Radoje Domanović
Radoje Domanović (16 Şubat 1873 - 17 Ağustos 1908) Sırp yazar, gazeteci ve öğretmendi, en çok hicivli kısa öyküleriyle ünlüdür.
Radoje Domanović | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 16 Şubat 1873 Ovsište,  Sırbistan Prensliği |
| Ölüm | 17 Ağustos 1908 (35 yaşında) Belgrad, Sırbistan Krallığı |
| Resmî site | “Radoje Domanović” Proje |
Biyografi
değiştirRadoje Domanović orta Sırbistan’ın Ovsište köyünde, yerel bir öğretmen ve girişimci Miloš Domanović’in oğlu ve Birinci ve İkinci Sırp Ayaklanması’nın askeri komutanlarından Pavle Cukić’in soyundan gelen Persida Cukić’in oğlu olarak doğdu. Çocukluğunu ilkokula gittiği Kragujevac yakınlarındaki Gornje Jarušice köyünde geçirdi. Ortaokulu Kragujevac’ta, Felsefe Fakültesi’nde ise Belgrad Üniversitesi’nde Sırp dili ve tarihi okudu.[1]
1895’te Domanović, Osmanlı İmparatorluğu’ndan daha yeni kurtarılmış olan Sırbistan’ın güneyinde Pirot’ta öğretmenlik görevi olan ilk görevini aldı. Pirot’ta siyasi görüşlerini şekillendirmeye yardımcı olan öğretmen ve aktivist Jaša Prodanović (1867-1948) ile tanıştı. Orada, kısa ve çalkantılı hayatı boyunca ona destek olacak ve birlikte üç çocuğu olan, Sremski Karlovci’den fakir bir okul öğretmeni olan müstakbel eşi Natalija Raketić (1875-1939) ile tanıştı.
Muhalefetteki Halkın Radikal Partisi’ne katıldığından beri Obrenović Hanedanı rejimi ile çatışmaya girdi ve 1895’in sonunda Vranje’ye, ardından 1896’da tekrar Leskofça’ya transfer edildi. Domanović’in yazarlık kariyeri de öğretmenlik günlerinde başladı ve 1895’te ilk gerçekçi kısa öyküsünü yayınladı. 1898’de hükümete karşı ilk kez ortaya çıktıktan sonra hem kendisi hem de karısı memuriyetten çıkarıldı ve Domanović ailesiyle birlikte Belgrad’a taşındı.[2]
Belgrad’da haftalık “Zvezda” (Yıldız) dergisinde ve muhalefet siyasi gazetesi “Odjek” (Eko)’da yazar arkadaşlarıyla çalışmaya başladı. Bu sırada “İblis” ve “Tutkuların ortadan kaldırılması” gibi ilk hiciv hikâyelerini yazmaya ve yayınlamaya başladı. Radoje'nin şöhrete yükselişi, en ünlü öyküleri olan “Başbuğ” (1901) ve “Stradija” (1902)’nin yayınlanmasıyla geldi; burada rejime açıkça saldırdı ve rejimin ikiyüzlülüğünü ve yanılgılarını açığa çıkardı.[3]
1903’te Aleksandar Obrenović’in saltanatını sonlandıran darbeden sonra, popülaritesinin zirvesinde, Domanović Eğitim Bakanlığı’nda bir yazarlık görevi aldı ve yeni hükümet, alacağı bir yıllık uzmanlık için Almanya’ya, Münih şehrine gitmesine izin verdi. Radoje Sırbistan’a döndüğünde, toplumda herhangi bir gerçek değişiklik olmamasından dolayı hayal kırıklığına uğradı. Yeni demokrasinin zayıf yönlerini eleştirmeye devam ettiği kendi siyasi haftalık dergisi “Stradija” yı başlattı, ancak yazıları artık eskiden sahip olduğu güce ve ilham kaynağına sahip değildi.[4]
Radoje Domanović, kronik zatürre ve tüberküloz ile uzun bir mücadeleden sonra, 17 Ağustos 1908'de gece yarısından yarım saat sonra 35 yaşında öldü. Belgrad'ın Yeni Mezarlığı'na gömüldü. Kalan yayınlanmamış eserleri Birinci Dünya Savaşı sırasında kayboldu.[5]
Eserleri
değiştirRadoje Domanović'in en ünlü eserlerinden bazıları şunlardır:
- Başbuğ, 1901
- Dağlama, 1899
- İblis, 1898
- Kraljević Marko, ikinci kez Sırplar arasında, 1901
- Modern ayaklanma, 1902
- Ölü deniz, 1902
- Sıradan bir Sırp öküzünün mantığı, 1902
- Tutkuların ortadan kaldırılması, 1898
Kaynakça
değiştir- ^ Vučenov, Dimitrije: Radoje Domanović: Život, doba i geneza dela (Rad, Belgrade 1959), p. 7-44
- ^ Vučenov, Dimitrije: Radoje Domanović: Život, doba i geneza dela (Rad, Belgrade 1959), p. 45-69
- ^ Vučenov, Dimitrije: Radoje Domanović: Život, doba i geneza dela (Rad, Belgrade 1959), p. 70-122
- ^ Vučenov, Dimitrije: Radoje Domanović: Život, doba i geneza dela (Rad, Belgrade 1959), p. 123-153
- ^ Vučenov, Dimitrije: Radoje Domanović: Život, doba i geneza dela (Rad, Belgrade 1959), p. 154-175
Dış bağlantılar
değiştirRadoje Domanović’in tüm eserleri 20 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Sırpçe) (Türkçe)