Tiroit bezi

Boyunda bulunan endokrin bez; metabolizmayı etkileyen hormonlar salgılar

Tiroit bezi, tiroit ya da kalkan bezi, boynun ön ve yanlarını (larinks ve trakea) saran kelebek şeklinde çok damarlı iç salgı bezi. Her biri ortalama 5 cm uzunluğunda, 3 cm genişliğinde ve 2 cm derinliğinde, sağ ve sol olmak üzere 2 lobu ve bu lobları birleştiren isthmus adı verilen bir parçası bulunur. İnsanların yaklaşık %40'ında isthmustan hyoid kemiğe uzanım gösteren piramidal lob adı verilen bir bölüm de bulunabilir.[1] Normal ağırlığı insanda 20 gr'dır. Paratiroit bezi genellikle tiroidin arkasında mercimek şeklinde 4 tane küçük bezdir.

Tiroit ve paratiroit bezleri

Histolojik yapısı ve işlevi

değiştir

Tiroit bezi küre şeklinde folliküllerden oluşur. Folliküllerin ortasında (lümen) tiroglobulin adı verilen proteini içeren kolloidal bir madde bulunur.

Tiroit bezi folliküler hücreleri iyot ve tirozinden, tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) yaparak, kana tiroit hormonunu salgılar. Kalsiyum regülasyonunda rol oynayan kalsitonin tiroit bezindeki C hücreleri tarafından üretilir. Tiroit bezi, öteki iç salgı bezleriyle ilişkili olarak etkinlik gösterir. Hipofizin salgıladığı tiroit stimulan hormon (TSH) ile kontrol edilir. TSH salgısı da hipotalamustan salgılanan tirotropin serbestleştirici hormon (TRH) tarafından kontrol edilir.

Hastalıklar

değiştir

Salgının işlevinde değişiklik olmaksızın nedenselliğinde iyot eksikliğinin de suçlandığı basit şişlikler (benign nodüller), adenomlar (bez urları), kistler ve kanser ortaya çıkabilir.[4]

Tiroit işlev testleri

değiştir

TSH ve serbest T4 seviyeleri tiroit fonksiyonlarını değerlendirmede en önemli testlerdir. Alınan kan örneğinden çalışılırlar.

Bağışıklık sistemimizin kendi vücudumuzda bulunan yapılara karşı verdiği yanıt sonucu çeşitli otoantikorlar ve bunun sonucunda da otoimmün hastalıklar ortaya çıkabilir. Antitiroglobulin, antitiroit peroksidaz (antiTPO), antiTSHR gibi otoantikorlar kan testleri ile bakıldığında bu hastalıkların tanısına yardımcı olur.

Tiroglobulin seviyeleri genellikle kanser nedeniyle tiroit bezi çıkarılan tiroidektomili hastalarda takip amaçlı ölçülür.

Kalsitonin seviyeleri tiroit C hücrelerinden gelişen meduller tiroit karsinomu gibi tümörlerin tanısında yardımcı olabilir.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Kim DW, Jung SL, Baek JH et al. The prevalence and features of thyroid pyramidal lobe, accessory thyroid, and ectopic thyroid as assessed by computed tomography: a multicenter study. Thyroid 2013 Jan;23(1):84-91
  2. ^ a b Siegenthaler, W (2007). Differential Diagnosis in Internal Medicine: From Symptom to Diagnosis. Thieme. p. 485.  .
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2023. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2023. 

Dış bağlantılar

değiştir