Kumlukoz, Posof
Kumlukoz, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
| Kumlukoz | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Kumlukoz Kumlukoz'un Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1532 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 106 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Tarihçe
değiştirKumlukoz köyünün eski adı Ğvime'dir. Gürcüce bir yer adı olan Ğvime (ღვიმე), eski Gürcücede çukur, oyuk, hendek gibi anlamlara gelir. Modern Gürcücede ise daha çok mağara anlamında kullanılır.[4] Bu yer adı 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine Ğvima / Ğuma (غوما) ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine ise Ğvime / Ğume (غومە) şeklinde girmiştir.[5][6]
Ğvime köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe'nin Türkiye sınırları içinde yer alır. Osmanlılar bu köyü ve bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde 10-11. yüzyıla ait Gürcüce yazılı kvacvari tipindeki mezar taşı ile Ğvime Kilisesi de buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.[7][8] Ğvime Kilisesi bu dönemde inşa edilmiş olmalıdır.
Ğvime köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre Poshov livasının Güney nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Köyün mezrası, Nadarbazi (ندرباز) ve diğer adıyla Shalauri (سخالاور) olarak kaydedilmiştir. Bu iki yer adı Gürcüce "mshali" (მსხალი) ve "darbazi" (დარბაზი) kelimelerinden türemiştir. Bu tarihte köyün nüfusu 16 Hristiyan haneden oluşuyordu. Osmanlı Devleti'ne vergi vermekele yükümlü hane reisleri Gabriel, Zakara, İvane, Maharebel, Giorgi, İasona, Batata, Varazgu, Amirgul, Papuna gibi adlar taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, yonca ve darı tarımı ile arıcılık yapılıyor ve domuz besleniyordu.[5][9][10][11]
Ğvime köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus tespitinde Gume (Гуме) şeklinde kaydettiği yerleşim, Ardahan sancağının Poshov kazasına bağlı Badela nahiyesinin 13 köyünden biriydi. Köydeki 31 hanede, 95'i erkek ve 122'si kadın olmak üzere 217 kişi yaşıyordu. Bu eski Gürcü yerleşiminin nüfusunun tamamı Türk olarak kaydedilmişti.[12] Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezen Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli ise, bu tarihte köyde 33 hanede 386 Müslüman Gürcünün yaşadığını belirtmiştir.[13]
Ğvime köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla ülkenin sınırları Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Ardahan bölgesi ve Ğvime köyü Türkiye'ye bırakıldı.[14][15]
Ğvime köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Ğvime / Ğume (غومە) adıyla geçer. Bu tarihte köy, Kars vilayetinin Poshov kazasının Cilvana nahiyesine bağlıydı.[16] 1940 genel nüfus sayımında Gume şeklinde kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahip olan nüfusu 486 kişiden oluşuyordu.[17] Ğvime veya Gume Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Kumlukoz olarak değiştirilmiştir.[18] 1965 genel nüfus sayımında Kumlukoz köyünün nüfusu 698 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 298 kişi okuma yazma biliyordu.[19]
Kumlukoz köyündeki Ğvime Kalesi ve Ğvime Kilisesi Orta Çağ'dan kalma yapılardır.Köyün güneybatısında yer alan kalenin bu bölgedeki gözetleme ve savunma sisteminin bir parçası olduğu söylenebilir.[20] Köyde ayrıca 2015 yılında eski bir mezar taşı tespit edilmiştir. Kolları kırılmış olan Kvacvari tipindeki taşta Gürcü alfabesinin Asomtavruli karakterleriyle yazılmış yazıda "Zakaria" adı geçmektedir. Gürcü tarihçi Buba Kudava'nın „ღმრთისმშობე]ლო, / მ(ეო)ხ / ეყ(ა)ვ / ს(უ)ლ(ს)ა / ზ(ა)ქ(ა) / რ(ია)ს / ა, / ა(მი)ნ“ (Meryem Ana, Zakaria'nın ruhunu koru. Amin.) şeklinde okuduğu yazı 10-11. yüzyıla tarihlendirilmiştir.[8]
Coğrafya
değiştirKöy, Ardahan il merkezine 94 km, Posof ilçe merkezine 13 km uzaklıktadır.[21]
Nüfus
değiştir| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 106[2] |
| 2021 | 97[2] |
| 2020 | 104[2] |
| 2019 | 100[2] |
| 2018 | 115[2] |
| 2017 | 110[2] |
| 2016 | 111[2] |
| 2015 | 121[2] |
| 2014 | 134[2] |
| 2013 | 146[2] |
| 2012 | 152[2] |
| 2011 | 169[2] |
| 2010 | 178[2] |
| 2009 | 197[2] |
| 2008 | 203[2] |
| 2007 | 216[2] |
| 2000 | 332[21] |
| 1990 | 495[22] |
| 1985 | 576[23] |
Kaynakça
değiştir- ^ "Kumlukoz, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Kumlukoz Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "ღვიმე / მღვიმე" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 445". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
- ^ 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti, Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2012-2013 წლების საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2019, s. 22. 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 108. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 304". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- ^ "მსხალი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "დარბაზი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 350". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı 220". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2023.
- ^ "başlık=Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 355.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 385". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 361.
- ^ 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti, Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2012-2013 წლების საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2019, s. 22-23. 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
- ^ a b "Kumlukoz Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.