Mongolian Dictionary, Andras Rajki ("yum") (İngilizce)". 16 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2012.

Türk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi

[2] "Mongolian Dictionary, Andras Rajki ("yum") (İngilizce)". 16 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2012.

[1]

[2]