Geleneksel Kore takvimi diğer Doğu Asya ülkelerinin takvimlerine benzer biçimde Çin takvimine dayanan bir ay-güneş takvimidir. Tarihler, Kore'nin meridyenleri esas alınarak hesaplanır.

Gregoryen takvimi 1895 yılında resmen kullanılmaya başlamıştır ancak bayram tarihleri eski takvime göre hesaplanmaktadır.[1] Kore'nin bugünkü en büyük şenliği yeni yılın ilk günü kutlanan Seollaldır. Diğer önemli şenlikler Daeboreum (ilk dolunay), Dano (bahar şenliği) ve hasat şenliği Chuseok'tur.

Tarihçe değiştir

Geleneksel takvim, yılları 270 - 963 arasındaki Kore dönem adlarına göre belirtmekteydi. Bunun ardından Çin dönem adları kullanıldı ve 1895'te ay takvimi kullanımına son verildi.

Gregoryen takvimi yeni Kore İmparatorluğu tarafından 1 Ocak 1895'te yürürlüğe kondu ancak yıllar Joseon Hanedanı'nın kurulduğu 1393'ten başlatıldı. 1897 yılından itibaren Kore dönem adları kullanılmaya başlandı ve bu durum Kore'nin Japonya boyunduruğuna girdiği 1910 yılına dek sürdü. Japon dönem adlarının kullanılmaya başladığı bu dönem Japonya'nın işgali sonlandırdığı 1945 yılına dek sürmüştür.

Güney Kore'nin 1945 - 1961 yılları arasında kullandığı Gregoryen takviminin yılları Dangun'un Kore'yi kurduğu yıllarla (4278 - 4294) örtüşmektedir. 1945'ten önce yer yer kullanılan bu numaralandırma yöntemi artık geçerli değildir.

Kuzey Kore ise 1997 yılından bu yana Juche takvimini kullanmaktadır. Takvim, Kim Il Sung'a atfedilmiştir.

Özellikler değiştir

  • Saat ve yılların numaralandırılmasında kullanılan ve 12 hayvandan oluşan burçlar kuşağı
  • 12 hayvanla birlikte altmışlık döngüyü oluşturan 10 Kutsal Varlık
  • Yıl boyunca 15 günlük aralıklarla sıralanan 24 güneş terimi (jeolgi 節氣 절기)
  • Her iki ya da üç yılda bir oluşan artık ayları da barındıran aylar

Şenlikler değiştir

Ay takvimi Kore Yeni Yılı, Chuseok ve Buddha'nın Doğumgünü gibi şenlikleri gözlemlemek amacıyla kullanılmaktadır. Bu takvim, jesa anma törenlerinin tarihinin saptanmasına da yardımcı olmaktadır.

Dini Bayramlar değiştir

Şenlik Anlamı Etkinlikler Tarih (ay takvimine göre) Yiyecekler
Seollal Ay takvimine göre yeni yıl Büyüklerin mezarları ziyaret edilir, ailenin, akrabaların ve komşuların yeni yılı kutlanır. 1. ayın ilk günü Dilimlenmiş pirinç keki (tteokguk), ballı kek (yakwa)
Daeboreum İlk dolunay Ay selamlanır (dalmaji), uçurtmalar salınır, kötü ruhları kovmak amacıyla ateş yakılır (aengmagi taeugi). 1. ayın 15. günü Kaynatılmış pirinç (ogokbap), fındık (bureom), şarap (gwibalgisul)
Meoseumnal Hizmetçi şenliği Ev temizliği yapılır, balıkçıların dini töreni (yeongdeunggut) düzenlenir. 2. ayın ilk günü Ananas soslu pirinç keki (songpyeon)
Samjinnal Göçmen kırlangıçların dönüşü Ayak savaşı yapılır, fala bakılır. 3. ayın 3. günü Açelya şarabı (dugyonju), krep (dungyeon hwajeon)
Hansik Ekim mevsiminin başlaması Büyüklerin mezarları ziyaret edilir ve temizlenir. Ayrıca bkz. Ching Ming Şenliği Kış gündönümünden 105 gün sonra Misk otu keki (ssuktteok), misk otu böreği (ssukdanja), misk otu çorbası (ssuktang)
Chopail Buddha'nın doğumgünü Fener şenliği[2] 4. ayın 8. günü Pirinç keki (jjinddeok), çiçekli kek (hwajeon)
Dano Bahar şenliği Saçlar, süsen suyuyla yıkanır, yakınlara armağanlar verilir. 5. ayın 5. günü Tatlandırıcılı pirinç keki (surichitteok), ringa balığı çorbası (junchiguk)
Yudu Sulu kutlama Saçlar, kötü şansı uzaklaştırmak amacıyla yıkanır. 6. ayın 15. günü Erişte (yudumyeon), pirinç böreği (sudan)
Chilseok Kore halk söylencesinde Gyeonwoo ve Jiknyeo'nun tanıştığı gün Dokuma yapılır. 7. ayın 7. günü Buğdaylı krep (milijeonbyeong), kırmızı fasulyeli pirinç keki (sirutteok)
Baekjung Buddha'ya tapınma Buddha'ya dua edilir. 7. ayın 15. günü Karışık pirinç keki (seoktanbyeong)
Chuseok Hasat şenliği Büyüklerin mezarları ziyaret edilir, ilk pirinç hasadı (olbyeosinmi) sunulur, dairesel dans (ganggang suwollae) yapılır. 8. ayın 15. günü Kestane, susam ve fasulyeyle yoğrulmuş ananas soslu pirinç keki (songpyeon), külkas çorbası (torantang)
Jungyangjeol Göçmen serçelerin vedası Sonbahar, şiir ve resimlerle karşılanır. Ayrıca bkz. Chung Yeung Şenliği 9. ayın 9. günü Kasımpatılı krep (gukhwajeon), balık yumurtası (eoran), ballı turunç çayı (yujacheong)
Dongji Kış Gündönümü Kötü ruhları kovmak için ayin düzenlenir. Güneş takviminde 22 Aralık Kırmızı fasulye çorbası (patjuk)
Seotdal Geumeum Yeni Yıl Arifesi Kapılar gün boyunca açık tutularak büyüklerin ruhlarının içeri girmesi sağlanır. 12. ayın son günü Sebzeli pirinç (bibimbap), ince fasulyeli pirinç keki (injeolmi), geleneksel bisküviler (hangwa)

Ülke çapında ay takvimini esas alan birçok bölgesel şenlik de kutlanmaktadır.

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Kore Bayramları". 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2009. 
  2. ^ Pyeon, M.Y. (2002). Chopail (Buddha'nın Doğumgünü) Şenliği Üzerine Halkbilimsel Bir Çalışma. Seul, Güney Kore: Minsokwon.