Sir

Sir (İngilizce telaffuz: [ˈsɜː(ɹ)]), İngilizce’de erkek bireylere yönelik kullanılan resmî bir hitap şeklidir. Tarihsel olarak şövalyelik ve baronetlik gibi unvanlara sahip kişilere yönelik geliştirilmiş bu ifade, zamanla sosyal statü ve rütbeye dayalı genel bir saygı unvanı olarak da kullanılmaya başlanmıştır. Modern Britanya onur sisteminde, şövalyelik nişanına sahip kişilere verilen bir ön addır. Kadınlar için karşılığı Dame, şövalyelerin eşlerine yönelik hitap biçimi ise Lady şeklindedir.

Köken

“Sir” kelimesi, Orta İngilizcede “sire” formunda yer almış, Eski Fransızca sire (“efendi, lord”) teriminden gelmektedir. Bu ise Roma dönemine ait halk Latince’sindeki seior sözcüğüne, oradan da klasik Latince senior (“daha yaşlı, kıdemli”) kelimesine dayanır.

Tarihçe

Orta Çağ

İlk kullanımları 12–13. yüzyıla tarihlenir. Laȝamon’un 1200 civarı yazdığı “Brut” destanında “sire” örneklerine rastlanır.

Feodal Sistem

Feodal sistemde lordlara ve yüksek dereceli subaylara saygı ifadesi olarak yaygınlaştı. Aynı dönemde İngiliz soyluların yazılı belgelerinde de “Sir John” vb. biçimlerde yer aldı.

Şövalyelikte Kullanımı

Birleşik Krallık’ta en yüksek onurlardan biri olan şövalyeliğe kabul edilen kişiler, törenden itibaren isimlerinin önüne “Sir” ekleyebilirler. Şövalyeliğe ilişkin resmi kayıtlar, Londra’daki Merkezi Şövalyelik Şansölyeliği’nde (Central Chancery) tutulur. Debrett’s’a göre “Sir John Smith” örneğinde görüldüğü gibi, unvan her zaman verilen adla birlikte kullanılır.

Baronet ve Diğer Asil Unvan Sahiplerinde Kullanımı

Baronetlik unvanı da şövalyelik derecesinin hemen üstünde yer alır; baronetler de isimlerinin başına “Sir” ekleyebilirler. Diğer yüksek rütbeli makam veya unvan sahipleri (örneğin bazı devlet memurları, meslek odası başkanları vb.) protokol gereği “Sir” ile hitap edilebilir.

Dişil Muadilleri

Dame

Ünvanı kendi hakkıyla kazanan kadın şövalyelere verilir; isimlerinden önce “Dame” kullanılır (ör. Dame Judi Dench).

Lady

Bir şövalye veya baronetin eşi “Lady” unvanını taşır (ör. Lady Margaret Smith).

Günümüzde Kullanımı

Günümüzde “Sir” unvanı, hem resmi protokolde hem de günlük resmi yazışmalarda saygı ifadesi olarak kullanılmaya devam etmektedir. Kraliyet ailesi üyeleriyle yapılan resmi karşılaşmalarda, ilk olarak “Your Majesty” ya da “Your Highness” şeklinde hitap edilir; ardından erkekler için “Sir”, kadınlar için ise “Ma’am” şeklinde devam edilir. Öte yandan, iş dünyasında ya da resmi mektuplarda muhatabın adı bilinmediği durumlarda “Dear Sir” ifadesi hâlâ yaygın biçimde kullanılmaktadır. Bu kullanımın çağdaş örneklerinden biri, 25 Mart 2025 tarihinde yazar ve oyuncu Stephen Fry’ın, akıl sağlığı çalışmaları ve hayır işlerine katkılarından dolayı Kraliçe tarafından şövalye ilan edilmesiyle “Sir Stephen Fry” unvanını almasıdır.