Mayın
Mayın, kara taşıtlarını, gemileri veya hava araçlarını tahrip ya da hasar vermek, personeli yaralamak, öldürmek veya diğer şekillerde tesirsiz kılmak için tasarlanan, normal olarak koruyucu bir kaplama malzeme içinde bulunan patlayıcı ve onu harekete geçiren düzeneğe verilen addır. Mayın üzerinden geçilmesi halinde, zaman ayarlı olarak veya uzaktan kontrol araçları ile patlatılabilir.[1]
Deniz mayını da, gemilere hasar verme ya da batırma niyeti ile veya bir giriş bölgesine gemilerin yaklaşmasını önlemek amacıyla denize dökülen bir patlayıcı aygıttır. Terim gemilerin veya liman tesislerinin altlarına, dalgıçlar tarafından iliştirilen aygıtları ve yerleştirilmesinden belirli bir süre sonra patlayacağı tahmin edilen aygıtları içermez.[2]
EtimolojiDüzenle
Türkçedeki "mayın" sözcüğünün kökeni İngilizcede aynı zamanda maden ya da lağım (kalelerin altına kazılan tünel) anlamlarına da gelebilen "mine" sözcüğüdür. Bu sözcüğün İngilizcedeki kökeniyse aynı anlama gelen Latince "mina" sözcüğü olup bu sözcük de Latinceye Kelt dillerinden geçmiştir.[3]
Kara mayınıDüzenle
Toprağın üstüne veya biraz altına gömülen, içi infilak maddesi veya kimyasal maddelerle dolu mayınlara verilen genel addır. Kara mayını, genel olarak üzerinden geçen araçların veya insanların ağırlığı ile infilak eder.[4]
Kara mayın türleriDüzenle
Tanksavar mayınıDüzenle
Tanksavar mayını, (kısaltması "AT mayını"), bir tür kara mayını olup tank ve zırhlı savaş araçlarına hasar vermek veya imha etmek amacıyla geliştirilmiştir.
Anti personel mayınlarına nazaran tanksavar mayınları çok daha fazla patlayıcıya sahiptir.
Başlıca türleri şunlardır:
Anti personel mayınıDüzenle
Anti-personel mayını kara mayını sınıfı içerisinde tanksavar mayını gibi taşıtlara karşı kullanılan türün dışındaki canlı insan hedeflerine karşı geliştirilmiş bir mayın türüdür.
Başlıca türleri şunlardır:
- Dağılan ve kazıklı mayın
- Boşluklu imla haklı mayın
- Parça tesirli yönsel mayın
- Basınç mayını
- Sıçrayan mayın
- Napalm mayını
- Kimyasal mayın
Deniz mayınıDüzenle
Deniz mayını, savaş gemilerine veya denizaltılara zarar vermek veya imha etmek için suya yerleştirilen müstakil bir patlayıcı cihazdır.
Anti helikopter mayınıDüzenle
Nükleer kara mayınıDüzenle
Kara mayın SavaşıDüzenle
Kara, Deniz ve Hava araçlarını imha etmek veya hasara uğratmak; personeli yaralamak, öldürmek veya başka bir şekilde iş göremez hale getirmek maksadıyla hazırlanmış ve normal olarak, bir kap içine yerleştirilmiş infilak maddesi veya diğer malzeme. Mayın; cisim veya şahsın üzerinde yaptığı etkiyle, zamanla veya kontrollü vasıtalarla, kendiliğinden patlar.
Mayın döşemekDüzenle
Mayın tarlaları birkaç yolla döşenebilir. Tercih edilen, ancak en yoğun emek gerektiren yol, mühendislerin mayınları gömmelerini sağlamaktır, çünkü bu, mayınları pratik olarak görünmez hale getirecek ve düşmanı bir alandan mahrum etmek için gereken mayın sayısını azaltacaktır.[5] Mayınlar, özel mayın döşeme araçlarıyla döşenebilir. Mayın saçan mermiler, onlarca kilometrelik bir mesafeden topçu ateşi ile ateşlenebilir.
Mayınlar helikopterlerden veya uçaklardan atılabilir veya misket bombalarından veya seyir füzelerinden fırlatılabilir.
Tanksavar mayın tarlaları, onları manuel olarak temizlemeyi daha fazla zaman alıcı hale getirmek için anti-personel mayınlarla dağıtılabilir. Anti-personel mayın tarlaları, zırhlı araçların hızlı bir şekilde temizlenmesini önlemek için anti-tank mayınlarıyla dağıtılıyor.[6] Bazı tanksavar mayın türleri de piyade tarafından tetiklenebilir ve asıl ve resmi amaçları tanksavar silahları olarak çalışmak olsa da onlara ikili bir amaç sağlar.
Özellikler ve işlevDüzenle
Geleneksel bir kara mayını, çoğunlukla ana şarjla doldurulmuş bir kasadan oluşur. Baskı plakası gibi ateşleme mekanizmasına sahiptir. Baskı plakası gibi bir ateşleme mekanizmasına sahiptir. bu, bir patlatıcıyı veya ateşleyiciyi tetikler ve bu da bir takviye şarjını başlatır.[7] Elleçleme önleyici cihazlarda ek ateşleme mekanizmaları olabilir.
Bir kara mayını basınç, hareket, ses, manyetizma ve salınım gibi birçok şey tarafından tetiklenebilir. Anti-personel mayınlar tetikleyici olarak genellikle bir kişinin ayağının basıncını kullanır, ancak tetik telleri de sıklıkla kullanılır. Modern araç mayınlarının çoğu, lastikler veya paletler ona dokunmasa bile patlamasını sağlamak için manyetik bir tetik kullanır. Gelişmiş mayınlar, yerleşik bir imza kataloğu aracılığıyla dost ve düşman türleri arasındaki farkı (IFF) algılayabilir.[8] Bu teorik olarak dost kuvvetlerin düşman erişimini engellerken mayınlı alanı kullanmasını sağlayacaktır.
Elleçleme önleyici cihaz biri mayını kaldırmaya, kaydırmaya veya devre dışı bırakmaya çalışırsa mayını patlatır. Amaç, mayın tarlalarını temizleme girişimlerini caydırarak mayın temizlemecileri engellemektir. Bazı madenlerde isteğe bağlı fünye cepleri olduğu sürece, bir bubi tuzağının işlevi ile bir taşıma önleme cihazının işlevi arasında bir dereceye kadar örtüşme vardır. Alternatif olarak, bazı mayınlar standart bir tasarımı taklit edebilir, ancak aslında PMN mayının MC-3 ve PMN-3 varyantları gibi mayın temizleyicileri öldürmeye yöneliktir. Bu nedenle, mayınlar için standart güvenli hale getirme prosedürü, genellikle onları kaldırmaya çalışmadan yerinde imha etmektir.
Mayın temizlemeDüzenle
Metal dedektörler ilk olarak Polonyalı subay Józef Kosacki tarafından icat edildikten sonra mayın temizleme için kullanıldı. Son zamanlarda mayın temizleme robotu da uygulanır.
EtkilerDüzenle
Dünya genelinde mayınlarla kirlenmiş milyonlarca hektar var.[9] 1999'dan 2017'ye kadar, Landmine Monitor mayınlardan, IED'lerden ve patlayıcı savaş kalıntılarından 120.000'den fazla kayıp kaydetti. En fazla can kaybı Afganistan (2.300), Suriye (1.906) ve Ukrayna (429) oldu.[10] Doğal afetler, arazi alanlarını temizleme çabaları üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Arazi bozulması mayınların neden olduğu "beş grupta sınıflandırılabilir: erişim reddi, biyolojik çeşitlilik kaybı, mikro-yardım kesintisi, kimyasal bileşim ve üretkenlik kaybı". Mayınlar üzünden okullar ve hastaneler gibi önemli yapıların yeniden inşası ve geliştirilmesi muhtemelen ertelenecek ve nüfus kentsel alanlara kayabilir, bu da aşırı kalabalıklaşmayı ve hastalık yayma riskini artırabilir.
Kara mayınları, patlamalar veya mayın temizleme sırasında bitki örtüsünü ve vahşi yaşamı yok ederek biyolojik çeşitliliği tehdit edebilir. Bu ekstra yük, tehdit altındaki ve nesli tükenmekte olan türleri yok olmaya itebilir.[11] Ayrıca kaçak avcılar tarafından nesli tükenmekte olan türleri hedef almak için kullanılmıştır. Yerinden edilmiş mülteciler yiyecek için hayvanları avlıyor ve barınaklar yaparak yaşam alanlarını yok ediyor. Patlamış veya çürümüş mayınların yakınında topraklar, özellikle ağır metallerle kirlenme eğilimindedir.[12]
Diğer mayın türleriDüzenle
Ayrıca bakınızDüzenle
KaynakçaDüzenle
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmış. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ "mayın 23 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." - Nişanyan Sözlük. 29 Ağustos 2020 tarihinde erişilmiştir.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
 | Silahlar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |