Vikipedi

Leh-Töton Savaşı (1431-1435)

15. yüzyılda Kuzey Avrupa'da gerçekleşmiş bir savaş

Leh-Töton Savaşı (1431-1435), Polonya Krallığı ile Töton Şövalyeleri arasındaki silahlı çatışmadır. Brześć Kujawski Barışı ile sona ermiş ve Polonya için bir zafer olarak kabul edilir.

Leh-Töton Savaşı
Leh-Töton savaşları

Dönemin Leh şövalyeleri
Bölge
Töton Tarikatı Devleti
Sonuç

Polonya zaferi

  • Brześć Kujawski Barışı
  • Töton Tarikatı'nın Gerilemesi
Taraflar
Komutanlar ve liderler

Düşmanlıklar değiştir

Savaş, Töton Büyük Üstadı Paul von Rusdorf'un, Litvanya Büyük Dükalığı tahtı için kardeşi Polonya Kralı Jogaila'ya (Władysław Jagiełło) karşı bir iç savaş yürüten Švitrigaila ile ittifak kurarak Christmemel Antlaşması'nı imzalamasıyla başlamıştır. Kutsal Roma imparatoru Sigismund, Polonya-Litvanya birliğini kırmak amacıyla Töton Tarikatı'na bağlılıkta bulunmuştur.

1431'de Polonya'nın ana kuvvetleri Volhinya'daki Lutsk'ta yer alırken, Töton Şövalyeleri Polonya'yı işgal etti. Çok az muhalefetle karşılaşan Şövalyeler, Dobrzyń Topraklarını harap ederek Nieszawa kasabasını ele geçirdi ve Kuyavia ve Krajna bölgelerine doğru ilerlemeye çalıştı. Ancak Töton ordusu 13 Eylül 1431'de Nakel (Nakło nad Notecią) yakınlarındaki Dąbki Muharebesi'nde mağlubiyete uğratıldı.[1] Eylül ayında Polonya, Litvanya ve Töton Şövalyeleri arasında Staryi Chortoryisk'te iki yıllık bir ateşkes imzalandı.[2]

Hussitlerin Prusya'yı işgali değiştir

 
Hussit savaşçılarını gösteren bir Hugo Schüllinger tablosu

Haziran 1433'te Polonya, Töton Tarikatı'nın Livonya şubesi aracılığıyla Švitrigaila'ya gizli destek göndermesini engellemek için Çek Hussitler ile ittifak kurdu.[3][4] Töton Şövalyeleri, Hussit savaşları sırasında kafir Hussitelere karşı Papa ve Kutsal Roma İmparatoru Sigismund'u desteklemişlerdi. Sány'li Jan Čapek komutasındaki Çek kuvvetlerine, son ve en büyük "güzel yolculukları" için Polonya'dan güvenli geçiş izni verildi.[3][5] Polonya kuvvetleri aynı zamanda Stolp Dükalığı'nın (Słupsk) Pomeranya Dükü IX. Bogusław tarafından da destekleniyordu.[6] Ayrıca hükümdarı İliaş'ın yerine daha Polonya yanlısı II. Ștefan'ın geçtiği Boğdan da Polonya ittifakına katılmıştı.[6] Feodor Ostrogski liderliğindeki güçler de dahil olmak üzere Hussite ordusu dört ay boyunca Neumark, Pomeranya ve Batı Prusya'daki Töton bölgelerini harap etti.[7] İlk önce Konitz'i (Chojnice) altı hafta boyunca kuşatmada başarısız oldular, ardından kuzeye, Schwetz'e (Świecie) ve Danzig'e (Gdańsk) taşındılar.[8] Vistula Nehri üzerindeki Dirschau (Tczew) dahil olmak üzere birçok kasaba ve kaleyi ele geçirdiler (29 Ağustos 1433).[4][9] Başarısız olan Danzig kuşatmasına rağmen Hussites, Eylül başında Oliwa yakınlarında Baltık Denizi'ne ulaştı ve şişelerini sembolik olarak denizden aldıkları suyla doldurarak "güzel yolculuklarını" kutladılar. Starogard Gdański üzerinden güneye dönen keşif ekibi, Nowy Jasiniec'in sınır yerleşimindeki bir kaleyi işgal etti.

Barışın müzakere edilmesi ve sonuçlandırılması değiştir

13 Eylül 1433'te Jasiniec'te Noel'e kadar yürürlükte olan bir ateşkes imzalandı. Leh-Töton müzakereleri Brześć Kujawski'de devam etti ve Hussite-Katolik müzakereleri Floransa Konsili'nde ve Prag'daki Çek Diyetinde devam etti.[8] Neumark ve Pomeranya'nın Polonya öncülüğündeki işgali başarılı oldu; Töton Tarikatı'nın Kutsal Roma İmparatorluğu'ndan aldığı desteği kesti ve Tarikatı Polonyalılarla bir anlaşma imzalamaya ikna etti.[4] Tarikatın liderleri savaşmaya devam etmeye istekliyken, Prusya vatandaşları savaşın derhal sona ermesini talep etti.[10][11] Polonyalılar çeşitli koşullar öne sürdüler: Şövalyelerin anlaşmazlıkların çözümü için imparatora, papaya veya Floransa Konsili'ne yaptığı çağrılara son verilmesi; Nieszawa'nın teslim olması ve Švitrigaila ile ittifaklarının sona ermesi. Şövalyeler bu koşulları reddetti ve Polonyalılar yeni bir istila tehdidinde bulundu. Son olarak, 15 Aralık 1433'te, Polonyalılar ve Tarikat arasında Łęczyca'da on iki yıllık Łęczyca Mütarekesi imzalandı.[4] (bazı Polonyalı tarihçilerin bu Leh-Töton Savaşı'nı 1431-1433'te ve 1435 olmak üzere iki savaşa ayırmasına yol açmıştır).[12] Töton Şövalyeleri, Tarikat'ın Švitrigaila'ya verdiği desteği kesmesi de dahil olmak üzere Polonya'nın diğer taleplerini[10][13] kabul etti; dahası, bir barış imzalanıncaya kadar (uti possidetis) her iki taraf da işgal ettiği toprakları kontrol edecek ve hiçbir taraf bu ateşkesi değiştirmek için yabancı güçlerin arabuluculuğuna başvurmayacaktı.[11][14] Bu, Polonya topraklarındaki savaşın sonunu işaret ediyordu; Polonya ile yapılan ateşkes Livonya Tarikatı'na kadar uzanmadığı için Litvanya topraklarındaki mücadele yıl daha devam edecekti.[11]

Jogaila'nın kafirlerle olan ittifakı onun itibarına zarar vermişti.[7] Ancak 1433'e gelindiğinde Jogaila, özellikle Švitrigaila'nın İslam Tatarlar ile ittifak kurmasından bu yana Kilise'nin desteğini yeniden kazandı. Jogaila Kilise'den ondalık vergiler aldı (ki bu da ondan Tatarlar ve Hussitlerle savaşmasını bekliyordu) ve temsilcileri Floransa'daki Ekümenik konsil önünde dinlenmeye davet edildi.

Belirleyici muharebe değiştir

Ana madde: Wiłkomierz Muharebesi

Jogaila Mayıs 1434'te öldüğünde Tarikat, Livonya Tarikatı'ndan şövalyeler, Ortodoks dükleri ve Hussitlerin seçkin bir askeri komutanı olan yeğeni Sigismund Korybut da dahil olmak üzere destekçilerini bir araya getiren Švitrigaila'ya[15] desteğini yeniden başlattı.[16] Son Wiłkomierz Muharebesi Eylül 1435'te Vilnius'un kuzeybatısındaki Ukmergė (Vilkomir, Wiłkomierz) yakınlarında yapıldı. Her iki taraftan da 30.000 askerin katıldığı tahmin ediliyor.[17] Švitrigaila'nın Sigismund Korybut liderliğindeki ordusu, Michael Žygimantaitis liderliğindeki saldıran Litvanya-Polonya ordusu tarafından bölündü ve güçlü bir yenilgiye uğradı.[17] Livonya Tarikatı, bazen 1410'da Grunwald'da Töton Şövalyelerine uygulanan karşılaştırılabilecek büyük bir yenilgiye uğramıştı.[15][17] 31 Aralık 1435'te Töton Şövalyeleri Brześć Kujawski'de bir barış anlaşması imzaladı. Švitrigaila'ya verdikleri desteği durdurmayı ve gelecekte yalnızca Polonya ve Litvanya tarafından ortaklaşa uygun şekilde seçilen Büyük Dükleri desteklemeyi kabul ettiler. Antlaşma, 1422 Melno Antlaşması ile belirlenen sınırları değiştirmedi.[18] Töton ve Livonya Tarikatları artık Polonya-Litvanya işlerine karışmıyordu; bunun yerine Polonya, Prusya'yı ikiye bölecek iç savaş olan On Üç Yıl Savaşı'na dahil olacaktı.[7]

Kaynakça değiştir

  1. ^ Biskup, Marian (1967). "Najazd krzyżacki na Polskę i bitwa pod Dąbkami 1431". Zeszyty Naukowe Wojskowej Akademii Politycznej (Lehçe). Historia (15). 
  2. ^ Kiaupienė, Jūratė (2002). "Gediminaičiai ir Jogailaičiai prie Vytauto palikimo". Gimtoji istorija. Nuo 7 iki 12 klasės (Litvanca). Vilnius: Elektroninės leidybos namai. ISBN 9986-9216-9-4. 3 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2008. 
  3. ^ a b Urban, William (2003). Tannenberg and After. Chicago: Lithuanian Research and Studies Center. ss. 306-308. ISBN 0-929700-25-2. 
  4. ^ a b c d Rynarzewski, Maciej. "Polish – Bohemian expedition to Nowa Marchia and Pomorze Gdańskie in year 1433" (PDF). Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Olsztynie. 6 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2008. 
  5. ^ Turnbull, Stephen; Angus McBride (2004). The Hussite Wars 1419–36. Osprey Publishing. s. 15. ISBN 1-84176-665-8. [ölü/kırık bağlantı]
  6. ^ a b Prochaska, Antoni (1908). Król Władysław Jagiełło (Lehçe). Kraków: Akademia Umiejętności. s. 265. OCLC 13016756. 
  7. ^ a b c Christiansen, Eric (1997). The Northern Crusades . Londra: Penguin Books. ss. 242-243. ISBN 0-14-026653-4. 
  8. ^ a b Urban, William (2003). Tannenberg and After. Chicago: Lithuanian Research and Studies Center. ss. 347-350. ISBN 0-929700-25-2. 
  9. ^ Turnbull, Stephen (2003). Tannenberg 1410: Disaster for the Teutonic Knights. Oxford: Osprey. ss. 84-85. ISBN 1-84176-561-9. 
  10. ^ a b Prochaska, Antoni (1908). Król Władysław Jagiełło (Lehçe). Kraków: Akademia Umiejętności. s. 267. OCLC 13016756. 
  11. ^ a b c Koneczny, Feliks (1903). Dzieje polski za Jagiellonow (Lehçe). Kraków: Nakładem Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej. s. 123. OCLC 123147077. 
  12. ^ Giertych, Jędrzej; Brazilla Carroll (1958). Poland and Germany: A Reply to Congressman B. Carrol Reece of Tennessee. Jędrzej Giertych. s. 37. OCLC 4169234. 
  13. ^ "Wojny polsko-krzyżackie" (Lehçe). Encyklopedia WIEM. 30 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2008. 
  14. ^ Rogalski, Leon (1846). Dzieje Krzyżaków: oraz ich stosunki z Polska̜, Litwa̜ i Prussami (Lehçe). II. Varşova: Nakł. i drukiem S. Orgelbranda. s. 210. OCLC 38718035. 
  15. ^ a b Urban, William (2003). Tannenberg and After. Chicago: Lithuanian Research and Studies Center. s. 311. ISBN 0-929700-25-2. 
  16. ^ Piročkinas, Arnoldas (1999). "Žygimantas Kaributaitis – tragiško likimo asmenybė". Mokslas Ir Gyvenimas (Litvanca). 10 (502). ISSN 0134-3084. 15 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ a b c Simas Sužiedėlis, (Ed.) (1970–1978). "Pabaiskas, Battle of". Encyclopedia Lituanica. IV. Boston, Massachusetts: Juozas Kapočius. ss. 140-141. LCCN 74-114275. 
  18. ^ Kamuntavičius, Rūstis; Vaida Kamuntavičienė; Remigijus Civinskas; Kastytis Antanaitis (2001). Lietuvos istorija 11–12 klasėms (Litvanca). Vilnius: Vaga. s. 92. ISBN 5-415-01502-7. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Leh-Töton_Savaşı_(1431-1435)&oldid=32554670" sayfasından alınmıştır