Vikipedi

Melviye Muharebesi (1692)

Moulouya Savaşı, Mayıs 1692'de[6][7] Fas'taki Melviye nehri üzerindeki bir geçitte gerçekleşti. Alevi Sultanı Moulay İsmail'in orduları ile Cezayir Deyi Hadj Chabane'nin orduları arasında gerçekleşti.

Melviye Muharebesi
TarihMayıs-Haziran 1692
Bölge
Melviye Nehri
Sonuç Cezayir zaferi[1][2] Melviye Nehri'nin sağ kıyısına kadar olan bölge 100 yıldan fazla Cezayir yönetiminde kalıyor[3][4]
Taraflar
Cezâyir-i Garp Fas Fas Sultanlığı
Komutanlar ve liderler
Hadj Ahmed Chabane Ismail Ibn Sharif
Güçler
10,000 Yeniçeri
3,000 Sipahi
1 Igawawen Kabyle birliği
veya 12,000[5]		 14,000 Piyadeler
8,000 atlılar
veya 60,000[5]
Kayıplar
~100 5.000

Arka plan değiştir

Hadj Chabane, Raïs'in Taifa'sı tarafından kısa bir süre önce Dey seçilmeti.[8] Devam eden topraklarını yağmalama çabaları sonucunda Fas Sultanı'na savaş ilan etmeye karar verdi. Osmanlı Cezayiri ile Fas arasındaki sınırlar ilk kez 1551'deki Tlemcen Savaşı sırasında Moulouya'da belirlendi.[9][10][11] Bu, Oujda şehri 1647'de Alevi Sultanı Sidi Muhammed tarafından geçici olarak fethedilene kadar sabit sınırdı.[7][12][13] Daha sonra iki taraf arasında yapılan bir barış anlaşması, sınırı Tafna'nın aşağısında (Moulouya nehrinin yukarısında) sınırladı.[14][15][16]

Moulay İsmail, hükümdarlığının ilk yıllarında Cezayir'e iki kez sefer düzenlemişti; her iki seferde de yenilgiye uğradı; 1672'de Tlemcen'de ve 1678'de Oued Za'da.[17][18] Fas'ın Moulouya yukarı nehrinin doğusuna, ardından da Cezayir topraklarına yönelik akınları, Hacı Çabane'nin Sultan Moulay İsmail'e savaş ilan etmesine yol açtı.[19][20]

Moulay İsmail, Oujda'ya vardığını öğrendi ve adımlarını takip etmeye çalıştı, ancak Cezayir ordusu ona Moulouïa'nın bir geçidinde ulaştı ve bu da Cezayirlilerle çatışmalara yol açtı.[21] Cezayir sınırındaki bu gerginlikler, Moulay İsmail'in, Avrupalıların gözünde İstanbul Sultanı ile "dini eşitliğinin" tanınmasını istemesi nedeniyle ortaya çıktı. Fransa ile Osmanlıların ittifakı ilgisini çekti çünkü bunun İspanya'ya karşı bir fırsat olabileceğine inanıyordu; veya Cezayirlilere karşı savaş durumunda İstanbul Sultanı ile Fez arasında bir anlaşma getirme fırsatı.[21] Moulay İsmail, Tunus beyiyle ittifak yapmayı bile teklif etti.[21]

Muharebe değiştir

Dey, 10.000 Yeniçeri ve 3.000 sipahinin yanı sıra bir Igawawen Kabyles birliğiyle Mouley İsmail'e karşı yürüdü. Cezayirliler, 14.000 piyade ve 8.000 süvariden oluşan düşmanla karşılaştı. Sayıca az olmalarına rağmen, Faslılara şiddetle saldırdılar ve 5.000 adamını öldürdüler, Cezayirliler ise yalnızca yüz kayıp verdi.[2]

Léon Galibert şu açıklamayı yapıyor:

Sonrası değiştir

Dey, kaçakları Fez duvarına kadar takip etti.[22] 24.000 piyade ve 20.000 attan oluşan bir ordu tarafından korunuyordu. Fas Sultanı Moulay İsmail bunu bizzat komuta etti, ancak daha önceki zaferde Cezayirlilerin askerleri arasında terör yaydığını bilerek savaşa girmek konusunda isteksizdi. Sayısal üstünlüklerine rağmen onu barış teklifinde bulunmaya zorladılar. İki komutan, iki kamp arasında kurulan çadıra giderek barış anlaşması imzaladı. İddiaya göre Moulay İsmail konferansa teslimiyet işareti olarak elleri bağlı olarak geldi. Yeri üç kez öperek Konstantinopolis padişahının korumasına başvurdu ve ardından Cezayirli Dey'e şöyle dedi: "Sen bıçaksın ve ben de kesebileceğin etim".[20][23][24]

Bu ağır başarısızlıktan dehşete düşen Moulay İsmail ve Fas ordusu, bir anlaşmayla Moulouya'ya kadar uzanan topraklarda Cezayir naipliğine egemenlik vererek barış istemek zorunda kaldı.[7] 1689'dan 1698'e kadar Salé'deki Fransız konsolosu Jean-Baptiste Estelle, Moulay İsmail'in yenilgisi hakkında yorum yaptı; bu arada konsolos Baker'ın 1692 tarihli bir raporu, Cezayir'deki Estelle'in Fransız ve İngiliz muadillerinin Cezayirlilerle neşeli dostluktan memnun olduklarını vurguladı.[25]

Fas'ın 1693, 1694, 1696, 1700, 1701, 1703 ve 1707'de Cezayir'e karşı sürdürdüğü saldırılar yenilgiyle sonuçlandı. Moulouya Nehri'ne kadar olan bölge 100 yıldan fazla bir süre Cezayir'in kontrolü altında kaldı.[3][4][25][26][27]

Kaynakça değiştir

  1. ^ Galibert, Léon (1854). L'Algérie ancienne et moderne: depuis les premiers établissements des carthaginois jusqu'a l'expédition du Général Randon en 1853 (Fransızca). Furne. The unexpected victory that the Algerians had just obtained 
  2. ^ a b Galibert, Léon (1844). L'Algérie: ancienne et moderne depuis les premiers éstablissements des Carthaginois jusqu'à la prise de la Smalah d'Abd-el-Kader (Fransızca). Furne. 
  3. ^ a b Oujda, une ville frontière du Maroc, 1907-1956: mutations, relations et ruptures de sociétés en milieu colonial. Yvette Katan. Editions La Porte. “Mais en 1692 Moulay Ismaël battu par les Turcs dut signer à Oujda un traité qui reconnaissait leur domination jusqu'à la Moulouya . Celle - ci devait durer plus de cent ans . En 1795 le Sultan Moulay Sliman envoya une expédition qui”
  4. ^ a b Le Maroc: ce qu'il faut en connaître. Ouvrage suivi d'un compte rendu de la conférence d'Algésiras. Publié sous le patronage du Comité du Maroc. Gustave Wolfrom. A. Challamel. “Enfin les Turcs , que les Français ont remplacés en Algérie , ont possédé la rive droite de la Moulouya et Oudjda jusqu'en 1795 , époque à laquelle ils n'ont fait aucune opposition à l'accaparement de cette région par Mouley Sliman”
  5. ^ a b Sale, George, George Psalmanazar, Archibald Bower, George Shelvocke, John Campbell, and John Swinton. An Universal History, from the Earliest Accounts to the Present Time. Vol. 18. C. Bathurst, 1781.
  6. ^ Lakhssassi, Mohamed (2002). Des rapports franco-marocains pendant la conquête et l'occupation de l'Algérie, 1830-1851 (Fransızca). Presses universitaires du Septentrion. ISBN 978-2-284-02768-3. 
  7. ^ a b c Martinière, Maximilien Antoine Cyprien Henri Poisson de La; Lacroix, Napoléon (1894). Documents pour servir à l'étude du Nord Ouest africain: réunis et rédigés par ordre de M. Jules Cambon (Fransızca). Gouvernement général de l'Algérie, Service des affaires indigènes. s. 15. 
  8. ^ Kaddache, Mahfoud. (2003). L'Algérie des Algériens : de la préhistoire à 1954. Paris: Paris-Méditerranée. ISBN 2-84272-166-7. OCLC 401759144. 
  9. ^ Berthier, Pierre (1985). La bataille de l'Oued el-Makhâzen: dite bataille des Trois Rois (4 aout 1578) (Fransızca). Editions du Centre national de la recherche scientifique. ISBN 978-2-222-03785-9. 
  10. ^ Grammont, H.-D. de (20 Temmuz 2016). Histoire d'Alger sous la domination turque: 1515-1830 (Fransızca). Collection XIX. ISBN 978-2-346-08756-3. 
  11. ^ III, Comer Plummer (9 Eylül 2015). Roads to Ruin: The War for Morocco In the Sixteenth Century (İngilizce). Lulu Press, Inc. ISBN 978-1-4834-3104-8. 
  12. ^ Bellil, Rachid (1999). Les oasis du Gourara (Sahara algérien) (Fransızca). Peeters Publishers. ISBN 978-90-429-0721-8. 
  13. ^ Charles-André Julien (1994). Histoire de l'Afrique du Nord : Des origines à 1830 (Fransızca). Payot & Rivages. s. 595. 
  14. ^ Al Zayani (1886). Le Maroc de 1631-1812 (Fransızca). s. 33. 
  15. ^ Al Naciri (1894). Kitab el Istiksa, Tome V (Fransızca). s. 79. 
  16. ^ Sayagh, Saïd (1 Ocak 1986). La France et les frontières maroco-algériennes (1873-1902) (Fransızca). CNRS Éditions (réédition numérique FeniXX). ISBN 978-2-271-10450-2. 
  17. ^ Gheziel, Abla. "La politique des deys d'Alger à la veille de la conquête française (1730-1830)." Al-Mawaqif (Revue des études et des recherches sur la société et l'histoire) 6 (2011): 63-74. p.1. “1672, Moulay Ismā'il lance une expédition, espérant conquérir Tlemcen: il est battu.“
  18. ^ Les confins algéro-marocains Augustin Bernard É. Larose
  19. ^ Martinière, Maximilien Antoine Cyprien Henri Poisson de La; Lacroix, Napoléon (1894). Documents pour servir à l'étude du nord ouest africain (Fransızca). Gouvernement général de l'Algérie, Service des affaires indigènes. 
  20. ^ a b Grammont, H. D. de (1887). Histoire d'Alger sous la domination turque (1515-1830) (Fransızca). E. Leroux. s. 262. 
  21. ^ a b c Cour, Auguste (10 Eylül 2004). L'établissement des dynasties des Chérifs au Maroc et leur rivalité avec les Turcs de la Régence d'Alger, 1509-1830 (Fransızca). Editions Bouchène. ISBN 978-2-35676-097-5. 
  22. ^ Société, Historique (1887). Revue africaine (Fransızca). University of California. s. 186. 
  23. ^ Galibert, Léon (1854). L'Algérie ancienne et moderne: depuis les premiers établissements des carthaginois jusqu'a l'expédition du Général Randon en 1853 (Fransızca). Furne. s. 234. 
  24. ^ Tableau de la situation des établissements Français dans l'Algérie: précédé de l'exposé des motifs et du projet de loi portant demande de crédits extraordinaires au titre de l'exercice 1838. ... en 1841 (Fransızca). Impr. Royale. 1842. 
  25. ^ a b Mercer, Patricia Ann. Political and military developments within Morocco during the early Alawi Period (1659-1727). University of London, School of Oriental and African Studies (United Kingdom), 1974
  26. ^ Oujda au miroir des voyageurs franc̨ais: fin XIXème, début XXème siècles. Bouchra Benbella. Université Mohamed Premier. Faculté des lettres et des sciences humaines.
  27. ^ E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, Volume 1. BRILL. 1993.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Melviye_Muharebesi_(1692)&oldid=32698177" sayfasından alınmıştır