Rabia Kadir

Rabia Kadir
رابىيە قادىر
Rabia Kadir ; رابىيە قادىر
İkamet	Virginia, Amerika Birleşik Devletleri
Milliyet	Uygur
Vatandaşlık	Çin
Meslek	Siyasetçi, yazar, aktivist
Organizasyon	Dünya Uygur Kurultayı
Din	İslam (Sünni)

Rabia Kadir (Uygurca: رابىيه قادىر; Çince (basitleştirilmiş): 热比娅·卡德尔; Çince (geleneksel): 熱比婭·卡德爾; pinyin: Rèbǐyà Kǎdé'ěr; d. 1948) Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi (Doğu Türkistan'da) yaşayan Uygur halkının insan hakları için mücadele eden Uygur aktivist. 2005 yılından bu yana ABD'de yaşamakta ve Uygurların sesini dünyaya duyurmaya çalışmaktadır.^[1]

2006'da Dünya Uygur Kurultayı (DUK) başkanı seçilmiştir.

Özgeçmişi

21 Kasım 1947'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde Altay şehri'nde doğdu. İlk eşiyle evlendikten sonra kendi diktiği elbiseleri satarak çalışma hayatına başladı. Eski eşine Çinli yetkililerin yaptığı baskı sonucu boşandı.^[2]

Rabia Kadir ilk kocasından ayrıldıktan sonra, 27 yaşında 6 çocuk annesi olmasına rağmen tekstil sektöründe bir şirket kurmuş ve bu iş ile o kadar başarı kazandı ki sonunda Urumçi'de iki mağaza sahibi oldu.

1978 yılında, Sıdık Hacı Rozi ile evlenmiş, birlikte 3 çocukları olmuş, 2 çocuk da evlatlık edinmişlerdir.

Sonra Sincan Ticaret Odası'nın başkanı seçilmiş ve 1992 yılında Millî Halk Kongresi'nin üyesi olmuştur. Kısa süre sonra da kadın haklarının savunucusu olarak Çin Hükûmetinin delegasyonuna alınmış ve 1995 yılında BM'nin Pekin'de gerçekleştirdiği Dünya Kadınlar Konferansına katılmıştır.

Rabia Kadir, Çin Halk Kongresi'nde 1997 yılında yaptığı bir konuşmada Çin Hükûmetinin Sincan politikasını çok sert eleştirmiş ve bu yüzden kısa süre sonra Halk Kongresinden çıkarılmıştır. Rabia Kadir aynı yılda (1997) kadın haklarını ve kadınların meslek dünyasındaki imkânlarını genişletmek için mücadele amacı ile Bin-Analar-Harekâtını başlatmıştır.

1999 yılında Rabia Kadir Hükûmet sırlarını kamuoyuna taşımakla suçlanmış ve 8 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır. 2005 yılının Mart ayında, uluslararası baskı sonucu hapishaneden erken bırakılmıştır.^[3] Hürriyetine kavuşan Rabia Hanım eşinin de yaptığı gibi ABD'ye iltica etmiş ve bugüne kadar orada yaşamaktadır. Çocuklarının beşi hâlâ Çin'de tutulmakta ve gizli servis tarafından izlenmektedir.

2006'nın Kasım ayında Münih'te yeni kurulan Dünya Uygur Kurultayı'nın (WUC) başkanı ilan edilmiştir. 2004 yılında Norveç'te, insan hakları için savaşmasından dolayı Thorolf-Rafto-Ödülü'nü almıştır.

Kitaplar

Rabia Kadir ve Alexandra Cavelius: Die Himmelsstürmerin. Chinas Staatsfeindin Nr. 1 erzählt aus ihrem Leben (Gök'ün savaşcısı. Çin'in 1 numaralı düşmanı hayatını anlatıyor). Heyne, München 2007, ISBN 978-3-453-12082-2

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Rabia Kadir ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

^ http://www.nytimes.com/2009/04/23/books/23fren.html?hpw ^{[yalın URL]}
^ "I Want to Make my Fights International: Rebiya Kadeer" (röportaj). Radio Free Asia. Arin Basu tarafından görüşme yapıldı. Vaşington. 4 Nisan 2005. 4 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024.
^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2009.

[1] ttp://www.nytimes.com/2009/04/23/books/23fren.html?hpw ^{[yalın URL]}

[2] "I Want to Make my Fights International: Rebiya Kadeer" (röportaj). Radio Free Asia. Arin Basu tarafından görüşme yapıldı. Vaşington. 4 Nisan 2005. 4 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 3 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2009.

[1]

[2]

[3]