Vikipedi

Morehshin Allahyari

Morehshin Allahyari (Farsça; موره شین اللهیاری‎; 1985 doğumlu), Brooklyn, New York'ta yaşayan İranlı-Kürt medya sanatçısı, aktivist ve yazar. İşleri, teknoloji ve sanatsal aktivizm arasındaki ilişkiyi keşfetme odağıyla günümüzün politik, sosyokültürel ve toplumsal cinsiyet normlarını sorgular. Allahyari'nin eserleri arasında 3D baskı teknolojisi ile elde edilmiş objeler, video, deneysel animasyon, web sanatı ve çeşitli yayımlar bulunmaktadır. Material Speculation: ISIS (2016), IŞİD tarafından yok edilmiş antik eserlerin (2015-2016) 3-D baskı teknolojisi ile elde edilmiş heykel rekonstrüksiyon serisi ve The 3D Additivist Manifesto and Cookbook (2015–2016)[1] en bilinen eserleri arasındadır. 2017'de, Konuk Sanatçı pozisyonunda yer aldığı Eyebeam'de, Allahyari 'Dijital Sömürgecilik 10 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.' (2015'ten beri popülerleştirdiği bir terim)[2] hakkında bir proje üzerinde çalıştı.[3][4]

Morehshin Allahyari
Genel bilgiler
UyrukIran

Hayatı değiştir

Çocukluğu ve gençliği değiştir

Allahyari, İran-Irak Savaşı sırasında İran'ın Tahran kentinde doğdu ve büyüdü.[5] Küçük yaşlardan itibaren sanata ilgi duydu. 12 yaşında, kişisel anlatıları kolektif bir şekilde paylaşmanın önemini öğrendiği bir yaratıcı yazarlık kursuna katıldı. Bu kolektif çalışmaya 18 yaşına kadar devam etti ve bu çalışma kendi pratiğinin geri kalanı için bir başlangıç noktası oldu.[6] Allahyari, 2003'ten 2007'ye kadar eğitimine devam ettiği Tahran Üniversitesi'nin Sosyal Bilimler ve Medya Çalışmaları bölümünden lisans diploması, 2007'den 2009'a kadar eğitim gördüğü Denver Üniversitesi'nin Dijital Medya Çalışmaları bölümünden Yüksek Lisans diploması aldı ve 2010'dan 2012'ye kadar katıldığı Kuzey Teksas Üniversitesi'nde Yeni Medya Sanatında Güzel Sanatlar Yüksek Lisansı ile ödüllendirildi.[7][birincil olmayan kaynak gerekli]

Seçme Eserler değiştir

She Who Sees the Unknown (Meçhulü Gören Kadın) değiştir

She Who Sees the Unknown (Türkçe: Meçhulü Gören Kadın) (2017–2020), Orta Doğu kökenli, dişi ve kuir canavar figürlerini yeniden yaratmak fikri ile, bu doğrultuda 3D modelleme, tarama ve baskı teknolojilerinden ve anlatı gücünden yararlanan, uzun süreli bir araştırma projesidir. Proje, bu figürlerle ilintili gelenekleri, mitleri ve efsaneleri kullanarak, sömürgecilik, patriyarka ve çevresel bozulma felaketlerini[8] 3D baskı teknolojisiyle elde edilmiş cin, ve başka Orta Doğu kökenli ruhani, mitolojik yaratık heykelleri üzerinden yeniden keşfeder. Bu çalışmalar bütünü, canavar/cin figürlerinden ve bağlantılı araştırmalardan oluşan bir arşiv, enstalasyon, yazı, video ve cin figürlerinin üç boyutlu modellemeleri[9] gibi birkaç farklı unsuru içinde bulundurmaktadır. Cin heykellerinden iki tanesi Huma ve Ya'jooj Ma'jooj'dur. Allahyari, The Verge için Lizzie Plaugic tarafından kaleme alınan bir makalede, bu iki eserini, "Orta Doğu kökenli karanlık tanrıçaları, dişi canavar ve cin figürlerini araştırıp, şiirsel ve kuramsal bir hikaye anlatıcılığı ve bu efsanelerin kolaj, 3D modelleme, baskı ve arşivleme faaliyetleri üzerinden tekrar bölümlenmesi aracılığıyla "gücü yeniden konumlandırmaya yönelik başka bir yol öneren" bir eylem olarak tasvir etmiştir.

She Who Sees the Unknown Transfer Gallery 30 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Upfor Gallery 22 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hartware Media Art Association, Upfor Gallery, Hartware Media Art Association, New York Armory,[10] Moskova Modern Sanat Müzesi 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,[11], New Museum 13 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ve birçok diğer lokasyonda sergilenmiştir.

The Laughing Snake (Gülen Yılan) değiştir

Allahyari, 2018'de Arap mitolojisindeki son derece güçlü kadınsı ve kuir cin motifleri ve temalarıyla devam ederek, Whitney Müzesi 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Liverpool Bienali 9 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve FACT 6 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tarafından ortaklaşa hazırlanan "The Laughing Snake" (Türkçe: Gülen Yılan) isimli web projesini sundu.[12]

Eser, Whitney Müzesi'nin Artnet 10 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. isimli çevrimiçi portalında barındırılıp, kullanıcının internet tarayıcısı üzerinden çalışarak, etkileşimi esas alır. Bu altyapı ile ortaya çıkan deneyim şiir, ses manzaraları ve üç boyutlu animasyon gibi elementlerden oluşmaktadır.[13] Eser, cin mitini, kadının Orta Doğu toplumlarındaki statüsüne ek olarak, aynı coğrafyada kadın bedeni ve cinsel arzu gibi konseptleri keşfetmek üzere bir araç olarak kullanır.

14. ve 15. yüzyıllarda orijinali Kitab'el Bulhan (Şaşırılacak Şeyler Kitabı) isimli, Arapça el yazması kitapta beliren bir mit, Gülen Yılan'ın bir şehri ele geçirmesini anlatır. Yılan şehrin insanlarını ve hayvanlarını öldürmüş, ve onu öldürmek için yola çıkan herkes başarısız olmuştur. Sonunda, yaşlı bir adam yılana bir ayna tutar. Aynadaki yansıması yılanı öylesine güldürür ki gülmekten çatlayarak ölür. Eserde, yılanın ve aynanın görsellerini kullanarak, Allahyari bizi bir çevrimiçi anlatı labirentine sokmaktadır. Bu anlatı, kişisel, gerçek deneyimleri ve kurgu öğelerini birleştirerek kadınsılık, cinsel istismar, ahlak, ve isteri gibi konuları yorumlar. Yılan, kadına ve "dişiye" dair çok yüzlü, bazen çarpıtılmış algıları, ötekilik ve canavarlık tahayyüllerini kırıp yansıtan karmaşık bir figür olarak belirir.[14]

Like Pearls (İnci Gibi) değiştir

Like Pearls (Türkçe: İnci Gibi) (2014), Allahyari'nin Farsça e-posta adresinden alınmıştır. Koleksiyon, İran'daki çevrimiçi iç çamaşır mağazalarından gelmiş seks ve romantizm temalı spam ve çöp e-postaların bozuk bir birikimidir.[15] Atan kalp, açan çiçek, uçan kuş ve kelebek GIFlerini reklamların üzerine katmanlandırarak,[16] Allahyari bu reklamların içinde işleyen sosyal ve kültürel fenomenlere dikkat çekerken, kadın bedeninin sansürüne karşın eşzamanlı olarak cinselleştirilmesinin sebebinin İran'daki Şeriat ve Fıkıh sistemi olduğunu öne sürer. İnci Gibi, kadın bedenlerinin objeleştirilmesine ve cinsiyetçiliğe dikkat çekmek için kasıtlı olarak rahatsızlık verici ve yıkıcıdır. Hyperallergic dergisi ile bir röportajında 11 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Allahyari, eserin ele aldığı konuları şu şekilde yorumlamıştır: "İran'da kadın bedenine dair konuların hükûmetin gündeminde yer alması, kadınların başörtüsü/kara çarşaf giymesine yönelik baskılama, tamamen sansürden ibarettir. Bir kadın olarak bedeniniz daima objeleştirilir, ardından siyasi ve kültürel olarak sansürlenir."

In Mere Spaces All Things Are Side by Side I değiştir

In Mere Spaces All Things Are Side by Side I (2014) (Türkçe: Yalın Boşluklarda Tüm Şeyler Yan Yanadır) internetin İran’daki sınırlı erişilebilirliğine vurgu yaparak, bunun üzerinden bir ilişki ve kopukluk hikâyesi yansıtan video serisinin ilkidir.[17] Çalışma, Allahyari’nin 4 yıllık bir zaman zarfına yayılmış Yahoo sohbet geçmişinden, ve bu sürede içinde olduğu bir ilişkiden ilhamla ortaya çıkmıştır. Odağı ilişkinin üzerine toplamaktansa, sanatçı, sanal ve gerçek arasındaki olası kesişimleri keşfederken, ilişkinin yürüyememesi ile bulunduğu mekandaki iletişimsel ve teknolojik arızalar, kopukluklar arasında paraleller kurmaktadır.[15]

Material Speculation: ISIS (Fizikî Spekülasyon: IŞİD) değiştir

Material Speculation (Türkçe: Fizikî Spekülasyon),"3D Baskı, Plastik, Petrol, Teknokapitalizm 24 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve Cihad arasındaki petropolitik 8 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve şiirsel ilişkileri denetleyen" bir dijital imalat ve 3D baskı projesidir.[18] John Jay College of Criminal Justice'teki "The Missing: Rebuilding the Past" (Türkçe: "Kaybolanlar: Geçmişi Yeniden İnşa Etmek") adlı toplu serginin içinde yer alan eserde, sanatçılar yaratıcı vasıtalar aracılığıyla Irak ve Suriye'de çatışma bölgelerindeki yıkım ve tahribat sonucu yaşanan, "önlenebilir olan kayıpları" protesto etmektedirler.[19] 2015'ten 2016'ya kadar, Allahyari, özgün versiyonları IŞİD tarafından 2015'te Musul Müzesi'nde tahrip edilen 8 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. on iki antik el yapımı eseri yeniden canlandırdı.[20][21] Her bir eserin içinde, resimler, haritalar, videolar, PDF dosyaları ve bu konu üzerine bütün diğer araştırmalarını bulunduran bir USB bellek ve/veya hafıza kartı bulunmaktadır. Eserleri sergilenen diğer sanatçılar savaştaki şiddete dair deliller temin ederken, Allahyari'nin işleri geleceğe dair bir bakış da belirtmektedir. Yine Hyperallergic dergisinde yayımlanan bir makalede, 28 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Allahyari'nin "başka kişilerin de kendi 3D modellerini inşa edebilmesi için, bütün bu bilgilere açık erişim sağlamak üzere verileri dijital bir arşivde saklayabilecek bir kurum aradığı" ve onun için "bunun kendi başına bile bir direniş eylemi" olduğu belirtilmiştir.[22] Sanatçı, 3D modelleme ve baskı aracılığıyla, IŞİD tarafından yok edilmiş el yapımı antik eserleri yeniden yaratmaktadır.[23]

2016'nın başlarında, Allahyari Fizikî Spekülasyon:IŞİD serisinden bir rökonstrüksiyonunu ve Rhizome 26 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'un The Download isimli serisinin bir parçası olarak bir araştırma dosyası yayımladı.[24] Rhizome'dan aldığı bu komisyon aracılığıyla, Kral Uthal heykeli için inşa ettiği dosya nesnesi 3D baskı için herkese açık halde geldi. Sonrasında, Browntourage[25] ile işbirliği içinde, Material Speculation 3D baskı serisinin "PRINT your REALITY"(Türkçe: HAKİKATİNİ BAS) isimli sanal turunu yarattı. Bu sanal galeride dolaşan kullanıcılar, üç boyutlu görselleri çevirerek inceleyebilmekte ve sanatçıyı eserleri hakkında soruları cevaplarken seyredebilmektedir.[26]

Bu çalışmalar bütünü, Vice Creators Project,[27] Vice Motherboard,[28][29] AJ+,[30] CBC,[31] Huffington Post,[32] Wired ve pek çok diğer haber kaynağı tarafından büyük ilgi görmüştür.[33]

Dark Matter (Karanlık Madde) değiştir

İlk seri (2014) değiştir

Allahyari'nin ilk Dark Matter (Türkçe: Karanlık Madde) serisi ülkesine hem genel anlamda, hem de sansür konusunda eleştirel bir bakış niteliğindedir.[34] 3 boyutlu baskıyı kullanarak, sanatçı ülkesinde yasak ya da hoş karşılanmayan çeşitli objeler üretir. Bu çalışmalar bütünü, "Maya isimli üç boyutlu modelleme uygulamasında oluşturulup basılmış, iğneleyici ve eleştirel bir heykel serisidir. Yan yana konumlandırılışlarındaki mizahi tavır, İran hükûmeti tarafından bastırılan, yasaklanmış ya da hor görülen fikirlerin altını çizmektedir."[34] Söz konusu objelerin arasında Barbi bebek, yapay penis, çanak anten, VHS kaset, domuz, silah, Buda heykeli, ve Simpsonlar çizgi film/durum komedisi karakteri Homer Simpson bulunmaktadır.[35] Allahyari, eserinin arkasındaki fikri şu şekilde açıklamaktadır: "İran'da bu nesnelerin bulundurulmasını ve mülkiyetini sürekli tehdit eden, durmaksızın buna karşı çalışan güce karşı hem direnmek, hem de bu konuya farkındalık getirmek istedim."[35]

İkinci seri (2014-2015) değiştir

Allahyari, 2014’te Karanlık Madde serisinin ikincisinin yaratımı, NASA’ya hediye edilmesinin ardından Uluslararası Uzay İstasyonu’na gönderimi için Forever Now tarafından görevlendirilmiştir.[15] Dark Matter (Second Series) (Türkçe: Karanlık Madde (İkinci Seri) özellikle İran, Çin, Suudi Arabistan ve Kuzey Kore’de sosyal veya kültürel olarak hoş karşılanmayan objelerin 3D baskılarından oluşan bir koleksiyondur.[36] Karanlık Madde’nin bu iterasyonu konusunda Allahyari, “Karanlık Madde’nin biz insanların şu anda yaşadığı hayatı ve bu hayatın, azınlıkların (güç/hükûmetler) çoğunluk (halk) için yaratımına sebep olduğu karanlık, görünmez, ve distopik taraflarını belgelemek niyetiyle” yaratıldığını ve kendisinin bu yasak nesneleri “başka bir zaman/mekanda yeni bir bağlama oturtma, yeniden konumlandırma fikri ile ilgilendiğini” belirtmiştir.[15] 11 Kasım 2014 tarihinde, Allahyari sanatını astronomi ile ilintilendirerek, Frank Malina’nın 100. Yıldönümüne geri sayım etkinliklerinin bir parçası olarak Roger Malina ile Creative Disturbance’ta tartışmıştır.[37]

Kaynakça değiştir

  1. ^ "#Additivism — The 3D Additivist Cookbook" (http://additivism.org/cookbook). Amsterdam, Netherlands: Institute Of Networked Cultures. December 2016 [2016]. 2 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2018. 
  2. ^ "Talking Digital Colonialism with Morehshin Allahyari". Hyperallergic (İngilizce). 11 Haziran 2019. 11 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2019. 
  3. ^ CyArk 500 2015 - Morehshin Allahyari (İngilizce), 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Eylül 2019 
  4. ^ "These five artists are redefining technology". Eyebeam. 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2016. 
  5. ^ "The Voice's Folds: Morehshin Allahyari, Michael A. Morris, Jenny Vogel". Glasstire. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Artist Profile: Morehshin Allahyari". Rhizome. 8 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016. 
  7. ^ "Morehshin Allahyari Artist Info". www.morehshin.com. 2 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016. 
  8. ^ "Re-Figuring the Future with Morehshin Allahyari | Rubin Museum of Art". rubinmuseum.org (İngilizce). 26 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2018. 
  9. ^ "Morehshin Allahyari's 3D-printed project pushes back against 'digital colonialism'". The Verge. 28 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2018. 
  10. ^ "30 Must-See Artists at the Armory Show". The New York Times (İngilizce). 8 Mart 2018. ISSN 0362-4331. 28 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2018. 
  11. ^ "This Site is Under Revolution". www.mmoma.ru. 11 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2018. 
  12. ^ "Morehshin Allahyari: The Laughing Snake". Whitney Museum of American Art. 10 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2019. 
  13. ^ "The Laughing Snake". Whitney Artnet. 11 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2019. 
  14. ^ "Morehshin Allahyari: The Laughing Snake". whitney.org (İngilizce). 10 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2019. 
  15. ^ a b c d "Morehshin Allahyari's Art on Iranian Censorship Will Soon Be Out of This World". Global Voices Advocacy. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2016. 
  16. ^ "likepearls.com". 14 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "In Mere Spaces All Things Are Side by Side I". 2014. 11 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. 
  18. ^ "SPREAD WHAT HAS BEEN DESTROYED: INTERVIEW WITH MOREHSHIN ALLAHYARI". Digicult. Italy. February 2015. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2018. 
  19. ^ Voon, Claire (27 Ocak 2016). "In Acts of Resistance, Artists and Scholars Digitally Reconstruct the Past". Hyperallergic (İngilizce). 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2021. 
  20. ^ "The Distributed Monument: New work from Morehshin Allahyari's 'Material Speculation' series". Rhizome. 16 Şubat 2016. 17 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2018. 
  21. ^ "Material Speculation: Morehshin Allahyari Releases Collection So Public Can 3D Print Pieces Destroyed by ISIS". 3DPrint.com: The Voice of 3D Printed and Additive Art. 18 Şubat 2016. 19 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2018. 
  22. ^ "In Acts of Resistance, Artists and Scholars Digitally Reconstruct the Past". Hyperallergic (İngilizce). 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016. 
  23. ^ "Artist Uses 3D Tech to Recreate Past Destroyed by ISIS". KQED Arts (İngilizce). 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016. 
  24. ^ "The Distributed". Rhizome. 17 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2016. 
  25. ^ "Browntourage". browntourage.herokuapp.com (İngilizce). 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2017. 
  26. ^ Kotack, Madison. "Want to Appreciate Your Playboys and Barbies? Take This VR Tour". WIRED (İngilizce). 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2017. 
  27. ^ Bruney, Gabrielle (9 Ocak 2016). "This Artist Fights ISIS with 3D-Printing in Virtual Reality". Creators Project by Vice. 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2018. 
  28. ^ "3D Printing vs. ISIS". Motherboard (İngilizce). 25 Mayıs 2015. 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2018. 
  29. ^ "You Can Now 3D Print the Ancient Artifacts That ISIS Destroyed". Motherboard (İngilizce). 17 Şubat 2016. 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2018. 
  30. ^ "This Artist Fights ISIS With A 3D Printer". AJ+. AJ+. 3 Temmuz 2015. 10 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2018. 
  31. ^ "3D printing artifacts destroyed by ISIS". CBC Radio (İngilizce). 8 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2018. 
  32. ^ DMello, Chantelle (30 Mart 2016). "This Artist Is Using 3D Printers To Revive Artifacts Destroyed By ISIS". Huffington Post (İngilizce). 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2018. 
  33. ^ Franklin-Wallis, Oliver. "Defying Daesh – with a 3D printer". 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2018. 
  34. ^ a b "Dark Matter – Artist Morehshin Allahyari Tweaks Iranian Government With 3D Printing". 3DPrint.com (İngilizce). 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016. 
  35. ^ a b "Dark Matter (First Series-2014) | Morehshin Allahyari". 8 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016. 
  36. ^ "Dark Matter (Second Series), Morehshin Allahyari". web.archive.org (İngilizce). 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. 
  37. ^ "Dark Matter in Astronomy and in Art – Creative Disturbance" (İngilizce). 1 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Morehshin_Allahyari&oldid=30752752" sayfasından alınmıştır