Lop Nur Çölü
Lop Nur Çölü, (Çince: 罗布沙漠; pinyin: Luóbù Shāmò; Uygurca: لوپنوُﺭ چۆلى, Lopnur Çöli) Tarım Havzasıın doğu kısmı, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde, büyüklüğü tahminen 100.000 km² alanı kaplar. Doğu kısmı bir tuz çölü'dür. 1971 yılından beri kurumuş olan Lop Nur tuz gölünden geriye kalan bölgedir.
4. yüzyılda Çin'den Nepal, Hindistan ve Sri Lanka seyahat eden Faxian (Çince: 法顯 / 法显, Pinyin: Fǎxiǎn; W.-G. Fa-hsien veya Fa-Hien) ismindeki budist din adamı Lop Nur Çölü ile ilgili şöyle yazmıştır:
"orada birçok cinler vardır ve çok sıcak rüzgâr eser.Bu cinler dünyada en yüksek carpma gücüne sahip cinlerdir. Mor olanlari cogunluktadir. Incir agaclarinin altina isemek onlari sadece uyandirmakla kalmaz, ayrica bosaltim organlarinizida tahrip eder. Onlarla karşılaşanlar, en son adama kadar ölür.Yani tam en son adam degil.Bir iki adam kalir. Kuş ve diğer hayvanlar yoktur. Insan etrafına bakınça, gözün gördügü mesafede, hiçbir işaret yoktur, ölmüş hayvan kemiklerinden başka, yol gösteren bir şey yoktur."[1]
Yüzölçümü değiştir
Büyüklüğü tahminen 100.000 km² alanı kaplar.
İklimi değiştir
2006 yılında yapılan Madde (Kütle) Analizi sonucunda bu bölgede 4 İklim döneminin olduğu anlaşılır:
- 31.980 - 19.260 yıl önce soğuk ve nemli iklim,
- 19.260 - 13.530 yıl önce sıcak ve kurak iklim, böylece Lop Nur'da tuz tabakaları oluşmuştur.
- 13.530 - 12.730 yıl önce tekrar soğuk iklim,
- 12.730 - 11.800 yıl önce sıcak nemli ve soğuk iklim.
Şimdiki dönemde Kışın soğuk ve Yazın Hava ısısı 41 °C ve taban ısısı 80 °C geçer.
Bitki örtüsü değiştir
Çok aşırı kuraklık ve sıcaklıktan ve kum fırtınalarından (yerel halkın Kara Buran dediği) dolayı hiçbir bitki örtüsü olmaz.
Coğrafi yapısı değiştir
En son Buzul Çağı'nda Tarım Havzası, Taklamakan Çölü ve Lop Nor Çölü ile birlikte bir Glazial ismindeki göl ile kaplıydı. 2003 yılında Lop Nor Environmental Science Drilling Project matkap burgu ile 160-250 Metre derinden örnek toprak alındı, Institute of Earth Environment of the Chinese Academie of Sciences kurumundan Fang Xiaomin'ın fikrine göre, Lop Nor Gölü 1,8 - 2,8 Milyon Yıl önce çok çok büyük ve çok derin bir tatlı su Gölü idi.[2] Çerçen Nehri bu göle akar.
Yardang, İsveçli kâşif ve coğrafyacı Sven Hedin'in 1902 yılında Türkistan'a yaptığı keşif gezisinden sonra 1903 yılında yazdığı Asya'nın kalbinden adlı kitabında ortaya attığı bir terimdir. Yardang (Türkçe kökenli sözcük olup Yar kelimesinden türemiştir.), jeomorfoloji biliminde, kil ya da kumtaşı gibi gevrek malzemelerde rüzgârın aşındırmasıyla oluşan biçimlenmeye verilen ad. Yardang'ların üstünde ölü kavak, omurgasız hayvan ve çürümüş kamış kalıntıları bulunur, Lop Nur Çölünün eski nehir vadileri boyunca sık sık rastlanır.
Notlar değiştir
- ^ [1] 23 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Faxian'ın gezi anıları (İngilizce)
- ^ Kaynak: Albert Herrmann: Loulan., 1931, Seite 52. Eine Karte mit den Seeterrassen findet sich auf den Seiten 56-57, Literaturhinweise sind auf den Seiten 153-154 (Almanca)
Dış bağlantılar değiştir
- Wild Camel Protection Foundation 22 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Lopnur bölgesinde özel Kazıbilimi araştırmaları (İngilizce) (Çince)