Yemame Muharebesi
Yemame Muharebesi, Aralık 632'de Yemame bölgesindeki (günümüzde Suudi Arabistan'da) Raşidun Halifeliği içinde çıkan isyana karşı yapılan Ridde Savaşları'nın bir parçası olarak, Ebû Bekir ve kendi kendini peygamber ilan eden Müseylime güçleri arasında gerçekleşmiştir.
| Yemame Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Yemame Muharebesi'nde ölen Müslüman askerlerin mezarlığı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Raşidun Halifeliği | Benu Hanife ve Müseylime takipçileri | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Ebû Bekir Halid bin Velid Şürahbîl bin Hasene Zayd ibn al-Khattab (ölü) Ebû Dücâne (ölü) İkrime bin Ebû Cehil (ölü) Al-Bara' ibn Malik Saf ibn Sayyad (kayıp) Muhakim | Müseylime (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 13.000 | 50.000-100.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
1.200-2.000 600-700 (erken İslam kaynakları) | 20.000-30.000 | ||||||
Arka planı değiştir
İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra birçok Arap kabilesi Medine Devleti'ne isyan etmiştir. Halife Ebû Bekir isyancılarla başa çıkmak için 11 kolordu örgütlemiştir. Ebû Bekir, İkrime'yi kolordulardan birinin komutanı olarak atamıştır. İkrime'nin emirleri, Yemame'de Müseylime'nin güçlerini karşılamak ancak onunla savaşa karışmamaktı. İkrime'nin, sayıca çok daha fazla olan düşmana saldırmak için yeterli gücü yoktu. Halid ibn el-Velid, diğer küçük mürtedlerle uğraştıktan sonra Müseylime'ye karşı çıkan güçlerin komutanlığına seçilmişti. Ebû Bekir'in İkrime'ye bu görevi vermekteki niyeti Müseylime'yi Yemame'ye bağlamaktı. Ufukta İkrime varken Müseylime bir saldırı beklentisi içinde kalacak ve dolayısıyla üssünden ayrılamayacaktı. Böylece Halid, Yemame'nin müdahalesi olmadan Kuzey-Orta Arabistan'daki isyancılarla rahatça mücadele edebilecekti. İkrime, kolordu ile ilerleyerek Yemame bölgesinde bir yerde kamp kurdu.
Kampının yeri bilinmemektedir. Halife'nin talimatlarını beklerken Beni Hanife'nin güçlerini buradan gözlem altında tuttu ve İkrime'nin varlığı, Müseylime'yi Yemame'de tutmak için istenen etkiyi yarattı.
İkrime, Tulayha'nın Halid tarafından mağlup edildiğine dair haberler alınca savaş için sabırsızlanmaya başladı. İkrime'nin duyduğu bir sonraki gelişme Şürahbîl bin Hasene'nin kendisine katılmak için yürüdüğü oldu. Şürahbîl'e de Halife tarafından İkrime'yi takip etmesi ve daha sonraki talimatları beklemesi emriyle bir birlik verilmişti. Birkaç gün sonra Şürahbîl onun yanında olacaktı. Ardından Halid'in, kraliçe lider Selma'nın güçlerini nasıl bozguna uğrattığına dair haberler geldi. İkrime daha fazla bekleyemedi ve birliklerini harekete geçirdi. Bu, 632 Ekim ayının sonunda (Hicrî 11 Recep ayının sonu) meydana geldi. Müseylime'ye yenildi. Ebû Bekir'e bir mektup yazdı ve ona yaptıklarını tam olarak anlattı. Ebû Bekir, İkrime'nin aceleciliği ve kendisine verilen emirlere itaatsizlik etmesi karşısında hem üzüldü hem de öfkelendi. Ebû Bekir, Arfaja'ya yardım etmek için Mahra'ya yürümesini ve ardından Muhacir'e yardım etmek için Yemen'e gitmesini emretti. Şürahbîl Yemame bölgesinde kaldı. Ebû Bekir, İkrime hatasına düşmediğinden emin olmak için ona şöyle yazdı: "Olduğun yerde kal ve gelecek talimatları bekle."
Halife, Halid'i çağırttı ve ona Müseylime'nin Yemame'deki güçlerini yok etme görevini verdi. Halid, kendi büyük kolordusuna ek olarak Şürahbîl'in kolordusunu da komutası altında tutacaktı. Halid, eski birliklerinin onu beklediği Buta'ya gitti. Bu arada Halife, Halid ibn el-Velid'in komutasına girmesi için Şürahbîl'e mektup yazdı. Halid'in gelişinden birkaç gün önce Şürahbîl de İkrime ile aynı hataya düştü; ilerledi ve Müseylime ile çatıştı ama mağlup oldu. Halid, Müseylime'nin 40.000 kişilik bir orduyla Akraba ovasında kamp kurduğu haberini aldı. İkrime ve Şürahbîl'e karşı kazandıkları iki zafer, kendilerine olan güvenlerini artırmış ve Müseylime çevresinde bir yenilmezlik havası yaratmıştı.[1]
Müslümanların ikinci saldırısı değiştir
Halid'in emriyle Müslümanlar ilerledi. Tüm cephe boyunca bir dizi saldırı başlattılar. En korkunç çatışma, insan kanının bir dere halinde vadiye aktığı bir derede meydana geldi.
Savaş dengede kaldı. Çatışmanın ilk dönemi sona erdiğinde savaşçılar dinlenmek üzere ayrıldılar.
Savaşın bir sonraki aşaması -Müslümanların ikinci saldırısı olarak bilinen- efsanelerle doludur, ancak yalnızca efsanelerden mürted kuvvetin büyük ölçüde dağıldığını belirleyebiliriz.
Muharebenin son aşaması değiştir
Müseylime'nin ordusunun yalnızca dörtte biri savaş halinde kaldı ve bu kısım duvarlarla çevrili bahçeye doğru koşarken Muhakim (sağ kanadın komutanı) küçük bir artçı ile geri çekilmeyi korudu. Kısa süre sonra Müslümanlar, aralarında Müseylime'nin de bulunduğu 7.000'den biraz fazla isyancının sığındığı duvarlarla çevrili bahçeye ulaştı. İsyancılar kapıyı kapatmıştı. Müslümanlar bahçeye girip savaşçıları öldürme telaşındaydı.
Kısa süre sonra Müslüman bir asker el-Bara' ibn Malik, oradaki muhafızları öldürerek kapıyı açabilmek için arkadaşlarından duvara tırmanmasına izin vermelerini istedi. Asker bahçeye atlayıp kapıyı açtı. Müslümanlar bahçeye girdiler ve Yemama Savaşı'nın son aşaması başlamıştı.
Ölüm Bahçesi değiştir
Müslümanlar bahçeye akın ederken isyancılar geri çekildi. Çatışma daha da vahşileşti. Müseylime hâlâ savaşıyordu; pes etmeye hiç niyeti yoktu. Cephe ona yaklaştıkça çatışmaya katıldı. Savaşın son aşaması artık doruğa ulaştı. Müslüman ordusu her yerde isyancılara baskı yaptı. Müseylime, Vahşi bin Harb'in (Uhud Muharebesi'nde Muhammed'in amcası Hamza'yı öldüren aynı adam) hedefi haline geldi. Hamza bin Abdülmuttalib'i öldürmek için kullandığı ciritin aynısını fırlattı ve Müseylime'nin karnına vurdu; Bir sonraki anda Ebû Dücâne Müseylime'nin kafasını kesti. Müseylime'nin ölüm haberi güçlerinin bozguna uğramasına neden oldu. Savaşın bu son aşamasının gerçekleştiği bahçe, içindeki yaklaşık 7.000 isyancının öldürülmesi nedeniyle "Ölüm Bahçesi" olarak anılmıştır.
Sonrası değiştir
Raşidun Halifeliği içindeki isyan bastırılmış ve zafer Ebû Bekir'in olmuştur. Medine halkı bu savaşla hem üzüntüyü hem de sevinci yaşamıştır. Müseylime'nin yarattığı kaosun sona ermesinden memnunlardı ama her evden bir şehitte de onları çok üzmüştür.[2]
Etkisi değiştir
Muharebe, Ebû Bekir'i Kur'an'ın derlemesini tamamlamaya motive etmede önemli bir rol oynamıştır. Muhammed'in yaşamı boyunca, yazılı Kur'an'ın birçok bölümü, özel mülkiyet olarak muhafaza edilerek sahabeleri arasında dağıtılmıştı. Ancak Yemame'da yaklaşık 360 Kur'an hâfızı ölmüştür. Sonuç olarak, gelecekteki halefi Ömer'in ısrarı üzerine Ebû Bekir, Kuran'ın hayatta kalan tüm parçalarının (papirüs, palmiye ağacı vb.) tek bir nüsha halinde toplanmasını ve geri kalanların yakılmasını emretmiştir.[3][4][5]
Kaynakça değiştir
- ^ The Sword of Allah: Khalid bin al-Waleed, His Life and Campaigns.
- ^ Yilmaz, Omer (2015). The Age of Bliss: Khalid ibn Al-Walid. Clifton, NJ: Tughra Books. s. 54. ISBN 978-1-59784-379-9.
- ^ Usmani, Mohammad Taqi; Abdur Rehman, Rafiq (editor); Siddiqui, Mohammed Swaleh (translator) (2000). An approach to the Quranic sciences. Birmingham: Darul Ish'at. pp. 191–6.
- ^ Hasan, Sayyid Siddiq; Nadwi, Abul Hasan Ali; Kidwai, A.R. (translator) (2000). The collection of the Qur'an. Karachi: Qur'anic Arabic Foundation. pp. 34–5.
- ^ Buyukcelebi, Ismail (2003). Living in the Shade of Islam. s. 109. ISBN 9781932099218.