Rey Muharebesi (811)
Rey Muharebesi, 1 Mayıs 811'de iki üvey kardeş Emîn ve Memûn arasındaki Abbâsî iç savaşının ("Dördüncü Fitne") bir parçası olarak yapılmıştır.
| Rey Muharebesi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Dördüncü Fitne | |||||
| |||||
| Taraflar | |||||
| Emîn'in kuvvetleri | Memûn'un kuvvetleri | ||||
| Komutanlar ve liderler | |||||
| Alî bin Îsâ bin Mâhân (ölü) | Tâhir bin Hüseyin | ||||
| Güçler | |||||
| Yaklaşık 50.000 | >10,000 | ||||
| Kayıplar | |||||
| Yüksek | Düşük | ||||
Nedenler
değiştirHalife Harun Reşid (iki erkek kardeşin babası), ölümü üzerine ikisi arasında Halifeliği devralmak için bir mücadele çıkacağını öngörmüştü (Hristiyan monarşilerinde kullanılan ilk doğan veraset kavramı İslam'da yaygın değildi). Böylece Emîn'in ölümüne kadar Abbâsî Halifeliğini yöneteceğine, Memûn'un ise Doğu İran'daki Horasan eyaletinin valisi olarak görev yapacağına karar verdi. Daha sonra Memûn veya oğullarından biri, Emîn'in halifesi olacak ve onun yerine de Emîn'in seçeceği biri geçecekti.
Doğal olarak böyle bir plan, ne kadar iyi niyetli olursa olsun, başarısızlığa mahkûmdu. Her iki kardeş de vezirleri sırasıyla Fadl ibn al-Rabi ve Fadl ibn Sahl'dan etkilenerek iktidara gelme girişiminde bulundular. Nihayetinde Emîn, kendisi öldükten sonra oğullarının halife olarak hüküm süreceğini ilan etti, hatta kardeşleri anlaşmaya bağlayan belgeleri kutsal Mekke şehrinden ele geçirecek kadar ileri gitti. Memûn buna çok kızdı ve savaşa hazırlandı; veziri, Zagros ve Elburz sıradağları arasındaki kilit sınır kalesi Rey'i savunmak için bir kuvvet gönderdi. Bu arada Emîn, 14 Mart 811'de Bağdat'tan ayrılan kardeşini yok etmek için bir ordu gönderdi.
Liderler
değiştirEmîn'in ordusu (içindeki çok sayıda kabileye bölünmüş), Harun tarafından devrilen Horasan'ın eski valisi Alî bin Îsâ bin Mâhân tarafından yönetiliyordu. Memûn'un ordusu, sözde halifeliğin tebaası olan birçok dağ beyliğinden birinde hak iddia eden İranlı bir asil olan Tâhir bin Hüseyin tarafından yönetiliyordu.
Kuvvetlerin Boyutu
değiştirAli'nin ordusu, yaşayan hafızadaki "en büyük ve en donanımlı" orduydu; sayıları belki de 50.000 kadardı. Tâhir in sayısı en iyi ihtimalle 5 bin civarındaydı, ancak içinde yüksek oranda süvari vardı, Ali ise çoğunlukla piyadelere güveniyordu.
Muharebe
değiştirRey'in surları içinde kalmayı ve kuşatmaya karşı savunma yapmayı seçerse vatandaşların kendilerini bu güçten kurtarmak için ne yapacaklarından korkan Tâhir, davetsiz misafirler görünene kadar ordusunu Bağdat'a doğru yönlendirdi. Huzursuz bir gecenin ardından, Ali'nin kuvvetleri ilk hücumda bulundu, ardından kısa bir ateşkes ve başarısız müzakereler geldi; Tâhir'in elçisi, Ali'ye Emîn'in imzaladığı ciddi anlaşmaları hatırlattı. Ardından, okçuların desteklediği, Ali'nin ordusunun merkezini parçalamak ve mümkünse komuta yapısını yok etmek için gönderilen 700 Harezmliden oluşan yıldırım saldırı kuvvetiyle ana muharebe başladı. Bu yaklaşım çok etkili oldu ve Ali'nin hızla ölümüyle sonuçlandı. Nasıl öldüğü tam olarak belli değil; Bir versiyona göre, saldırıdan önce Tâhir in Buharalı okçuları tarafından gönderilen bir ok fırtınasının kurbanı olmuş. Başka bir versiyonda ise Dawud Siyah ("Kara Davud") adlı bir asker tarafından - yine muhtemelen okla - atından düşürüldüğü ancak öldürülmediği iddia ediliyor. Tâhir bin Taci (komutan Tâhir ile akraba değil) daha sonra ona yaklaştı ve onun gerçekten Ali ibn İsa olup olmadığını sordu ve ardından onu teke tek çatışmada öldürdü. Her iki durumda da öldürüldüğünde ordusu her yöne dağıldı.[1]
Hugh N. Kennedy'ye göre;
- "Rey Muharebesi, Dönemin askeri taktiklerinde bir dönüm noktası oldu. Büyük piyade ordusu, daha küçük bir süvari kuvveti tarafından yenilgiye uğratıldı. Bu, çok daha eski İslam döneminin tipik özelliği olan büyük piyade ordularının sonunu işaret etmiş olabilir. savaş ve zırhlı mızrakçılar ya da atlı okçulardan oluşan daha küçük atlı adam gruplarının üstünlüğü." [2]
Sonrası
değiştirTâhir bin Hüseyin fırsatın farkına vardı ve daha fazla talimat beklemeden neredeyse hasarsız ordusunu Bağdat'a götürdü. Bir yıl süren kuşatmanın ardından Bağdat düştü ve Emîn öldürüldü.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Al-Tabari (trans. & ed. Michael Fishbein), "The War Between Brothers (History of al-Tabari, vol. XXXI)" Suny Press (1992) 0-7914-1085-4, p. 51
- ^ The Armies of the Caliphs: Military and Society in the Early Islamic State by Hugh N. Kennedy Published by Routledge, 2001,0-415-25092-7,p.109
Konuyla ilgili yayınlar
değiştir- Kennedy, Hugh (2004). The court of the Caliphs : the rise and fall of Islam's greatest dynasty. Londra: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 0-297-83000-7. OCLC 59265507.