Yamaçyolu, Hanak
Yamaçyolu, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.
| Yamaçyolu | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Yamaçyolu Yamaçyolu'nun Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Hanak |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 89 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75900 |
Tarihçe değiştir
Yamaçyolu'nun eski adı Vardosani'dir. Gürcüce bir yer adı olan Vardosani (ვარდოსანი), gül anlamına gelen "vardi" (ვარდი) kelimesine "-osani" (–ოსანი) soneki getirilerek türetilmiş olup gülün yetiştiği yeri ifade eder.[3] Bu yer adı Türkçeye "Vardosan" şeklinde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Vardosan (واردوسان) olarak geçer.[4][5]
Vardosani köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün bugünkü sınırları içinde, Osmanlı dönemi öncesine ait megalit yapı kalıntısı ve Gürcüce yazılar tespit edilmiştir.[6]
Vardosani köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde Vardosan-i Küçük (Küçük Vardosani) ve Vardosan-i Büzürg (Büyük Vardosani) olmak üzere, iki yerleşim olarak kaydedilmiştir. Bu iki yerleşim Gürcistan Vilayeti içinde Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Büyük Vardosani'de 20 hane, Küçük Vardosani'de 18 hane yaşıyordu. Büyük Vardosani'de yeni Müslüman olmuş iki hane reisine Ahmed ve Mahmud adı verilmişti. Kalan hane reislerinin büyük çoğunluğu Gürcü adları taşıyordu. Küçük Vardosani'deki 18 hane Hristiyan olarak kalmıştı ve hane reislerinin büyük çoğunluğu Gürcü adları taşıyordu.[4][7]
Vardosani köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında tek köy olarak Vardasan (Вардасанъ) şeklinde kaydettiği yerleşim, Ardahan sancağının Ardahan kazasına bağlı Tikani nahiyesinin dokuz köyünden biriydi. Vardosani'nin nüfusu, 111'i kadın ve 103'ü erkek olmak üzere, 26 hanede yaşayan 214 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[8] Daha sonra Rus idaresi sırasında köyün nüfusu 1896’da 248 kişi, 1906’da ise 207 kişi olarak tespit edilmiştir.[9]
Vardosani köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Vardosani köyünü de kapsayan Ardahan bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[10][11]
Vardosani, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Vardosan" adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasının Hanak nahiyesine bağlıydı.[5] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahip olan köyün nüfusu 550 kişiden oluşuyordu.[12] Vardosani / Vardosan Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yamaçyolu olarak değiştirilmiştir.[13] 1965 genel nüfus sayımında Yamaçyolu köyünün nüfusu 818 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 221 kişi okuma yazma biliyordu.[14]
Bugünkü Yamaçyolu köyünün güneyinde, yöre halkının "Balvana" olarak adlandırdığı eski bir yerleşim yeri ve köyün doğusunda da kaya üzerine kazınmış Gürcüce yazılar tespit edilmiştir.[6]
Coğrafya değiştir
Köy, Ardahan il merkezine 44 km, Hanak ilçe merkezine 18 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 89[2] |
| 2021 | 100[2] |
| 2020 | 104[2] |
| 2019 | 111[2] |
| 2018 | 118[2] |
| 2017 | 98[2] |
| 2016 | 103[2] |
| 2015 | 123[2] |
| 2014 | 142[2] |
| 2013 | 163[2] |
| 2012 | 149[2] |
| 2011 | 153[2] |
| 2010 | 164[2] |
| 2009 | 156[2] |
| 2008 | 169[2] |
| 2007 | 155[2] |
| 2000 | 201[15] |
| 1990 | 465[16] |
| 1985 | 595[17] |
Kaynakça değiştir
- ^ "Yamacyolu, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Hanak Yamaçyolu Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ "ვარდი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 28 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 532". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2023.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 16-17. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 465, 497". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2023.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 330". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2023.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, ISBN 9786052100271.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 349.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 658". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ a b "Yamaçyolu Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.