Nizamiye medresesi

Nizamiye Medreseleri, Büyük Selçuklular zamanında kurulan ve vezir Nizamülmülk'ün adıyla anılan medreselerdir.

Merkezi ve en büyüğü, Bağdat'taki Nizamiye Medresesi olup Amul, Basra, Belh, Herat, İsfahan, Musul ve Nişabur'da benzerleri vardı.

Bağdat Nizamiye Medreselerinin kurulmasında Alp Arslan ve Nizamülmülk'ün ilgi ve çabaları etken olmuştur. Bağdat Nizamiye Medreseleri yükseköğretim kurumlarıdır. Öteki medreseler, müderrislerin düzeyine göre orta ya da yükseköğretim sayılmışlardır. Nizamiye medreselerinde esas olarak din, hukuk ve dil öğretimi yapılmıştır. Felsefeye ilgili bilimler çok geçmeden programdan kaldırılmıştır. Felsefeye ilk ciddi tepkinin Bağdat Nizamiye Medresesinde 1091-1095 yılları arasında rektörlük ve müderrislik yapan Gazali'den geldiği ileri sürülmektedir. Medreselerin gelir kaynakları esas olarak vakıflardan sağlanırdı. Nizamiye medreseleri devlet parasıyla yaptırılmıştır. Bağdat Nizamiye medreselerindeki müderrislerin Şafiî mezhebinden olması şarttır.

Fikrî etkileri: Nizamiye medreseleri İslâm dünyasının her tarafından, hatta Endülüs'ten gelen pek çok öğrenciyi Sünnî inançlara göre yetiştirerek Şiî propagandaları ve faaliyetlerin önlenmesinde, Sünni mezhepler arasında dayanışma sağlanmasında, toplumda ortak düşünce ve emellerin güçlenmesinde, Selçuklu devlet görevlisi yetiştirilmesinde önemli katkıları olmuştur.

Kurumsal etkileri: Nizamiye medreseleri İlhanlı ve Osmanlı medreseleri ve diğer birçok İslâm ülkesi medreselerine örnek olmuştur.

Medreseler

• Amul Nizamiye Medresesi
• Bağdat Nizamiye Medresesi
• Basra Nizamiye Medresesi
• Belh Nizamiye Medresesi
• Herat Nizamiye Medresesi
• İsfahan Nizamiye Medresesi
• Musul Nizamiye Medresesi
• Nişabur Nizamiye Medresesi

Meşhur talebeleri

• Gazali
• İbn-i Şeddad
• Ömer Sühreverdî

Ayrıca bakınız

• Medrese
• Osmanlı'da eğitim