Mithas Turan

Mithas Turan (resmi adı:Aleksandr Yakovleviç Çerpakov, Rusça: Александр Яковлевич Черпаков) — Hakas yazar, oyun yazarı, yayıncı, SSCB Yazarlar Birliği üyesi.

Mithas Turan
Doğum	21 Haziran 1929(1929-06-21) Murza ulusu, Ashıs aymağı, Hakasya
Ölüm	6 Mayıs 1992 (62 yaşında) Abakan, Hakasya
Meslek	Yazar, gazeteci oyun yazarı
Milliyet	Hakas Türk
Dönem	1957-1992
Önemli ödülleri	Tüm Liste

Yaşamı

Asıl adı Aleksandr Yakovleviç Çerpakov olan Mithas Turan 21 Haziran 1929 tarihinde Sibir krayı, Hakas okruğunun şimdiki Ashız ilçesinin Murza ulusunda dünyaya gelmiştir. Yazarın çocukluk ve gençlik yılları Yukarı Ashıs yerleşiminde geçmiştir. Orta öğrenimini bitirdikten sonra Abakan Devlet Pedagoji Enstitüsünde eğitim görür. Üniversiteyi bitirdikten sonra bir müddet öğretmenlik yapmış, daha sonra "Hakasya zahmetkeşleri" ("Хакасский труженик") gazetesinde çalışmıştır. 1968 yılından ölümüne kadar "Lenin yolu" (Lenin Çolu, "Ленин чолы") gazetelerinde gazetecilik yapmıştır. SSCB Gazeteciler Birliği üyesi seçilmiştir.

6 Mayıs 1992 tarihinde Abakanda ölmüştür.

Edebi yönü

Mithas Turan'ın ilk hikayesi 1957 yılında "Kızıl aal" ("Хызыл аал") gazetesinde derc olunmuştur. O ilk edebi yazılarını yerel gazetelerde ve "Sibir ışıkları", "Yenisey", "Nov" ve başka edebi almanaklarında neşr ettirmiştir. Mithas Turanın ilk bedii derlemesi 1972 yılında "Sayalbaan sürmester" adı ile yayınlanmıştır. 1984 yılında ise onun ikinci hikayeler derlemesi olan "Hayat yollarında" ("Çurtas çollarınça") kitabı neşr olunmuştur. Yazarın hikayelerinin esas mevzuları insanın iç manevi dünyası, Hakas Türklerinin örf-ananeleri, kadınların kaderidir. Mithas Turanın asıl eserlerinden biri de İkinci Dünya Savaşı yıllarında arka cephede çalışanların hayatından bahs eden "Kamat" dramıdır. Bu eser 1980 yıllarında rejisor V. İ. İvandayev tarafından Hakasya Dram Tiyatrosunda izleyicilere sunulmuştur. Yazarın "Budaklı kavak" (Paytirek "Пай тирек") romanı da Hakas okuyucuları arasında bilindiktir.

Eserleri

• Сайалбаан сурместер : hekayə. Тайна Чити Хыса, Абакан: Хакасское отд-ние Красноярского кн. изд-ва, 1972, 32 c.
• Пай тирек. Xakas dilində povest / М. Туран. – Абакан: Хак. издат., 1981. – 112 с.
• Чуртас чолларынча. Xakas dilində hekayələr toplusu / М. Туран. – Абакан:Хакасское отделение Красноярского книжного издательства, 1984. –151 с.
• Тиректер / М. Туран // Чуртас чолларынча. Xakas dilində hekayələr toplusu. – Абакан: Хакасское отделение Красноярского книжного издательства, 1984
• Tигір хурлығ чирим : чоохтар чыындызы. Радужная земля моя: очерки, Абакан: Дом литераторов Хакасии, 2019, 165 c.
• Пай тирек. Xakas dilində povest [audio kitab], Q. Sultrekovun ifasında, Yazılış forması MP3, Abakan: 2020 [1]

İlgili Edebiyat

• Майнагашева Н.С. Национальный образ мира в творчестве Митхаса Турана, Международный научно-исследовательский журнал, 2016 ▪ № 12 (54) ▪ Часть 2 ▪ Декабрь, c.50–54
• Карамашева В.А. Творчество хакасских писателей. Учебное пособие. – Абакан: Хакасское кн.изд-во, 2011
• Карамашева, В.А. Эволюция хакасского рассказа. – Абакан: Издательство ХГУ им.Н.Ф.Катанова, 2004
• Карамашева В.А. Становление хак.прозы: жанр, проблематика, характер. — Абакан: Издательство ХГУ им.Н.Ф.Катанова, 1996
• Очерки истории хакасской советской литературы / отв. ред. К.Ф.Антошин. – Абакан: Хак. отд-ние Красноярского кн. изд-ва, 1985
• Торокова Анастасия Эдуардовна. Роль свадебных мотивов в хакасской прозе // Наука через призму времени.-2018.-№ 4 (13).