Belalılar (film, 1973)
Belalılar[1] 1973 ABD yapımı komedi filmidir. Özgün adı The Sting dir. Filmin adı kelime olarak "dolandırıcılık, üçkâğıtçılık yapmak, kazık atmak" anlamına gelir. Çevrildikten 10 yıl sonra Türkiye'ye getirtilen film "Belalılar" adı ile gösterime sunulmuştu.
| The Sting | |
 "Belalılar" (The Sting) filminin özgün sinema afişi | |
| Yönetmen | George Roy Hill |
|---|---|
| Yapımcı | Tony Bill Julia Phillips Michael Phillips |
| Senarist | David S. Ward |
| Oyuncular | Paul Newman Robert Redford Robert Shaw Charles Durning |
| Müzik | Marvin Hamlisch |
| Görüntü yönetmeni | Robert Surtees |
| Kurgu | William Reynolds |
| Stüdyo | Universal Pictures Zanuck/Brown Productions |
| Dağıtıcı | Universal Pictures |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Komedi,ganster |
| Renk | Renkli (Technicolor) |
| Yapım yılı | 1973 |
| Çıkış tarih(ler)i | 25 Aralık 1973 New York 28 Şubat 1983 Türkiye |
| Süre | 129 dakika |
| Ülke |  ABD |
| Dil | İngilizce |
| Bütçe | 5,5 Miyon $ |
| Hasılat | 156 Milyon $ (ABD) |
| Devam filmi | The Sting II (1983) y.Jeremy Kagan |
| Diğer adları | Belalılar (Türkiye) L'Arnaque (Fransa) La Stangata (İtalya) El Golpe (İspanya) Der Clou(Almanya) |
Özgün senaryosunu David S. Ward'un yazdığı filmin yönetmeni George Roy Hill'dir. Başlıca rollerinde Paul Newman, Robert Redford, Robert Shaw, Charles Durning, Harold Gould, Eileen Brennan ve Ray Walston oynamışlardır. Filmin görüntüleri Robert Surtees'e aittir, müziklerini ise Marvin Hamlisch yapmıştır. Yönetmen George Roy Hill'in Paul Newman ve Robert Redford'la birlikte 1969'da yaptığı Sonsuz Ölüm (Butch Cassidy and the Sundance Kid) adlı westernin ticari başarısı üzerine aynı ekip 4 yıl sonra bu film için tekrar bir araya gelmişlerdir. 1974 yılında yazar David W. Maurer, filmin senaryosunun 1940 tarihinde yazmış olduğu kendi romanı The Big Con: The Story of the Confidence Man (Tr: Müthiş Dümen: Bir Üçkâğıtçının Hikâyesi)'den alındığını ileri sürerek filmin yapımcılarına bir tazminat davası açmış dava 2 yıl sürmüştü.
Konusu 1936 yılında ABD'de geçen filmde bir üçkâğıtçının ortağını öldüren kumar tutkunu bir gansterden intikam almak için başka bir üçkâğıtçı ile güç birliği yaparak ona zekice bir tuzak hazırlamaları anlatılmaktadır. 10 dalda aday olduğu Oscar ödüllerinden "En iyi film, yönetmen, senaryo, kurgu, müzik, kostüm ve dekor" dallarında 7 tanesini almıştı. Ayrıca çeşitli yarışmalarda filme 9 ödül daha verilmiştir. Filmin üç yapımcısından biri olan Julia Phillips, Oscar tarihinde "En iyi film" ödülünü alan ilk kadın yapımcı unvanının da sahibi olmuştur.[2] Sadece 5,5 milyon dolara malolan film 156 milyon dolarlık bir hasılat yaparak bir gişe rekoru kırmıştı. 1983 yılında farklı bir kadro ile çevrilen devam filmi The Sting II ilki kadar ilgi görmedi, böylece çekilmesi düşünülen üçüncü bir bölüm (prequel)'ün planları da suya düşmüş oldu.
"Belalılar", 2005 yılında Kongre Kütüphanesi tarafından "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek ABD Ulusal Film Arşivi'nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.
Konu
değiştir1936'da, Büyük Buhran'ın ortasında, dolandırıcı Johnny Hooker ile ortakları Luther Coleman ve Joe Erie, Joliet, Illinois'deki hiçbir şeyden haberi olmayan bir kurbandan 11.000 dolar nakit aldılar . Hooker, hileli bir rulet oyununda dolandırıcılıktan payını kaybederken, beklenmedik bir gelişmeyle neşelenen Luther emekli olmaya karar verir. Hooker'a "büyük dolandırıcılığı" öğrenmek için Chicago'daki eski arkadaşı Henry Gondorff'u bulmasını söyler . Yozlaşmış Joliet polis teğmeni William Snyder, Hooker'la yüzleşir ve işaretlerinin İrlandalı-Amerikalı acımasız suç patronu Doyle Lonnegan'ın kuryesi olduğunu ortaya çıkarır. Lonnegan'ın adamları Luther'i ve kuryeyi öldürür. Luther'i ölü bulan Hooker, Chicago'ya kaçar.
Hooker, Gondorff'u sarhoş ve FBI'dan saklanırken, bir genelevin paravanı olan bir atlıkarıncayı yönetirken bulur ve Lonnegan'ı alt etmek için yardım ister. Başlangıçta isteksiz olan Gondorff, pes eder ve deneyimli dolandırıcılardan oluşan bir ekip kurar. Sahte bir bahis salonu oluşturmak için büyük bir ekip kullanarak "the wire" olarak bilinen ayrıntılı, eskimiş bir dolandırıcılığı yeniden canlandırmaya karar verirler . Snyder ve Lonnegan'ın adamları Hooker'ı Chicago'ya kadar takip eder; Gondorff, Hooker'ı eğer ikisinden biri onu bulursa dolandırıcılığın sona ermesi gerektiği konusunda uyarır.
Zengin 20th Century Limited'de Gondorff, Chicago'lu kaba bahisçi "Shaw" kılığına girerek, Lonnegan'ın özel, yüksek bahisli poker oyununu satın alır ve iğrenç davranışlarıyla Lonnegan'ı çileden çıkarır, ardından onu 15.000 dolardan aldatır. "Shaw'un" hoşnutsuz çalışanı "Kelly" kılığına giren Hooker, kazançları toplamak ve Lonnegan'ı "Shaw'un" operasyonunu devralmasına yardım etmeye ikna etmek için gönderilir. Hooker eve döndüğünde Lonnegan'ın adamlarının kendisini beklediğini görür, ancak onların peşinden gitmekten kaçınır; Gondorff onların yakınlığından korkar ama Hooker onu dolandırıcılığı canlı tutmaya ikna eder.
Snyder'ın Hooker'ı takip etmesi, Snyder'a Gondorff'u tuzağa düşürmek için Hooker'ı getirmesini emreden Ajan Polk liderliğindeki gizli FBI ajanlarının dikkatini çeker. Bu arada, adamlarının Joliet dolandırıcılığı için Hooker'ı öldürememesinden bıkan Lonnegan, işin en iyi suikastçısı Salino'ya verilmesini emreder. Siyah deri eldivenli gizemli bir figür, Hooker'ı takip etmeye ve gözlemlemeye başlar.
"Kelly", Lonnegan'a bir at yarışında 7'ye 1'lik uzun atışla ilgili işe yarayan bir tüyo verir. Lonnegan ayrıntılar için ona baskı yaptığında, Chicago Western Union ofisinde "Les Harmon" (aslında dolandırıcı Kid Twist) adında bir ortağı olduğunu ve bu ortağın at yarışlarında yaptığı bahisleri kazanarak "Shaw"ı devirmelerine yardımcı olacağını açıklar. geçmiş gönderiler aracılığıyla . Lonnegan , başka bir yarışın üçlüsü sağlandıktan sonra ikna olur ve "Shaw"u bozup intikam almak için 500.000 dolarlık bir bahsi finanse etmeyi kabul eder. Kısa bir süre sonra Snyder, Hooker'ı yakalar ve onu, Luther Coleman'ın dul eşini hapse atmakla tehdit ederek Hooker'ı Gondorff'a ihanet etmeye zorlayan Polk'un önüne getirir.
Sokmadan önceki gece kendini umutsuz hisseden Hooker, Loretta adında bir lokanta garsonuyla yatar. Ertesi sabah ara sokakta ona doğru yürürken siyah eldivenli adam belirir ve onu vurarak öldürür. Adam, Hooker'ı korumak için Gondorff tarafından tutulduğunu ve garsonun aslında Salino olduğunu açıklar.
Lonnegan, "Harmon'un" talimatıyla "Shaw'un" salonunda Lucky Dan adlı bir ata 500.000 $ bahis koyar. Yarış başlarken, "Harmon" gelir ve Lonnegan'ın bahsi karşısında şok olduğunu ifade eder: "Oyun" derken atın "yer alacağını" (yani ikinci bitireceğini ) kastediyordu. Lonnegan panik içinde gişeye koşuyor ve parasını geri istiyor; bu noktada Polk, Snyder ve yarım düzine FBI ajanı salona hücum ediyor. Polk, Hooker'a gitmekte özgür olduğunu söyler; İhanet karşısında şok olan Gondorff, Hooker'ı vurur. Polk, Gondorff'u vurur ve Snyder'a görünüşte saygın Lonnegan'ı olay yerinden uzaklaştırmasını emreder.
Lonnegan ve Snyder güvenli bir şekilde uzaktayken, Hooker ve Gondorff tezahüratlar ve kahkahalar arasında ayağa kalkıyor: "Polk" aslında Hickey'dir ve diğer "FBI ajanları" ile birlikte Snyder'ın dikkatini dağıtmak ve Lonnegan'ın Paranın alındığını hiç fark etmeden. Dolandırıcılar odanın içindekileri çıkarırken Hooker, parayı yine de kaybedeceğini iddia ederek kendi payına düşen parayı reddeder ve Gondorff'la birlikte uzaklaşır.
Oyuncu kadrosu
değiştir| Aktör/Aktris | Rolü |
|---|---|
| Paul Newman | Henry Gondorff |
| Robert Redford | Johnny Hooker |
| Robert Shaw | Doyle Lonnegan |
| Charles Durning | Teğmen Wm. Snyder |
| Ray Walston | J.J. Singleton |
| Eileen Brennan | Billie |
| Harold Gould | Kid Twist |
| John Heffernan | Eddie Niles |
| Dana Elcar | F.B.I. Ajanı Polk |
| Jack Kehoe | Erie Kid |
| Dimitra Arliss | Loretta |
| Robert Earl Jones | Luther Coleman |
| James Sloyan | Mottola |
| Charles Dierkop | Floyd (Badigard) |
| Lee Paul | Badigard |
Film hakkında notlar
değiştir- Universal Stüdyoları'nın 1930'da yaptığı Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok (All Quiet on the Western Front) adlı filminden sonra 43 yıl boyunca hiçbir filmi En İyi Film Akademi Ödülü'nü kazanamamıştı. The Sting onca aradan sonra bu ödülü getiren ilk filmleri olmuştur.
Ödülleri
değiştir
Akademi Ödülleri (Oscar)değiştir
|
David di Donatello Ödülüdeğiştir
Altın Küre Ödülüdeğiştir
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
değiştir- ^ http://www.imdb.com/title/tt0070735/releaseinfo 25 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkçe isim için referans
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2008.