Necati Artan
Necati Artan (1 Temmuz 1928,[3] Nilüfer, Bursa[4] - 4 Mart 2015[5], Datça), Türkiye’nin ilk jet pilotlarından biri ve Türk Hava Kuvvetleri’nin ikinci akrobasi takımı olan Uçan Kuğular’ın kurucusudur.[6] Artan aynı zamanda Yarasalar Akrotim'de de liderlik yapmıştır.[4][7]
Necati Artan | |
|---|---|
 Necati Artan'ın renklendilmiş fotoğrafı | |
| Doğum | 01 Temmuz 1928 |
| Ölüm | 04 Mart 2015 (86 yaşında) Datça |
| Defin yeri | Emecik Mahallesi, Datça |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | Lütfü Gündoğdu[1] |
| Meslek | Havacı, Öğretmen, Pilot, Filo Komutanı |
| Etkin yıllar | 1950-1969 |
| Tanınma nedeni | 9 uçaklı Dolmabahçe gösterisi (30 Ekim 1965) |
| Evlilik | Güngör Artan |
| Çocuk(lar) |
|
01 Temmuz 1928'de doğdu,[3] Kuleli Askerî Lisesi ve ardından Konya'da Havacılık Okulu'nda eğitim aldı.[4]
1950 yılında pilotluğa başladı. İlk yalnız uçuşunu Spitfire modelinde yaptı.[8] 1955 yılında Uçan Kuğular'ı[9] kurdu.[6] Akrotim tecrübesine üsteğmen rütbesinde kanat uçucusu olarak başladı.[7][10] 1957'de, 4-11 Temmuz tarihleri arasında İtalya'da düzenlenen Şahlanan At Akrobasi Gösterileri'ne katılan Millî Akrotim ekibinde yer aldı ve altın madalya kazandı.[10]
1960-1962 yılları arasında yüzbaşı rütbesinde iken lider konumunda akrotimlerde yer almaya devam etti.[7][10]
1963-1965 yılları arasında filonun komutanı Binbaşı Necati Artan'dı.[7] 29 Temmuz 1965 günü Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları önünde yapılan başarılı bir gösterinin ardından dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay tarafından Üs Komutanı yapıldı.[7] Aynı yıl Merzifon Üssü’nde Filo Komutanı iken F-86 Sabre uçaklarından kurulu 9’lu akrobasi kolunun liderliğini yaptı,[11] o dönemde İstanbul Dolmabahçe semalarında yaptıkları 31 Ekim 1965 tarihli gösteri ilgi çekti.[7][12][13]
31 Ekim 1965'te gerçekleştirilen bu Dolmabahçe gösterisi öncesinde diğer pilotlara söyledikleri manşetlerde yer aldı:[7]
| “ | Başka soracak bir şey yok herhalde. İlk olarak İstanbul üzerinde dokuz uçakla bir gösteri yapıyoruz. Çoğumuz da İstanbul'u iyi bilmiyor. Belki heyecanlısınız, Ancak başaramayacağımız iş değil. Unutmayın, uçağın motoru stop ederse, düşerken denizi seçin, uçağı boğazın serin sularına bırakın. Halka zarar gelmesin. | „ |
Gösteri sonrası "Biz Türk Hava Kuvvetlerinin en kıymetli pilotları değiliz. Böyle zannetmeyin... Sadece bize görev verildi. Türk milletine, Türk ordusuna layık olmak için gayret gösterdik, o kadar" sözleriyle basın açıklaması yaptı.[7] 9 uçakla yapılan bu gösteri havacılık tarihinde bir ilkti.[4]
1967-68 yılında Balıkesir 191’nci F-84F Filosu’nda filo komutanıydı. 1967'deki Kıbrıs olaylarında 22 adet uçağı komuta etti.[11]
Necati Artan'ın Filo Komutanlığı yaptığı bir diğer birlik 1968-1969 yılları arasında Mürted'de bulunan 191. Filo Komutanlığıydı. (Filonun adı daha sonra 142. Filo olarak değiştirilmiş. 2016 yılında ise Eskişehir 1. Ana Jet Üs Komutanlığına konuşlandırılmıştır.) 15 Ekim 1968'de, Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine giren radarlı ilk uçak olan F-102A'nın devir teslim töreninde bu uçak ile tek kişilik akrobasi gösterisi yaptı.[7][14]
Artan, 191. Filo Komutanlığını yaptıktan sonra emekli oldu.
-
Yarasalar Akrotim -
Akrotim ve Necati Artan -
Yarasalar 9'lu uçuş
.jpg)
Ölümü değiştir
Necati Artan'a 2015 yılı Şubat ayı sonunda yaşadığı rahatsızlık neticesinde Marmaris Özel Yücelen Hastanesi'nde mide kanaması teşhisi konuldu. Yoğun bakıma alınan Artan 4 Mart 2015'te öldü.[6][15] İsmi Sivrihisar tesisine verildi.[11]
Kaynakça değiştir
- ^ "Hava Akrobasininin Dedesi". Röportaj. Hürriyet. 27 Haziran 2014. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020.
- ^ "UÇAN KUĞULAR KOMUTANLARINI TÖRENLE UĞURLADI". Milliyet. 8 Mart 2015. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ a b "Efsane Pilot Necati Artan Son Yolculuğuna Uğurlandı - Dailymotion Video". Dailymotion. haberler.com. 9 Mart 2015. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ a b c d "Göklerin en parlak yıldızıydı". #tarih. 16 Nisan 2015. 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ "Efsane Pilot Necati Artan Son Yolculuğuna Uğurlandı". Haberler. 9 Mart 2015. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ a b c "Efsane pilot Necati Artan, son yolculuğuna uğurlandı". Artı49. 8 Mart 2015. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020.
- ^ a b c d e f g h i Fatih Danacı Türk Yıldızları Bir Yıldızın Doğuşu. Bilgi Kitapevi. Ağustos 2017. ss. 122-123. ISBN 978-975-22-0713-4. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- ^ "Necati Artan Hakkında – Sivrihisar Havacılık Merkezi". 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ "TurkYildizlari - İKİNCİ AKROTİM - UÇAN KUĞULAR". www.turkyildizlari.tsk.tr. 15 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ a b c "www.HAVACIYIZ.com". www.havaciyiz.com. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ a b c STRASAM.ORG. "Sivrihisar Havacılık Merkezi (SHM) Necati Artan Tesisleri | Stratejik Araştırmalar Merkezi - STRASAM.ORG ®". strasam.org. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ "Milliyet Gazetesi Dolmabahçe Gösterisi". Milliyet. 31 Ekim 1965. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- ^ Uçan Kuğular Akrotimi - İstanbul - 1965. Bahriye. 5 Haziran 2020. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ "Türk Hava Kuvvetleri'ndeDelta Dagger'lar". 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Emekli Pilot Yarbay Necati Artan Vefat Etti". datça haber. 4 Mart 2015. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2015.