Vikipedi

Metabolik sendrom

Metabolik sendrom aşağıdaki beş tıbbi durumdan en az üçünün bir araya gelmesidir: karında şişmanlık, yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri, yüksek serum trigliseritleri ve düşük serum yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL).

Diğer adlarDismetabolik sendrom X
Metabolik sendromun ayırt edici özelliği olan belirgin merkezi obeziteli bir adam. Ağırlığı 182 kg (400 lbs), boyu 185 cm (6 ft 1 inç) ve vücut kitle indeksi (BMI) 53'tür (normal 18,5 ila 25).
UzmanlıkEndokrinoloji
BelirtilerObezite
Ayırıcı tanıİnsülin direnci, prediyabet, hiperürisemi, obezite, alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı, polikistik over sendromu, sertleşme bozukluğu , akantozis nigricans

Metabolik sendrom, kardiyovasküler hastalık ve tip 2 diyabet geliştirme riskiyle ilişkilidir.[1] ABD'de yetişkin nüfusun yaklaşık %25'inde metabolik sendrom vardır ve bu oran özellikle ırksal ve etnik azınlıklar arasında yaşla birlikte artar.[2][3]

İnsülin direnci, metabolik sendrom ve prediyabet birbiriyle yakından ilişkilidir ve örtüşen yönleri vardır. Sendromun, enerji kullanımı ve depolanmasıyla ilgili altta yatan bir bozukluktan kaynaklandığı düşünülür ancak sendrom nedeni devam eden bir tıbbî araştırma alanıdır. Araştırmacılar, metabolik sendrom tanısının farklı tedavi anlamına mı geldiğini yoksa kardiyovasküler hastalık riskini bireysel bileşenlerinin toplamının önerdiğinin ötesinde artırıp artırmadığını tartışmaktadır.[4]

İşaretler ve semptomlar

değiştir

Metabolik sendromun anahtar belirtisi, aynı zamanda iç organlara ait, erkek tipi veya elma şeklindeki yağlanma olarak da bilinen merkezi obezitedir. Ağırlıklı olarak bel ve gövde çevresinde yağ dokusu birikimi ile belli olur.[5] Metabolik sendromun diğer belirtileri, yüksek tansiyon, azalmış açlık serum HDL kolesterolü, yüksek açlık serum trigliserit düzeyi, bozulmuş açlık glukozu, insülin direnci veya prediyabettir. Bu hastalıkta hiperürisemi; alkolsüz karaciğer yağlanma hastalığına ilerleyen karaciğer yağlanması (özellikle eşzamanlı obezitede); kadınlarda polikistik over sendromu ve erkeklerde sertleşme bozukluğu ve akantozis nigricans görülür.[6]

Boyun çevresi

değiştir

Boyun çevresi, üst vücut deri altı yağ birikimini göstermek için basit ve güvenilir bir gösterge olarak kullanılmıştır. Erkekler için 40,25 santimetre (15,85 in)'den fazla ve kadınlar için 35,75 santimetre (14,07 in)'den fazla boyun çevresi, metabolik sendrom açısından yüksek riskli kabul edilir. Boyun çevresi geniş olan kişilerde metabolik sendrom riski iki kattan fazladır.[7] Aşırı kilolu/obeziteli yetişkinlerde, klinik olarak anlamlı kilo kaybı, COVID-19'a karşı koruma sağlayabilir[8] ve boyun çevresi, COVID-19 hastalarında mekanik havalanmaya maruz kalma riskiyle ilişkilendirilmiştir; boyun çevresindeki her santimetrelik artışta risk %26 oranında artmaktadır.[9] Dahası, hastaneye kaldırılan "geniş boyun fenotipli" COVID-19 hastalarında ölüm riski iki kattan fazlaydı.[10]

Komplikasyonlar

değiştir

Metabolik sendrom, tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, felç, böbrek hastalığı ve alkolsüz karaciğer yağlanması hastalığı gibi birçok ciddi ve kronik komplikasyona yol açabilir.[11]

Ayrıca, 2023 yılında 13 milyondan fazla kişinin katıldığı sistematik bir inceleme ve meta-analizde, metabolik sendromun çoğu ameliyat türünde önemli ölçüde artan cerrahi komplikasyon riskiyle ilişkili olduğu ortaya çıkarmıştır.[12]

Nedenler

değiştir

Metabolik sendromun karmaşık yollu mekanizmaları araştırılmaktadır. Patofizyoloji çok karmaşıktır ve yalnızca kısmen aydınlatılmıştır. Bu durumdan etkilenen kişilerin çoğu yaşlı, obez, hareketsiz ve bir dereceye kadar insülin dirençlidir. Stres de katkıda bulunan bir faktör olabilir.

En önemli risk faktörleri diyet (özellikle şekerle tatlandırılmış içecek tüketimi),[13] genetik,[14][15][16][17] yaşlanma, hareketsiz davranış[18] veya az fiziksel aktivite,[19][20] bozulmuş kronobiyoloji/uyku,[21] duygudurum bozuklukları/psikotropik ilaç kullanımı,[22][23] ve aşırı alkol kullanımıdır.[24] Sürekli aşırı yemeyel olan yağ dokusunun aşırı büyümesinin sendromda oynadığı patojenik rol ve bunun sonucunda ortaya çıkan lipotoksisite, Antonio Vidal-Puig tarafından incelenmiştir.[25]


Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Metabolic syndrome". Mayo Clinic. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020. 
  2. ^ Falkner B, Cossrow ND (Temmuz 2014). "Prevalence of metabolic syndrome and obesity-associated hypertension in the racial ethnic minorities of the United States". Current Hypertension Reports. 16 (7). s. 449. doi:10.1007/s11906-014-0449-5. PMC 4083846 $2. PMID 24819559. 
  3. ^ Beltrán-Sánchez H, Harhay MO, Harhay MM, McElligott S (Ağustos 2013). "Prevalence and trends of metabolic syndrome in the adult U.S. population, 1999–2010". Journal of the American College of Cardiology. 62 (8). ss. 697–703. doi:10.1016/j.jacc.2013.05.064. PMC 3756561 $2. PMID 23810877. 
  4. ^ Anagnostis, Panagiotis (30 Kasım 2023). "Metabolic Syndrome". BMJ Best Practice. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023. 
  5. ^ "Metabolic Syndrome". Diabetes.co.uk. 15 Ocak 2019. 
  6. ^ Mendrick DL, Diehl AM, Topor LS, Dietert RR, Will Y, La Merrill MA, Bouret S, Varma V, Hastings KL, Schug TT, Emeigh Hart SG, Burleson FG (Mart 2018). "Metabolic Syndrome and Associated Diseases: From the Bench to the Clinic". Toxicological Sciences. 162 (1). ss. 36–42. doi:10.1093/toxsci/kfx233. PMC 6256950 $2. PMID 29106690. 
  7. ^ Mohseni-Takalloo, Sahar; Mozaffari-Khosravi, Hassan; Mohseni, Hadis; Mirzaei, Masoud; Hosseinzadeh, Mahdieh (2023-06-13). "Evaluating Neck Circumference as an Independent Predictor of Metabolic Syndrome and Its Components Among Adults: A Population-Based Study". Cureus (ingilizce). 15 (6). ss. e40379. doi:10.7759/cureus.40379. ISSN 2168-8184. PMC 10344419 $2. PMID 37456431. 
  8. ^ Shyam, Sangeetha; García-Gavilán, Jesús Francisco; Paz-Graniel, Indira; Gaforio, José J.; Martínez-González, Miguel Ángel; Corella, Dolores; Martínez, J. Alfredo; Alonso-Gómez, Ángel M.; Wärnberg, Julia; Vioque, Jesús; Romaguera, Dora; López-Miranda, José; Estruch, Ramon; Tinahones, Francisco J.; Lapetra, José (2023-10-13). "Association of adiposity and its changes over time with COVID-19 risk in older adults with overweight/obesity and metabolic syndrome: a longitudinal evaluation in the PREDIMED-Plus cohort". BMC Medicine (ingilizce). 21 (1). s. 390. doi:10.1186/s12916-023-03079-z. ISSN 1741-7015. PMC 10576302 $2. PMID 37833678. 
  9. ^ Di Bella, Stefano; Cesareo, Roberto; De Cristofaro, Paolo; Palermo, Andrea; Sanson, Gianfranco; Roman-Pognuz, Erik; Zerbato, Verena; Manfrini, Silvia; Giacomazzi, Donatella; Dal Bo, Eugenia; Sambataro, Gianluca; Macchini, Elisabetta; Quintavalle, Francesco; Campagna, Giuseppe; Masala, Renato (2021). "Neck circumference as reliable predictor of mechanical ventilation support in adult inpatients with COVID-19: A multicentric prospective evaluation". Diabetes/Metabolism Research and Reviews (ingilizce). 37 (1). ss. e3354. doi:10.1002/dmrr.3354. ISSN 1520-7552. PMC 7300447 $2. PMID 32484298. 
  10. ^ Di Bella, Stefano; Zerbato, Verena; Sanson, Gianfranco; Roman-Pognuz, Erik; De Cristofaro, Paolo; Palermo, Andrea; Valentini, Michael; Gobbo, Ylenia; Jaracz, Anna Wladyslawa; Bozic Hrzica, Elizabeta; Bresani-Salvi, Cristiane Campello; Galindo, Alexandre Bezerra; Crovella, Sergio; Luzzati, Roberto (10 Aralık 2021). "Neck Circumference Predicts Mortality in Hospitalized COVID-19 Patients". Infectious Disease Reports (ingilizce). 13 (4). ss. 1053–60. doi:10.3390/idr13040096. ISSN 2036-7449. PMC 8700782 $2. PMID 34940406. 
  11. ^ "Metabolic syndrome – Symptoms and causes". Mayo Clinic (ingilizce). Erişim tarihi: 31 Mart 2022. 
  12. ^ Norris, Philip; Gow, Jeff; Arthur, Thomas; Conway, Aaron; Fleming, Fergal J; Ralph, Nicholas (2 Kasım 2023). "Metabolic syndrome and surgical complications: A systematic review and meta-analysis of 13 million individuals". International Journal of Surgery. 110 (1). ss. 541–53. doi:10.1097/JS9.0000000000000834. PMC 10793842 $2. PMID 37916943. 
  13. ^ Malik VS, Popkin BM, Bray GA, Després JP, Willett WC, Hu FB (Kasım 2010). "Sugar-sweetened beverages and risk of metabolic syndrome and type 2 diabetes: a meta-analysis". Diabetes Care. 33 (11). ss. 2477–83. doi:10.2337/dc10-1079. PMC 2963518 $2. PMID 20693348. 
  14. ^ Pollex RL, Hegele RA (Eylül 2006). "Genetic determinants of the metabolic syndrome". Nature Clinical Practice Cardiovascular Medicine. 3 (9). ss. 482–89. doi:10.1038/ncpcardio0638. PMID 16932765. 
  15. ^ Poulsen P, Vaag A, Kyvik K, Beck-Nielsen H (Mayıs 2001). "Genetic versus environmental aetiology of the metabolic syndrome among male and female twins". Diabetologia. 44 (5). ss. 537–43. doi:10.1007/s001250051659. PMID 11380071. 
  16. ^ Groop L (Mart 2000). "Genetics of the metabolic syndrome". The British Journal of Nutrition. 83 (Suppl 1). ss. S39–S48. doi:10.1017/S0007114500000945. PMID 10889791. 
  17. ^ Bouchard C (Mayıs 1995). "Genetics and the metabolic syndrome". International Journal of Obesity and Related Metabolic Disorders. 19 (Suppl 1). ss. S52–59. PMID 7550538. 
  18. ^ Edwardson CL, Gorely T, Davies MJ, Gray LJ, Khunti K, Wilmot EG, Yates T, Biddle SJ (2012). "Association of sedentary behaviour with metabolic syndrome: a meta-analysis". PLOS ONE. 7 (4). ss. e34916. Bibcode:2012PLoSO...734916E. doi:10.1371/journal.pone.0034916. PMC 3325927 $2. PMID 22514690. 
  19. ^ Katzmarzyk PT, Leon AS, Wilmore JH, Skinner JS, Rao DC, Rankinen T, Bouchard C (Ekim 2003). "Targeting the metabolic syndrome with exercise: evidence from the HERITAGE Family Study". Medicine and Science in Sports and Exercise. 35 (10). ss. 1703–09. doi:10.1249/01.MSS.0000089337.73244.9B. PMID 14523308. 
  20. ^ He D, Xi B, Xue J, Huai P, Zhang M, Li J (Haziran 2014). "Association between leisure time physical activity and metabolic syndrome: a meta-analysis of prospective cohort studies". Endocrine. 46 (2). ss. 231–40. doi:10.1007/s12020-013-0110-0. PMID 24287790. 
  21. ^ Xi B, He D, Zhang M, Xue J, Zhou D (Ağustos 2014). "Short sleep duration predicts risk of metabolic syndrome: a systematic review and meta-analysis". Sleep Medicine Reviews. 18 (4). ss. 293–97. doi:10.1016/j.smrv.2013.06.001. PMID 23890470. 
  22. ^ Vancampfort D, Correll CU, Wampers M, Sienaert P, Mitchell AJ, De Herdt A, Probst M, Scheewe TW, De Hert M (Temmuz 2014). "Metabolic syndrome and metabolic abnormalities in patients with major depressive disorder: a meta-analysis of prevalences and moderating variables". Psychological Medicine. 44 (10). ss. 2017–28. doi:10.1017/S0033291713002778. PMID 24262678. 
  23. ^ Vancampfort D, Vansteelandt K, Correll CU, Mitchell AJ, De Herdt A, Sienaert P, Probst M, De Hert M (Mart 2013). "Metabolic syndrome and metabolic abnormalities in bipolar disorder: a meta-analysis of prevalence rates and moderators". The American Journal of Psychiatry. 170 (3). ss. 265–74. doi:10.1176/appi.ajp.2012.12050620. PMID 23361837. 
  24. ^ Sun K, Ren M, Liu D, Wang C, Yang C, Yan L (Ağustos 2014). "Alcohol consumption and risk of metabolic syndrome: a meta-analysis of prospective studies". Clinical Nutrition. 33 (4). ss. 596–602. doi:10.1016/j.clnu.2013.10.003. PMID 24315622. 
  25. ^ Vidal-Puig A (2013). "Adipose tissue expandability, lipotoxicity and the metabolic syndrome". Endocrinologia y Nutricion. 60 (Ek 1). ss. 39–43. doi:10.1016/s1575-0922(13)70026-3. PMID 24490226. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Metabolik_sendrom&oldid=33487055" sayfasından alınmıştır