Sarısu Çayı
Sarısu Çayı (Ana Dere), Kocaeli ili, Kandıra ilçesinde Karadeniz'e dökülen akarsu. Akarsuyun havza alanı 368 km², uzunluğu 137 km, ortalama akımı 3,82 m³/sn'dir.[1]
| Sarısu Çayı | |
|---|---|
 Çayın, deniz döküldüğü kısım
| |
| Konum | |
| Ülke(ler) |  Türkiye, Kocaeli
|
| Genel bilgiler | |
| Kaynak rakımı | 360 m |
| Ağız | Karadeniz |
| Ağız rakımı | 0 m |
| Uzunluk | 137 km |
| Havza alanı | 368 km² |
| Debi | 3,82 m³/sn |
Genel özellikleri değiştir
Taşlı Tepe (360 m) yamaçlarından Sulucadüzü Deresi adıyla doğan akarsu kuzeye doğru ilerlerken aldığı kollar ile Sarısu adını alır. Ağudağ Tepe'nin doğusundan gelen Uzungöl Deresi ile Öküz Düzü'nde birleşir. Tepecikharmanı Tepe'den doğan, üzerinde Namazgah Barajı olan Doğan Çay (namazgah Deresi) ile denize dökülmeden 2,5 km önce birleşir.[1]
Akarsu havzasının büyük bölümü Kandıra topraklarında, %6,5'i Kaynarca ve İzmit sınırlarındadır. Fazla yüksek olmayan Kocaeli Platosu üzerinde yer alan havza, kuzeye doğru alçalmakta, 0–360 m yükseltileri arasında bulunmaktadır. Çayın denize döküldüğü alanın batısı ve doğusunda yüksek falezler bulunur. Akarsu vadilerinde Kuaterner yaşlı alüvyon görülür. Kıyıya ulaşmadan önce 3 km boyunca menderesler oluşturur.[1]
Jeomorfoloji değiştir
Sarısu yatağından aşındırdığı malzemeleri taşıyarak 2,2 km² genişliğinde, çakıl ve kumlardan oluşan bir kıyı ovası oluşturmuştur. D–B uzunluğu 1700 m, K–G uzunluğu 560 m olan dar kıyı ovasına güneydoğusundan ulaşır. Buradan ilginç bir yol izleyen akarsu, denize paralel, kumulların güneyinden D–B yönünde akar, kıyı ovasının batısı ile falezlerin arasından denize ulaşır. Akarsuyun ağzı yıllara göre yer değişmektedir, 2013 yılında ovanın doğusundan denize ulaşmıştır. Bu durumda 1 km uzunluğundaki kıyı okunun gerisindeki eski yatak bir lagün biçimini almıştır. Havzanın %20'sinde çok şiddetli, %66'sında şiddetli, %9'unda orta şiddette erozyon görülür, %5'inde görülmez.[1]
Debi değiştir
Sarısu'yun ana kolu üzerinde debi ölçümü yapılmamaktadır. Yulaflı Dere yıllık ortalama debisi 1,89 m³/sn'dir. En fazla akım Şubat'ta 5,21 m³/sn, en düşük Temmuz ayında 0,19 m³/sn'dir. Sarısu'yun batı kolu Doğançay'ın yıllık ortalama debisi 1,93 m³/sn, maksimum debi Aralık ayında 4,84 m³/sn'dir, mayıs–ekim ayları arası debi 1 m³/sn'nin altındadır. İki debinin ortalaması olarak Sarısu'yun 3,82 m³/sn yıllık ortalama debiye sahip olduğuna ulaşılmaktadır. Akarsu ağ tipi ağaçsı (dantritik) yapıdadır.[1]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e TOPRAK, Melike (2017). "SARISU HAVZASI'NIN DOĞAL ORTAM KOŞULLARININ ARAZİ KULLANIMINA ETKİSİ" (PDF). marmara.edu.tr. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.