Yaymeşe, Şenkaya
Yaymeşe, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
| Yaymeşe | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Yaymeşe Yaymeşe'nin Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Şenkaya |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 89 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25360 |
Tarihçe değiştir
Mahallenin eski adı Tacereki ya da Tecirek'tir. Bu yer adı Gürcüceden 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine Dacerek (داجرك) biçiminde aktarılmıştır.[4]
Tacereki köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün bugünkü sınırları içnde kalıntıları tespit edilmiş olan kilise o dönemden kalmış olabilir.[5]
Tacereki köyü, Osmanlıların eline geçmesinden yaklaşık 45 yıl sonra, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre 29 Hristiyan haneden oluşan bir köydü. Hane reislerinden birinin Giorgi adı taşıması ve rahibin oğlu olarak kaydedilmiş olması, köydeki kilisenin rahibinin Gürcü olduğunu göstermektedir. Bu tarihte köy, Gürcistan Vilayeti içinde, Penek livasının Penek nahiyesine bağlıydı. Köyde buğday, arpa ve yonca tarımı ile arıcılık yapılıyor ve koyun besleniyordu.[6]
Tacerek, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla 1835 yılında yaptığı nüfus tespitinde Çıldır Eyaleti'nin Penek sancağına bağlıydı ve Müslim nüfus defterine göre bu tarihte köyü oluşturan 17 hanede 39 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Ağnaki köyünün Müslüman nüfusunun yaklaşık 78 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[7]
Tacerek köyü, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması’yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Tecerek (Теджерекъ) olarak kaydettiği köy, Oltu sancağının Oltu kazasına bağlıydı. 1886 yılındaki nüfus tespitinde köydeki 16 hanede, 81'i erkek ve 84'ü kadın olmak üzere 165 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Türklerden oluşuyordu. Tecerek köyü, aynı adı taşıyan nahiyenin de idari merkeziydi. Tecerek nahiyesi (Теджерекский маркяз) dokuz köyden oluşuyordu ve nahiyede toplam 1.601 kişi yaşıyordu. Bu tarihte Oltu kazasında Tecerek adını taşıyan bir başka köy daha bulunuyordu. Bundan dolayı Tecerek nahiyesinin herkesi olan Tecerek köyü "Penek Tecerek", diğer köy de "Narman Tecerek" adıyla kaydedilmiştir.[8] Tecerek köyünün nüfusu 1896 yılında 193 kişi, 1906 yılında ise 215 kişi olarak tespit edilmiştir.[9]
Tacereki köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Tecerek" (تجرك) adıyla Erzurum vilayetinin Oltu kazasının Kosor nahiyesine bağlıydı.[10] 1940 genel nüfus sayımında aynı kazanın Kömürlü nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 360 kişiden oluşuyordu.[11] 1946 yılında Şenkaya kazası kurulunca, Kömürlü nahiyesi ve Tecerek köyü bu ilçeye bağlandı. Tacerek veya Tecerek Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yaymeşe olarak değiştirilmiştir.[12] Yaymeşe köyünde 1965 yılında 586 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 164 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Yaymeşe köyünün 2 kilometre güneyinde eski bir kilise ile eski bir yerleşimin kalıntı ve izleri tespit edilmiştir. Burası eski Tacireki köyünün yerleşim alanı olabileceği gibi adı günümüze ulaşmamış başka bir köy de olabilir.[5]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Şenkaya Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[14]
Coğrafya değiştir
Mahalle, Erzurum il merkezine 142 km, Şenkaya ilçe merkezine 45 km uzaklıktadır.[15] Mahalle, Şenkaya'nın kuzeyinde olup, 
numaralı Erzurum-Ardahan (Oltu-Göle) devlet yoluna, Uğurlu, Susuz ve Deliktaş mahalleleri üzerinden Paşalı Mahallesi'nde 16,6 km.lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.[16]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 89[1] |
| 2021 | 97[1] |
| 2020 | 114[1] |
| 2019 | 116[1] |
| 2018 | 110[1] |
| 2017 | 116[1] |
| 2016 | 123[1] |
| 2015 | 127[1] |
| 2014 | 120[1] |
| 2013 | 127[1] |
| 2012 | 119[2] |
| 2011 | 133[2] |
| 2010 | 136[2] |
| 2009 | 146[2] |
| 2008 | 153[2] |
| 2007 | 169[2] |
| 2000 | 313[2] |
| 1990 | 528[17] |
| 1985 | 585[18] |
| 1965 | 586[19] |
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Şenkaya Yaymeşe Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yaymese, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 576". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ a b 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2018, s. 52. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; II. cilt (1941, s. 363; III. cilt (1958), s. 576". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 90. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 669, 739-747". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 120, ISBN 9786052100271.
- ^ "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 226". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 248.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 764". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 262.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Yaymeşe Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar değiştir
 | Türkiye'deki bir mahalle ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |