Taşbaşı, Tortum
Taşbaşı, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
| Taşbaşı | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Taşbaşı Taşbaşı'nın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Tortum |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 141 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25430 |
Tarihçe değiştir
Taşbaşı'nın eski adı Kazarenisi'dir. Nitekim bu yer adı 1574 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde Kazraenis / Kazarenes olarak geçer.[4][5] Bir görüşe göre Kazarenisi (კაზარენისი) Tazarenisi'den (ტაძარენისი) değişime uğramış olabilir.[6] Bu yer adı geç dönemde Türkçede Kazaris'e (قزەریس) dönüşmüştür.[7]
Kazarenisi, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyün 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde eskiye ait sadece koç şeklinde bir mezar taşı tespit edilmiştir.[8]
Kazarenisi, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Tortum sancağı içinde Lisgavi nahiyesinin köylerinden biriydi. Nüfusu, tamamı Hristiyan olan 43 haneden oluşuyordu.[4] Osmanlı döneminde köyün nüfus azalmış, 1835 Osmanlı nüfus defterine göre 17 haneye düşmüştü. Bu sırada köy Erzurum vilayetinin Tortum kazasına bağlıydı. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 50 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Kazarenisi köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 100 kişiden oluştuğu söylenebilir.[5][9]
Kazarenisi, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kazaris (قزەریس) adıyla Erzurum vilayetinin Tortum kazasının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi.[7] Bu yerleşim 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 243 kişiden oluşuyordu.[10] Kazarenisi veya Kazaris Türkçe olmadığı için köyün adı 1950'lerin ilk yarısında Taşbaşı olarak değiştirilmiştir. Nitekim 1955 genel nüfus sayımında köyün adı Taşbaşı olarak geçer.[11] Taşbaşı köyünün nüfusu 1965 yılında 320 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 117 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Tortum Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[13]
Coğrafya değiştir
Mahalle, Erzurum il merkezine 45 km, Tortum ilçe merkezine 12 km uzaklıktadır.[14] Mahalle, Tortum'un güneybatısında olup, 
numaralı Artvin-Erzurum (Tortum-Yakutiye) devlet yoluna 3 km.lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.[15]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 141[1] |
| 2021 | 162[1] |
| 2020 | 198[1] |
| 2019 | 144[1] |
| 2018 | 147[1] |
| 2017 | 129[1] |
| 2016 | 137[1] |
| 2015 | 135[1] |
| 2014 | 147[1] |
| 2013 | 138[1] |
| 2012 | 132[2] |
| 2011 | 126[2] |
| 2010 | 121[2] |
| 2009 | 136[2] |
| 2008 | 152[2] |
| 2007 | 120[2] |
| 2000 | 115[2] |
| 1990 | 162[16] |
| 1985 | 202[17] |
| 1965 | 320[12] |
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Tortum Taşbaşı Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tasbasi, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 93. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b "Yunus Özger, "XIX. Yüzyılda Tortum'un Nüfus Durumu", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, Sayı: 2, s. 113-128". 18 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 472. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 234.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 189. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 96. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1940). "1940 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2022.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1955). "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ a b Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1965). "1965 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Taşbaşı Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Taşbaşı to D 950". Taşbaşı to D 950. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.