Rutka Laskier
Rutka Laskier (1929 Gdańsk - 1943 Auschwitz-Birkenau), Ocak 1943'te Będzin Yahudi gettosuna geldikten sonra Nisan 1943'e kadarki yaşantısını günlüğüne kaydettiği için "Polonyalı Anne Frank" olarak anılan genç kız.
Yaşamı değiştir
Laskier Polonya'da babası Jakub (Yakoov) Laskier'in banka memuru olarak çalıştığı Gdańsk kentinde doğdu. Zengin bir aileden geliyordu. Büyükbabası Młynarskiej Laskier-Kleinberg şirketinin ortaklarından biriydi. 1930'ların başlarında Laskier ailesiyle birlikte güney Polonya'da Będzin kentine taşındı. Kent babasının ebeveynlerinin geldikleri kentti. Bu kentte Laskier 1943 yılında Nazi işgali sırasında Lehçe 60 sayfalık bir günlük tuttu. Günlük 2007 yılına kadar yayınlanmadı.
Günlüğün son defa yazıldığı 24 Nisan 1943 tarihinden sonra Laskier ailesi Będzin'deki Yahudi gettosuna taşınmaya zorlandı. Laskier'in ailenin Ağustos 1943'te getirildiği Auschwitz toplama kampında gaz odasında 14 yaşında öldüğü sanılıyor. Ailenin Holocaust'tan kurtulan tek üyesi olan babası II. Dünya Savaşı'ndan sonra İsrail'e yerleşti, yeniden evlendi ve Zahava Scherz adında bir kızı oldu. Jakub Laskier ikinci kızına Rutka'dan hiç sözetmedi.
Günlük değiştir
Laskier 19 Ocak'tan 24 Nisan'a kadar ailesinin bilgisi dışında bir okul defterine kurşun kalemle ve mürekkeple günlük tuttu. Günlüğünde Nazi işgali altında tanık olduklarını, gettodaki günlük hayatı ve duygusal dünyasına ilişkin kimi noktaları yazdı. Ayrıca gaz odalarından ve kampların gettoda yaşayanlar üzerinde yarattığı korkudan bahsetti.
Günlük 19 Ocak'ta şu cümlelerle başlıyordu: "1943'te olduğumuza inanamıyorum, bu cehennem başlayalı dört yıl olmuş bile". Günlüğün son cümlelerinden biriyse şöyleydi: "Keşke artık bitti, sadece bir kez öleceksin diyebilseydim... Ama diyemiyorum. Çünkü tüm bu iğrençliklere rağmen yaşamak istiyorum ve gelecek günü bekliyorum."[1]
5 Şubat'ta Laskier umutsuzluğunu şöyle anlatıyordu: "Bu evden bir gün sarı yıldız takmadan çıkmama izin verileceğine hiç inanmıyorum. Hatta bu savaşın bir gün biteceğine de. Böyle bir şey olursa her hâlde sevinçten aklımı yitiririm. Ufacık bir inancım vardı hep, ama artık onu da yitirdim. Eğer Tanrı olsaydı, insanların canlı canlı ocaklara atılmasına, yeni doğmuş bebeklerin silahla öldürülmesine asla izin vermezdi"[2]
1943 yılında Laskier günlüğünü Stanisława Sapińska ile paylaşmıştı. Laskier ailesi kente taşındıklarında Sapińska ailesinin sahip olduğu eve taşınmışlar ve iki ailenin genç kızları arkadaş olmuştu. Daha sonra bu eve gettoya dahil edilmek üzere Naziler tarafından el kondu. Kurtulamayacağını düşündüğü bir gün Laskier günlüğü Sapińska'ya emanet etti. Sapińska günlüğü evin döşemesinde sakladı ve savaş sonunda tekrar eve dönerek günlüğü sakladığı yerde buldu. Daha sonra da 63 yıl boyunca günlüğü kimseye göstermedi. 2006 yılında yeğenine günlükten bahsetti. Yeğeninin ricası üzerine günlüğü yayınlamaya karar verdi. Kitabın yayınını Yad Vashem Yayınları üstlendi ve kitap 4 Haziran 2007'de Yad Vashem İsrail Holocaust Müzesi tarafından gerçekleştirilen törenle tanıtıldı. Törene Zahava Scherz de katıldı. Ayrıca törende Sapińska orijinal günlüğü müzeye armağan etti.
Sapińska ve Adam Szydłowski tarafından yayına hazırlanan orijinal Lehçe metin 2007 başında basıldı ve ayrıca İngilizce ve İbranice'ye çevrildi.
Notlar değiştir
- ^ "Polish 'Anne Frank' diary revealed"[ölü/kırık bağlantı], Etgar Lefkovits, The Jerusalem Post (5 Haziran 2007)
- ^ Bu da Anne Frank'ın Polonyalısı 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Radikal (6 Haziran 2007)