Suphi Ezgi
Mehmet Suphi Ezgi (1869, Üsküdar - 12 Nisan 1962, İstanbul), Türk hekim, müzik bilimci ve besteci. Ezgi, Türk musikisinin ses sistemini bilimsel bir temele dayandırmaya çalışmış ilk kuramcılardan birisi olarak kabul edilmektedir.
Suphi Ezgi | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Mehmet Suphi Ezgi 1869 Üsküdar, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 12 Nisan 1962 (93 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Eğitim | Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane |
| Meslek | Doktor, mizikolog, besteci |
| Kurul üyeliği | İstanbul Belediye Konservatuvarı Tarihî Türk Mûsikisi Eserlerini Tasnif ve Tespit Heyeti |
| Evlilik | Adviye Semiha Ezgi (1887-1967) |
| Çocuk(lar) | Aliye Suphiye Ezgi (1912-1930) |
İlk yılları ve eğitimi
değiştirMehmet Suphi Ezgi 1869 yılında İstanbul'un Üsküdar semtinde doğdu.[1] Babası Posta ve Telgraf Nezâreti muhasebe mümeyyizi İsmail Zühdü Bey, annesi Emine Hanım'dır. Henüz beş yaşında iken mahalle mektebinde okuduğu ilâhilerle dikkat çekti. Aynı zamanda hânende ve sâzende olan babasının evinde düzenlediği ve devrin belli başlı müzisyenlerin katıldığı toplantılara önceleri sesiyle katılmaya başladı.
İlk mûsiki derslerini on iki yaşlarında, keman hocalığı da yapan Muzıka-yi Hümâyun Kolağası Tahsin Bey’den alan Ezgi, kısa sürede evlerindeki toplantılara keman ile iştirak edecek bir seviyeye geldi.[2] Babasının kanun hocası Kanûnî Hacı Arif Bey’den Batı notası, Rauf Yektâ Bey’den işaretli Hamparsum notası öğrendi. On yedi yaşında Zekai Dede Efendi’nin öğrencisi oldu ve Eyüp'teki Şah Sultan tekkesinde üç yıl boyunca dersler aldı. Zekai Dede Efendi aracılığı ile tanıştığı Kozyatağı Rifâî Tekkesi şeyhi Halîm Efendi’den sînekeman ve tanbur dersleri aldı. Bu sıralarda Mısırlı Halim Paşa ve Kara Kahya bey arasında tanbur usulüyle ilgili gerçekleşen bir tartışmaya şahit olduktan sonra Kara Kahya beyin üstadı olan ve 70 yaşını geçmiş olan Kozyatağı şeyhi Halim Efendi'den ders almaya başladı. Halim efendi, Sultan III. Selim'in tanbur hocası olan İsak'ın öğrencisi Oskiyam'ın öğrencisi idi.[3] Suphi Ezgi de yazdığı tanbur metodunda da Tanburi İsak Efendi'nin tarzıyla çaldığını ifade eder.[4]
Rüştiye ve İdadi Mekteplerini tamamladıktan sonra 1892 yılında Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'den tabip yüzbaşı olarak mezun oldu.
Kariyeri
değiştirLibya'nın Bingazi şehrindeki 58. Alay’ın birinci taburuna doktor olarak tayin edildi. Mehmet Suphi nöroloji uzmanı olarak uzun süre burada görev yaptı. Bu arada Trablusgarp Savaşına katıldı ve 1913 yılında İstanbul'a döndü. I. Dünya Savaşı'nda miralay rütbesiyle Beykoz Serviburnu Emrâz-ı İntâniyye Hastanesi başhekimliğinde bulundu. Kurtuluş Savaşı başladıktan sonra Anadolu’ya geçti ve Ankara Merkez Hastanesi başhekimliği görevinin yanı sıra çeşitli hastanelerde doktor olarak çalıştı. Cumhuriyet’in ilânı sonrası askeriyedeki görevinden emekliye ayrıldı. Sonraki yıllarda çeşitli kurumlarda hükûmet ve belediye tabipliği gibi resmî görevlerde bulunduktan sonra hekimlikten istifa etti.[5]
Suphi Ezgi, dönemin kayda değer müzisyen ve bestekârlarından aldığı çeşitli dersler sayesinde daha önce yaşamış birçok mûsiki üstadının üslûbuna nüfuz etti ve bunlar ileride katılacağı eser tespit çalışmalarının esasını oluşturdu. 1913 yılında, öncülüğünü Rauf Yekta Bey'in yürüttüğü Türk müzikolojisi incelemelerine Hüseyin Sadeddin Arel ile birlikte iştirak etti. Daha sonra Arel ile Ezgi’nin çalışmalarına iştirak eden Salih Murat Uzdilek ile birlikte, Türk mûsikisinin ses sistemindeki perdelerin mahiyetini tespit eden ve uzun yıllar öncesine giden yoğun araştırmalar sonucunda ortaya çıkarılan "Arel-Ezgi-Uzdilek sistemi" ni ortaya koydu.[6] 1932'de İstanbul Belediye Konservatuvarı Tarihî Türk Mûsikisi Eserlerini Tasnif ve Tespit Heyeti üyeliğine seçildi. Böylece Ezgi'nin müzik kariyerinde Türk mûsikisini inceleme ve araştırma çalışmalarının yoğunlaştığı yeni bir dönem başlamış oldu. Tasnif ve Tespit Heyetindeki çalışmaları on beş yıl boyunca devam etti. Tespit Heyeti’nde Rauf Yekta, Ali Rifat Çağatay, Ahmet Irsoy ve Mesut Cemil gibi isimlerle birlikte çalıştı. 1943 yılında Ahmet Irsoy’un ölümünden sonra da tek başına çalışmaya devam etti. Bu çalışmalar, birçok eserin unutulmaktan kurtarılıp yeniden Türk mûsikisi repertuvarına kazandırılmasına önemli etkisi oldu.
.jpg)
Müzikoloji çalışmaları için bir başlangıç noktası, üstadı Zekai Dede Efendinin kendisine verdiği birtakım müzik derlemelerini incelemesi sayılabilir. Hamparsum ve Kantemir sistemleriyle kaydedilen bu eserleri inceledi ve kopyalayıp hocasına teslim etti.[3] Mehmet Suphi Bey, güzel sesinin yanı sıra, tamburi, ney, keman ve sînekeman gibi enstrümanları ustalıkla çaldı. İcracılığının en önemli yönü ise kendine özgü tavır ve üslubunun hakim olduğu hânendeliği oldu. Kemal Batanay, Ercüment Berker, Fahri Kopuz, Lâika Karabey, Mesut Cemil, Yılmaz Öztuna, Ahmet Çağan, Sadun Aksüt ve Ârif Sami Toker gibi birçok müzisyenin hocalığını yaptı.[7]
Özel hayatı ve ölümü
değiştirAdviye Semiha Ezgi ile evli kalan Suphi Ezgi'nin, bu evliliğinden Aliye Suphiye Ezgi adında bir kızı oldu. İyi derece Fransızcanın yanı sıra Arapça ve Farsçada bilen Ezgi, son yıllarını Beykoz’da münzevi bir şekilde geçirdi. 12 Nisan 1962 tarihinde 93 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti. 13 Nisan'da Şişli Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.[8][9]
Eserleri
değiştir- Ameli ve Nazari Türk Musikisi
- Tambur metodu
- Türk Musikisi klasiklerinden Temcid, Na't, Salat, Durak ve İlahiler kitabı.
- Tamburi Mustafa Çavuş'un otuz altı eseri.
- Tamburi Ali Efendi, Hacı Arif Bey ve Şevki Bey'in eserleri.
- Solfej kitabı.
Kaynakça
değiştir- ^ Fatih Türkyılmaz (11 Nisan 2021). "Bir hekim bestekar: Mehmet Suphi Ezgi". Anadolu Ajansı. 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ "MEHMED SUPHİ EZGİ". www.turkishmusicportal.org. 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ a b Ezgi, Suphi (1933). Nazari ve Ameli Türki Musikisi. 1. İstanbul: Milli Mecmua Matbaası.
- ^ Onat, Erhan (1999). Dr. Suphi Ezgi'nin tanbur metodu: Çeviri yazım ve yorum (Yüksek Lisans). İzmir: Ege Üniversitesi.
- ^ Gültekin Oransay (1977). "Yayınlanmış Türk Din Musikisi Sözlü Anıtlarının Ezgileyicileri", 3. Ankara Üniversitesi. s. 190. 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ İsmail Baha Sürelsan. "EZGİ, Mehmet Suphi". TDV İslâm Ansiklopedisi. 6 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ "Sadun Kemali Aksüt". İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı. 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ Serhat Başar (2018). "Bazı Bestekarlarımızın Kabirleri Hakkında - I" (PDF). Darülelhan. s. 10. 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ Bedi N. Şehsuvaroğlu. "Dr. Suphi Ezgi". İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi. 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.